Κατά τη διάρκεια του 10ετούς ταξιδιού των κυβερνήσεων Rama 1, Rama 2 και Rama 3, παρατηρήσαμε ότι για τον τομέα των υποδομών, για τον αγροτικό τομέα, οι πολιτικές υγείας, οι πολιτικές κοινωνικής προστασίας, καθώς και οι πολιτικές ιδιοκτησίας, ένταξης και καταπολέμησης της διαφθοράς είναι πολιτικές που, αν και συνεχίζουν ως σκυταλοδρομία, φαίνεται να απέχουν πολύ από αυτό που ήλπιζε η κοινή γνώμη μετά τις υποσχέσεις που δόθηκαν το 2013.

Κυβερνητικό πρόγραμμα «Rama 1» και το επίπεδο εκπλήρωσης των υποσχέσεων, 2013 - 2017

Από την ανάλυσή μας που βασίζεται σε εμπεριστατωμένες μελέτες από διαφορετικές πηγές, που αναφέρονται στις αναλυτικές υποσχέσεις, μπορεί να φανεί ότι η εκπλήρωση της υπόσχεσης για απασχόληση εκπληρώθηκε μέχρι το επίπεδο του 66% της υπόσχεσης του PS ή έως και το 88% της υπόσχεσης LSI (το PS υποσχέθηκε 300 χιλιάδες θέσεις εργασίας, ενώ το LSI 175 χιλιάδες θέσεις εργασίας).

Οι υποσχέσεις για τη γεωργία, ως τομέα που έλαβε μεγάλη προσοχή στην προεκλογική εκστρατεία, παρόλο που υποσχέθηκε να δαπανήσει περισσότερα από 34 δισεκατομμύρια επιπλέον λεκ, ωφελήθηκαν έως και το 25% του υποσχεθέντος ποσού.

Ο προϋπολογισμός δεν εκπλήρωσε επίσης την υπόσχεση για αύξηση της σύνταξης γενικότερα. Ενώ σύμφωνα με τη δέσμευση, οι υπολογισμοί δείχνουν ότι ο προϋπολογισμός έπρεπε να αυξηθεί σε συνάρτηση με την ανάπτυξη μέχρι το επίπεδο των 13,5 δισ. λεκ, ενώ στην πραγματικότητα ο προϋπολογισμός για 4 χρόνια δεν μπορούσε να διαθέσει περισσότερο από το 70% αυτών ως πρόσθετα κονδύλια.

Οι υποσχέσεις για την παιδεία συγκαταλέγονται στους τομείς που έχουν μεγάλη θέση στις υποσχέσεις των αριστερών κομμάτων. Μάλιστα, όταν συγκρίνουμε την υποσχεθείσα αξία του προϋπολογισμού που υπολογίζεται στα 14,5 δισ. λεκ, προκύπτει ότι οι πρόσθετες δημοσιονομικές χορηγήσεις, που έγιναν σε 4 χρόνια, καλύπτουν μόνο το 11% του κόστους των υποσχέσεων.

Οι υποσχέσεις για οδικές υποδομές υπολογίστηκαν σε αξία 75 δισ. λεκ, αλλά το μεγαλύτερο μέρος αυτής της αξίας κάλυψε το έλλειμα του εκκρεμούς κόστους της προηγούμενης κυβέρνησης, αν και η ακριβής αξία των χρεών από τον συνασπισμό των αριστερών κομμάτων δεν δημοσιεύτηκε ποτέ πλήρως. Την κύρια θέση σε όλη αυτή την αξία έχουν οι δαπάνες για την ολοκλήρωση των επενδύσεων που ξεκίνησε η προηγούμενη κυβέρνηση. Αν δούμε το πραγματικό επίπεδο των πρόσθετων κονδυλίων που διατέθηκαν, φαίνεται ότι η εκπλήρωση με κονδύλια για τις υποσχέσεις του αριστερού συνασπισμού δεν υπερβαίνει το 39% της αξίας που υποσχέθηκε να δαπανηθεί για οδικές υποδομές.

