Μένανδρος, ο Έλληνας βασιλιάς της Ινδίας

Μένανδρος, ο Έλληνας βασιλιάς της Ινδίας

Η ιστορία του βασιλιά Μένανδρου αποτελεί ένα συναρπαστικό ταξίδι από τα ελληνικά βασίλεια της Βακτρίας έως την ινδική αυτοκρατορία.

Ξεκινώντας ως στρατηγός του βασιλιά Δημητρίου από τη δυναστεία των Ευθυμιδών, ο Μένανδρος ανήλθε στο θρόνο και κυβέρνησε μια τεράστια επικράτεια, αφήνοντας ανεξίτηλο το σημάδι του στην ιστορία.

Πριν εστιάσουμε στον Μένανδρο, αξίζει να ρίξουμε μια ματιά στη δυναστεία των Ευθυμιδών, στην οποία υπηρέτησε. Ο Διόδοτος, ο πρώτος Έλληνας κυβερνήτης της Βακτρίας, ηγήθηκε της επανάστασης ενάντια στους Σελευκίδες, ιδρύοντας μια ανεξάρτητη ελληνική επικράτεια. Ο Ευθύδημος, νικώντας τον γιο του Διόδοτου, έθεσε τα θεμέλια για μια δυναστεία που άκμασε για πάνω από έναν αιώνα.
Ο Μένανδρος Α' ο Δίκαιος απεικονίζεται σε νόμισμα δραχμής. Πηγή: ancientcointraders /Wikimedia Commons

Ο Στρατηγός που έγινε Βασιλιάς:

Ο Μένανδρος, αρχικά στρατηγός του Ευθύδημου βασιλιά Δημητρίου, όχι μόνο διακρίθηκε για τις στρατιωτικές του ικανότητες, αλλά κατάφερε μετά τον θάνατο του Δημητρίου να ανακηρυχθεί βασιλιάς. Η νομιμοποίηση της εξουσίας του ήρθε με τον γάμο του με την κόρη του Δημητρίου, Αγαθόκλεια.

Η βασιλεία του Μένανδρου σημαδεύτηκε από την επέκταση της αυτοκρατορίας του. Κατέκτησε την Παταλίπουτρα, την ιστορική πρωτεύουσα της Ινδίας, ένα κατόρθωμα που ούτε ο Μέγας Αλέξανδρος κατάφερε. Η επικράτειά του εκτεινόταν από την Γκαντάρα έως την ινδουιστική ιερή πόλη Ματούρα, αγγίζοντας άνευ προηγουμένου εδαφική εμβέλεια.

Ο Μένανδρος φέρεται να είχε επαφή με τον βουδισμό, όπως μαρτυρά το κείμενο Milinda-panha. Το κείμενο αυτό καταγράφει έναν διάλογο μεταξύ του βασιλιά και του βουδιστή σοφού Nagasena, φέρνοντας στο προσκήνιο το ενδιαφέρον του Μένανδρου για την θρησκεία και την φιλοσοφία.

Ένας καθιστός Βούδας Γκαντάρα από το 300-500 μ.Χ. που είναι η επιτομή του ελληνοβουδισμού. Πηγή: Willard84/Wikimedia Commons

Στρατηγός, Βασιλιάς, Φωτισμένος

Πέρα από τα ασημένια νομίσματα με τη θεά Αθηνά, ο Μένανδρος ξεδιπλώνει μια εικόνα άτυπης βασιλείας.

Η κληρονομιά του αγγίζει τον Βουδισμό. Σαν "Μιλίντα", ο Μένανδρος φέρεται να ασπάστηκε τη θρησκεία, αγγίζοντας το επίπεδο του Arhat, φωτισμένος οπαδός. Η παράδοση τον συνδέει με το Σμαραγδένιο Βούδα, ενώ ο Πλούταρχος μνημονεύει στούπες (βουδιστικούς ναούς) προς τιμήν του.

Συγκριτικά με τον Βούδα, ο Μένανδρος, αν και βασιλιάς, δεν αγγίζει το θρησκευτικό του ύψος.

Παρόλο που ο Μένανδρος ασπάστηκε τον Βουδισμό, μια θρησκεία ειρήνης, διατηρούσε παράλληλα την ιδιότητα του στρατιωτικού κατακτητή. Κατάφερε μάλιστα να πετύχει αυτό που ο Μέγας Αλέξανδρος δεν μπόρεσε: την κατάκτηση της Παταλίπουτρας (Παλίμποθρα στα ελληνικά).

Η Παταλίπουτρα, που αντιστοιχεί σε τμήματα της πολιτείας Μπιχάρ στην Ινδία (Πάτνα, Γκάγια, Σαχαμπάντ), ήταν γνωστή ως Μαγκάντα στην αρχαιότητα. Η Μαγκάντα, η γενέτειρα του Βούδα, υπήρξε μια στρατιωτική υπερδύναμη υπό την ηγεσία του βασιλιά Xandrames (Dhanananda) κατά την εποχή της εισβολής του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ο στρατός του Xandrames αριθμούσε, σύμφωνα με εκτιμήσεις, πάνω από 20.000 ιππείς, 200.000 πεζούς, 2.000 άρματα και 3.000 ελέφαντες.

Η δύναμή του ήταν τέτοια που ο μακεδονικός στρατός, νικητής του αυτοκράτορα Δαρείου Γ' της Περσίας, δίστασε να αντιμετωπίσει τον Ινδό αντίπαλο. Απέφυγαν σθεναρά κάθε μετωπική σύγκρουση μετά τη νίκη τους στην μάχη του Υδάσπη, επιδιώκοντας άμεση επιστροφή στην Περσία.

Ο Αλέξανδρος, αν και απέτυχε στην κατάκτηση της Παταλίπουτρας, ξεκίνησε την επιστροφή του το 325 π.Χ., πεθαίνοντας στην Περσία το 324 π.Χ. Ο στόχος του όμως υλοποιήθηκε από τον Μένανδρο. Ο Ιρλανδός ιστορικός V. A. Smith και ο W. W. Tarn μαρτυρούν την κατάκτηση της πρωτεύουσας της Μαγκάντα από τον Μένανδρο, ο οποίος αναδείχθηκε ίσως ο πιο επιτυχημένος Έλληνας βασιλιάς της Ινδίας. Ένας βασιλιάς που τιμήθηκε από τον Βουδιστικό κόσμο, με πολλούς Ινδούς να ονομάζουν ακόμα τους γιους τους Milind, από το όνομα του Μενάνδρου.

Σχετικά άρθρα


Σχόλια 1

Έλληνας
01/04/24, 19:50

Ελλάς το μεγαλείο σου

Ελλάς το μεγαλείο σου