Τουλάχιστον 50 εταιρείες και εκατοντάδες δικαιούχοι έχουν κηρυχθεί στρατηγικοί επενδυτές από το 2016 στην Αλβανία, αλλά σε καμία περίπτωση δεν υπήρξε κάποια στρατηγική επένδυση.

Ο αμφιλεγόμενος νόμος που ψηφίστηκε με συζήτηση το 2015 επιτρέπει στην κυβέρνηση, μέσω επιτροπής υπό την προεδρία του πρωθυπουργού, να χορηγεί καθεστώς στρατηγικού επενδυτή σε οποιονδήποτε, παραχωρώντας ιδιωτική και κρατική γη, με μόνη προϋπόθεση ότι θα επενδύσει πάνω από 5 εκατομμύρια ευρώ και θα απασχολήσει 80 πολίτες.

Ο νόμος έχει τροποποιηθεί πολλές φορές, αλλά σε καμία περίπτωση δεν έφερε ξένους επενδυτές. Τα εγκεκριμένα έργα αφορούν κυρίως Αλβανούς επιχειρηματίες που έχουν φτιάξει βίλες και θέρετρα και στις περισσότερες περιπτώσεις δεν υπάρχει ακόμη κάποια επένδυση.

Η τελευταία έκθεση του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ δείχνει ότι η συστημική διαφθορά δεν επέτρεψε την άφιξη ξένων επενδυτών. Σύμφωνα με την έκθεση, ο νόμος που ψηφίστηκε το 2015, με στόχο την προώθηση εγχώριων και ξένων επενδύσεων σε στρατηγικούς τομείς, δεν έχει προσελκύσει σημαντικές ξένες επενδύσεις, παρόλο που η προθεσμία του Δεκεμβρίου 2018 έχει αναβληθεί πολλές φορές. «Ο νόμος θα ισχύει μέχρι τον Δεκέμβριο του 2023. Τα περισσότερα από τα περίπου 50 εγκεκριμένα έργα επικεντρώνονται στον τουριστικό τομέα και τα έργα κυριαρχούνται από ντόπιους επενδυτές», αναφέρει η έκθεση.

Η Επιτροπή Στρατηγικών Επενδύσεων σε αρκετές περιπτώσεις ενέκρινε έργα υπό συνθήκες σύγκρουσης συμφερόντων ή αγνώστων επιχειρηματιών που συνδέονται με το έγκλημα, όπως ήταν η πρόσφατη περίπτωση με τον Pëllumb Gjoka, ο οποίος συνελήφθη για απόπειρα ανθρωποκτονίας. Ένα έργο που εγκρίθηκε υπό κατάφωρες συνθήκες σύγκρουσης συμφερόντων ήταν για τα μέλη της οικογένειας της υπουργού Εξωτερικών Olta Xhaçka, όπου ο σύζυγος και η κουνιάδα της έλαβαν το καθεστώς των στρατηγικών επενδυτών για να χτίσουν ένα θέρετρο στους Δρυμάδες.

Ποιοι είναι οι 50 δικαιούχοι;

Ο μεγαλύτερος ωφελούμενος είναι ο Αλβανός επιχειρηματίας Σαμίρ Μανέ. Οι εταιρείες του έχουν λάβει αρκετές στρατηγικές άδειες: όπως το Green Coast, Green Coast 1 και 2, καθώς και δύο έργα στο Gjirin e Lalzit, το New Bord και το ValaMare. Όλες οι αποφάσεις αναφέρουν ότι η γη που έχουν αναπτυχθεί τα έργα αυτά είναι ιδιωτική και δημόσια, καθώς και χιλιάδες τετραγωνικά μέτρα παραλίας. Όμως στις αποφάσεις δεν διευκρινίζεται πόση δημόσια γη παραχωρήθηκε σε αυτές τις περιπτώσεις, αφού κάποια έργα είναι υπό ανάπτυξη.

Στρατηγικός επενδυτής στην Αλβανία ανακηρύχθηκε ο Behgjet Pacolli, ο επί 1 μήνα πρώην πρόεδρος του Κοσσυφοπεδίου και δισεκατομμυριούχος της Mabetex. Το έργο του Pacolli, Divjaka Resort Albania, σχεδιασμένο σε 47 τετραγωνικά χιλιόμετρα γης σε δημόσια και προστατευόμενη περιοχή, δεν έχει ξεκινήσει ακόμα. Το έργο αυτό περνάει την προθεσμία έναρξης των εργασιών, ενώ στην αρχή αντλήθηκε ως επένδυση δισεκατομμυρίων, αλλά όπως φαίνεται έμεινε μόνο στα χαρτιά.