Κυβερνητικό πρόγραμμα «Rama 2» και το επίπεδο εκπλήρωσης των υποσχέσεων, 2017-2021

Οι ψηφοφόροι αποδέχθηκαν τις υποσχέσεις των πολιτικών κομμάτων στις εκλογές του 2017 με βάση μια ευρεία και άμορφη κατανόησή τους και χωρίς να επιμείνουν ακριβώς στην έλλειψη λογοδοσίας και στη μη εκπλήρωση τέτοιων υποσχέσεων όπως: οι υποσχέσεις για «Δωρεάν Υγεία στο Σπίτι για τους Ηλικιωμένους το 75 ετών», «Εγγύηση της αναλογίας μισθών-συντάξεων με στόχο αναλογία αντικατάστασης 56-60%», «Πηγή χρηματοδότησης τουλάχιστον 5% του ΑΕΠ για την εκπαίδευση», «Διπλασιασμός των σχολών επαγγελματικής εκπαίδευσης», «Πενταπλασιασμός δημόσιας χρηματοδότησης για τη στήριξη της γεωργίας», «Ολοκλήρωση της περιουσιακής μεταρρύθμισης βάσει του νόμου 7501 εντός των πρώτων 2 ετών διακυβέρνησης», «Καταχώρηση ακινήτων και εξοπλισμού με πιστοποίηση ιδιοκτησίας εντός των πρώτων 2 ετών», «Αναθεώρηση παραχωρήσεων διαφθοράς», «Απαγόρευση χρήσης ποταμών και η απόρριψη λυμάτων στις θάλασσες» κ.λπ.

Στην κυβέρνηση 2017-2021, για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες πολιτικής ιστορίας, μετά την ανατροπή της προηγούμενης πολιτικής τάξης, σχηματίζεται κυβέρνηση αποτελούμενη από μέλη μόνο του PS. Από την παρακολούθηση των επιδόσεων της κυβέρνησης, παρατηρείται ότι το επίπεδο εκπλήρωσης από την κυβέρνηση «Ράμα 2» των υποσχέσεων που έδωσε στην προεκλογική εκστρατεία επιτεύχθηκε κατά 52% με αύξηση του επιπέδου σε σχέση με την προηγούμενη κυβέρνηση κατά 16%. περισσότερο. Το επίπεδο των ανεκπλήρωτων υποσχέσεων είναι υψηλό σε σύγκριση με την προηγούμενη κυβέρνηση με 14% του βάρους που κρατούν σε όλες τις υποσχέσεις του πολιτικού μανιφέστου.

Οι τομείς και οι υποσχέσεις που έχουν μεγαλύτερη εκπλήρωση είναι η εκπαίδευση, η γεωργία, οι κοινωνικές πολιτικές και οι δημοσιονομικές πολιτικές.

Τη μεγαλύτερη μη εκπλήρωση βρίσκουμε στους τομείς των υποσχέσεων για αυξημένες δημοσιονομικές δαπάνες για κοινωνικές πολιτικές, κυρίως στις πολιτικές για τη νεολαία, τις πολιτικές αύξησης των συντάξεων. Οι υποσχέσεις της προεκλογικής εκστρατείας του 2017 αυτή τη φορά δεν περιλαμβάνουν μεγάλο αριθμό τομέων και αξίζει να σημειωθεί ότι δεν αναφέρουν καθόλου προβλήματα SE
θέματα ασφάλειας και δημόσιας τάξης, σε αντίθεση με τις υποσχέσεις του 2013. Οι τομείς που έχουν καλυφθεί από υποσχέσεις είναι θέματα σημαντικά για τους ψηφοφόρους και συνάδουν με την αριστερή ιδεολογία, όπως: γεωργία, ενέργεια, υγειονομική περίθαλψη, κοινωνικές παροχές, εκπαίδευση, καθώς και τις πολιτικές φορολογικών κινήτρων και κατανομής των κονδυλίων του προϋπολογισμού. Λείπουν υποσχέσεις για τομείς όπως ο τουρισμός και το περιβάλλον, οι κοινωνικές κατοικίες, οι υποδομές και υπάρχει μια υποχώρηση στην κυβέρνηση «Ράμα 2» (2017-2021). Από τις συνολικές υποσχέσεις (59 υποσχέσεις) που δόθηκαν το 2017 από το σοσιαλιστικό κόμμα, μόνο 4 υποσχέσεις δεν περιλαμβάνονται στο κυβερνητικό πρόγραμμα.

Οι βασικές μεταρρυθμίσεις που ανακοινώθηκαν ως οι 6 βασικοί άξονες του κυβερνητικού προγράμματος[1], όπως: Μεταρρύθμιση Υδάτων, Αγροτική Μεταρρύθμιση, Μεταρρύθμιση Δικαιοσύνης, Ενεργειακή Μεταρρύθμιση, Συνταξιοδοτική Μεταρρύθμιση κ.λπ. φαίνεται να έχουν προβλήματα με την απόδοσή τους. Στην καλύτερη περίπτωση, έχουν σταματήσει και δεν προχωρούν σύμφωνα με το σχέδιο (ενεργειακή μεταρρύθμιση, αγροτική μεταρρύθμιση, συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση). Στη χειρότερη περίπτωση, δεν έχουν ξεκινήσει ακόμη ή βρίσκονται στο προπαρασκευαστικό στάδιο (μεταρρύθμιση ύδρευσης).

