Το βάρος των παραχωρήσεων στην αλβανική οικονομία αυξάνεται ραγδαία. Ομοίως και τα κέρδη που αποκομίζουν οι παραχωρησιούχοι από τις συμβάσεις τους, οι οποίες είναι κατά το πλείστον μονοπώλια κατά νόμο.

Σύμφωνα με τους ισολογισμούς που υποβλήθηκαν στο Εθνικό Κέντρο για το 2022, οι 17 εταιρείες νικήτριες των διαγωνισμών πραγματοποίησαν κύκλο εργασιών άνω των 600 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας μικτά κέρδη προ φόρων ύψους 155 εκατ. ευρώ. Ποιες όμως παραχωρήσεις έβγαλαν τα περισσότερα χρήματα πέρυσι;

Οι τραπεζίτες στην κορυφή

Σύμφωνα με τους ισολογισμούς, στην πρώτη θέση βρίσκεται η Bankers Petroleum. Η κινεζικής ιδιοκτησίας εταιρεία, η οποία έχει παραχώρηση χρήσης του κοιτάσματος πετρελαίου στο Patos Marinzë, κατέγραψε πέρυσι δημοσιονομικά κέρδη προ φόρων 7 δισ. λεκ ή 67,1 εκατ. ευρώ με την τρέχουσα ισοτιμία (1 ευρώ = 105 λεκ).

Τα κέρδη της κινεζικής εταιρείας εκτοξεύτηκαν μετά την απότομη άνοδο των τιμών του πετρελαίου που προκλήθηκε από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Με την τιμή πέρυσι να κυμαίνεται μεταξύ 80 και 120 δολαρίων το βαρέλι, η Bankers εισπράττει όσο ποτέ άλλοτε.

Το φορολογικό καθεστώς, που διέπει την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων πετρελαίου, προβλέπει ότι όταν οι εταιρείες παραχώρησης ανακτούν το κόστος, το κέρδος μοιράζεται κατά το ήμισυ με το κράτος. Όμως, παρόλο που χρησιμοποιεί το μεγαλύτερο κοίτασμα πετρελαίου, εδώ και σχεδόν 20 χρόνια, η Bankers δεν έχει πληρώσει κανέναν φόρο κερδών μέχρι τώρα.

Θεωρητικά, ο συντελεστής ανάκτησης κόστους έχει επιτευχθεί, αλλά υπάρχουν συζητήσεις μεταξύ κυβέρνησης και εταιρείας, γιατί η Bankers απαιτεί αποζημίωση για την αύξηση του ενοικίου και τη φορολόγηση των πρώτων υλών σύμφωνα με τη ρήτρα σταθερότητας στη σύμβαση παραχώρησης. Κατά συνέπεια, ακόμη και για την προηγούμενη χρήση, πιθανότατα η εταιρεία θα συνεχίσει να μην πληρώνει φόρο επί των κερδών.

Αεροδρόμιο και διαβατήρια

Στη δεύτερη θέση, μετά τους κινέζους τραπεζίτες, βρίσκεται το αεροδρόμιο των Τιράνων. Η εταιρεία παραχώρησης δήλωσε κέρδη προ φόρων ύψους 34,5 εκατ. ευρώ για τον τελευταίο χρόνο ως αποτέλεσμα της αύξησης της επιβατικής ροής και της τουριστικής έκρηξης που διέρχεται η χώρα.

Η εταιρεία που είχε παραχώρηση για την παραγωγή ταυτοτήτων και βιομετρικών διαβατηρίων για σχεδόν 15 χρόνια, έκλεισε τον τελευταίο χρόνο της σύμβασης με κέρδη προ φόρων 16,5 εκατ. ευρώ. Αυτή η παραχώρηση έχει πλέον λήξει και η παραγωγή των ταυτοτήτων θα γίνει μέσω της κρατικής εταιρείας IdentiTek.

Χρώμιο, αποτεφρωτήρια και SPAK

Η λίστα συνεχίζει με την Albchrome, στην τέταρτη θέση. Η εταιρεία που έχει παραχώρηση για την εκμετάλλευση κάποιων κοιτασμάτων χρωμίου στην Αλβανία δεν έχει υποβάλει ακόμη τον πλήρη ισολογισμό της. Σύμφωνα όμως με τον ισολογισμό της μητρικής, προκύπτει ότι για τον τελευταίο χρόνο η Albchrome διένειμε μερίσματα 13,1 εκατ. ευρώ στη μητρική εταιρεία. Ωστόσο, αυτό είναι το κατώτατο επίπεδο του κέρδους που πραγματοποίησε η παραχώρηση χρωμίου για το περασμένο έτος, καθώς μπορεί να μην είχε κατανείμει όλο το κέρδος ως μέρισμα στη μητρική.

Η πρώτη πεντάδα κλείνει με την εταιρεία Integrated Energy. Η εταιρεία, γνωστή στο κοινό ως αποτεφρωτήρας των Τιράνων, πέρυσι αποδείχθηκε ότι είχε δημοσιονομικά κέρδη προ φόρων 6,5 εκατ. ευρώ. Η εταιρεία αυτή είναι πλέον υπό κρατική διοίκηση λόγω της κατάσχεσης από την SPAK.

Η λίστα συνεχίζεται με τη θύρα MBB, τη σάρωση, την αποστείρωση, τα φορολογικά γραμματόσημα και το branding, που κατέγραψαν μικτά κέρδη μεταξύ 1,6 και 3,1 εκατ. ευρώ.

Το κακό μάτι

Από τις 17 παραχωρήσεις που πραγματοποιήθηκαν, μόνο μία είχε ως αποτέλεσμα απώλεια. Είναι η εταιρεία EMS, η οποία διαθέτει ανατολικό τερματικό σταθμό στο λιμάνι του Δυρραχίου. Σημαντική συρρίκνωση σημειώνουν οι επιχειρηματικές δραστηριότητες της γερμανικής εταιρείας μετά τις αλλαγές στο λιμάνι του Δυρραχίου και την υπογραφή της σύμβασης μεταξύ της αλβανικής κυβέρνησης και της αραβικής εταιρείας Eagle Hills για την κατασκευή του Τουριστικού Λιμένα.

Για αυτές τις διαφορές, η εταιρεία EMS έχει μηνύσει την Αλβανία σε διαιτησία όπου ζητά αποζημίωση 40 εκατομμυρίων ευρώ από την αλβανική κυβέρνηση για μονομερή παραβίαση της σύμβασης.