Οι συγγενείς της υπουργού Εξωτερικών, ο σύζυγος Artan Gaci και η Αμερικανίδα κουνιάδα Tawni Lin Grzych-Sutton, εξακολουθούν να βρίσκονται στη λίστα με τους δικαιούχους ως στρατηγικοί επενδυτές. Το Υπουργικό Συμβούλιο που παραχώρησε για χρήση 30 ετών παραλία στους Δρυμάδες, εγείρει κατηγορίες για νεποτισμό και σύγκρουση συμφερόντων.

Η Επιτροπή Στρατηγικών Επενδύσεων, με επικεφαλής τον γιο του πρώην πρωθυπουργού Νάνο, Σοκόλ Νάνο, ενέκρινε το έργο και την ιδέα για επένδυση τουλάχιστον 5 εκατομμυρίων ευρώ σε ένα θέρετρο 5 αστέρων σε μια από τις όμορφες παραλίες των Δρυμάδων. Σε καμία περίπτωση δεν υπάρχει επιβεβαίωση για το πού βρίσκονται αυτά τα χρήματα που πρόκειται να επενδυθούν.

Οι αδερφοί Dulaku, Artan Dulaku, Adrian Dulaku και Genci Dulaku, γνωστοί στον χώρο των κατασκευών και των media, που ελέγχουν το Vizion Plus και την πλατφόρμα Tring, είναι δικαιούχοι στρατηγικής επένδυσης. Έχουν δύο έργα, ένα στους Δρυμάδες με περίπου 14 τετραγωνικά χιλιόμετρα γης και ένα στο Gjiri i Lalzit με 334 χιλιάδες τετραγωνικά μέτρα γης. Σε όλες τις περιπτώσεις, η παραλία είναι σε πλήρη χρήση, αλλά παραμένει ασαφές πόσο από το υπό κατασκευή ακίνητο είναι ιδιωτικό και πόσο δημόσιο, παραχωρημένο από το κράτος.

Οι γνωστοί κατασκευαστές της εταιρείας Albstar, Ismailaj είναι οι δικαιούχοι ενός υπό κατασκευή resort στους Αγίους Σαράντα. Αργότερα, έδωσαν τη μισή ιδιοκτησία στον ξάδερφο του πρώην υπουργού Damian Gjiknuri, Andi Gjiknuri. Το έργο ήταν σε προστατευόμενη περιοχή, στο πάρκο του Βουθρωτού, αλλά στη συνέχεια με μια αμφίβολη απόφαση, η κυβέρνηση αφαίρεσε πάνω από 80 προστατευμένα τετραγωνικά χιλιόμετρα από αυτό το πάρκο όπου άνοιξε η ευκαιρία να κατασκευαστεί το Manastir Resort.

Ο κωμικός Gazment Paja και ο Lulëzim Mehmetaj ανακοινώθηκαν ως στρατηγικοί επενδυτές σε έκταση 133.000 τετραγωνικών μέτρων στους Δρυμάδες για την κατασκευή ενός θερέτρου. Το έργο δεν έχει ενημερώσει για τα οικονομικά της υλοποίησης.

Ο Florenc Gjikuria, ο γνωστός επιχειρηματίας στον χώρο των κατασκευών, επωφελήθηκε από δύο στρατηγικά επενδυτικά έργα στους Δρυμάδες. Και στις δύο περιπτώσεις δεν διευκρινίζεται πόση έκταση θα δοθεί προς χρήση από το κράτος.

Ομοίως, ο κατασκευαστής Pandeli Carapuli κέρδισε την ιδιότητα του στρατηγικού επενδυτή στους Γκιλεκάτες.

Τα περισσότερα από τα άλλα έργα είναι απλώς ιδέες και παραμένουν ασαφή. Ανάμεσά τους είναι αυτό του Greg Xhillari και του ελβετικού ομίλου Finsec ltd, που ισχυρίζονται ότι επενδύουν δισεκατομμύρια στην Καβάγια σε μια περιοχή 400 τετραγωνικών χιλιομέτρων προστατευόμενης περιοχής.