Στην ανάλυση που βασίζεται στη σύγκριση του κόστους των υποσχέσεων με το γεγονός των κατανομών και πρόσθετων οφελών από την επίδραση των υποσχέσεων, φαίνεται ότι η εκπλήρωση της υπόσχεσης για απασχόληση δεν έχει καταφέρει να ξεπεράσει το επίπεδο του 40%. Έτσι, στην προεκλογική εκστρατεία υποσχέθηκε αύξηση νέων θέσεων εργασίας με 220.000 περισσότερες θέσεις εργασίας. Στην πραγματικότητα των 4 ετών, οι νέες θέσεις εργασίας αυξήθηκαν μόνο κατά 89 χιλιάδες εργαζόμενους.

Ένας ισχυρός αντίκτυπος σε αυτά τα δεδομένα προέρχεται από την επίδραση της πανδημίας Covid-19, η οποία για το 2020 έχει σταματήσει την απασχόληση σύμφωνα με τα προβλεπόμενα ποσοστά. Όμως, ακόμη και αν αναλύσουμε μόνο τα δύο κανονικά χρόνια της διακυβέρνησης «Rama2», μπορεί να παρατηρηθεί ότι ο ρυθμός αύξησης της απασχόλησης δεν μπορεί να ξεπεράσει το επίπεδο εκπλήρωσης της υπόσχεσης των 100.000 εργαζομένων σε 4 χρόνια.

Ο υπολογισμός αυτός έρχεται ως επαλήθευση του δείκτη οικονομικής ανάπτυξης, ο οποίος δεν αυξήθηκε σύμφωνα με τις υποσχέσεις που δόθηκαν, αλλά και στα ίδια επίπεδα ξένων επενδύσεων σε σύγκριση με την προηγούμενη κυβέρνηση. Οι ξένες επενδύσεις για τα 4 χρόνια διακυβέρνησης δεν μπορούν να ξεπεράσουν τα 3,9 δισ. Ευρώ. Οι επενδύσεις αυτές εκτιμάται ότι επηρέασαν θετικά τον προϋπολογισμό με τουλάχιστον 7,5 δισ. λεκ, λαμβάνοντας υπόψη τους κλάδους στους οποίους επενδύθηκε και την αλυσιδωτή επίδραση στα φορολογικά έσοδα.

Οι υποσχέσεις για κοινωνική προστασία και περίθαλψη δεν έχουν πάρει μεγαλύτερη θέση από την προηγούμενη κυβέρνηση στα κυβερνητικά προγράμματα, όπου υπολογίζονται οι υποσχέσεις ότι θα πρέπει να διατεθούν επιπλέον κονδύλια 8 δισ. λεκ. Μάλιστα, από την επιμέτρηση των πρόσθετων χορηγήσεων που πραγματοποιήθηκαν, έχουν κοστίσει στον 4ετές προϋπολογισμό μόνο το 29% τοις εκατό του υποσχεθέντος προϋπολογισμού κόστους.

Αυτή η κατηγορία υποσχέσεων περιλαμβάνει και υποσχέσεις για συντάξεις, οι οποίες δεν εκπληρώθηκαν, παρόλο που αυτή η υπόσχεση δεν εκπληρώθηκε ποτέ από καμία κυβέρνηση που έχουμε αναλύσει για την εκπλήρωση των συνταξιοδοτικών υποσχέσεων.

Υποσχέσεις για τη γεωργία, ως τομέα που συνεχίζει να αντιμετωπίζεται με πολλές υποσχέσεις και στην προεκλογική εκστρατεία, παρατηρείται ότι παρόλο που υποσχέθηκε να δαπανηθούν περισσότερα από 35 δισ. επιπλέον λεκ, το γεγονός των πρόσθετων πόρων από τον προϋπολογισμό φτάνει έως και 19% του υποσχεθέντος ποσού.

Οι υποσχέσεις για την παιδεία καταλαμβάνουν μία από τις σημαντικότερες θέσεις στις υποσχέσεις που περιλαμβάνονται στο κυβερνητικό πρόγραμμα και ακολουθεί ως μέρος της συνέπειας των υποσχέσεων του 2013. Συγκρίνοντας την υποσχεθείσα αξία του προϋπολογισμού που υπολογίζεται στα 18,5 δισ. λεκ, με την πραγματική πρόσθετες χορηγήσεις που έγιναν σε 4 χρόνια, αποδεικνύεται ότι οι προσθήκες στον προϋπολογισμό υπερβαίνουν αυτό το κόστος της αξίας των υποσχέσεων κατά 32%. Πρόσθετες πιστώσεις διατέθηκαν σε μεγάλο βαθμό στην αύξηση του αριθμού των σχολείων προπανεπιστημιακής εκπαίδευσης, καθώς είναι ένας τομέας όπου οι υποσχέσεις έχουν εκπληρωθεί σε μεγαλύτερο βαθμό από άλλους τομείς.

Δεν υπάρχουν νέες υποσχέσεις για οδικές υποδομές, περιβάλλον, αστικοποίηση και τουρισμό, δεδομένου ότι μετά την εκστρατεία του 2017, η κυβέρνηση «Ράμα 2» ανακοίνωσε το πακέτο «1 δις». Εν τω μεταξύ, το κυβερνητικό πρόγραμμα συνεχίζει να καλύπτει το μέρος των δαπανών που έχουν καταβληθεί από τον προϋπολογισμό σε χρόνια ρουτίνας, μεταφέροντας το μεγαλύτερο μέρος του κόστους της οδικής υποδομής στον ιδιωτικό τομέα που έχει υπογράψει συμφωνία συνεργασίας με την κυβέρνηση. Βεβαίως, αυτό το κόστος θα καλύψει το δημοσιονομικό χώρο τα επόμενα 10-15 χρόνια, χωρίς να αφήνει πολλά σχέδια για τις κυβερνήσεις που έρχονται. Ωστόσο, παρόλο που δεν υπάρχουν υποσχέσεις με ονομαστικές αξίες, η αξία των γενικών υποσχέσεων, σύμφωνα με η ανάλυση που κάναμε καταλήγει σε 65 δισ. λεκ. Μάλιστα, αυτή τη στιγμή ο προϋπολογισμός έχει διαθέσει πρόσθετους πόρους ύψους 78 δισ. λεκ, αλλά σε αυτό περιλαμβάνονται και τα έξοδα αποτεφρωτηρίων και πολεοδομικών σχεδίων και τηλεπικοινωνιών. Λόγω αβεβαιοτήτων και ελλιπών στοιχείων, δεν μπορούμε να κάνουμε λεπτομερή σύγκριση για τις επιμέρους συνιστώσες που απαρτίζουν τις υποδομές, αλλά δηλώνουμε, έστω και με επιφυλάξεις, ότι οι υποσχεθείσες αξίες έχουν εν μέρει εκπληρωθεί με τις πρόσθετες πιστώσεις του προϋπολογισμού.

Όταν αναλύουμε τις υποσχέσεις για σωλήνες ύδρευσης και αποχετευτικό δίκτυο, οι υπολογισμοί καταλαμβάνουν σημαντικό ποσό στις προεκλογικές υποσχέσεις των κομμάτων του συνασπισμού (15 δισ. λεκ). Μάλιστα, από τη σύγκριση με τα κονδύλια του προϋπολογισμού για τον συγκεκριμένο τομέα, φαίνεται ότι η υποσχεθείσα αξία έχει εκπληρωθεί στο επίπεδο του 80%.

Η δημοσιονομική πολιτική στην ανάλυση που κάναμε περιοριζόταν σε τουλάχιστον δύο οικονομικά έτη, το 2018 και το 2019, λαμβάνοντας υπόψη την έκτακτη κατάσταση που επηρεάστηκε από το οικονομικό lockdown που προκάλεσε η πανδημία. Για την περίοδο που αναλύθηκε, προκύπτει ότι οι πολιτικές που εφαρμόστηκαν σύμφωνα με τις υποσχέσεις του 2017 είχαν επιπρόσθετη επίδραση στα έσοδα του προϋπολογισμού με 6,9 δισ. λεκ. Η εισφορά αυτή επηρεάστηκε από την αύξηση του εισοδήματος από φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων κατά 9,6 δισ. λεκ. Αυτή η υψηλή ανάπτυξη επηρεάστηκε από την επίδραση της μείωσης του φόρου μερισμάτων, η οποία ευνόησε τις πληρωμές από μεγάλες εταιρείες που εδρεύουν στην Αλβανία με ετήσια συνεισφορά 7,8 δισεκατομμυρίων λεκ. Αυτή η αύξηση των εσόδων από αυτόν τον φόρο κάλυψε τα ελλείμματα ΦΠΑ και φόρου κερδών. Επίσης, η κοινωνική ασφάλιση και η ασφάλιση υγείας έχουν προστιθέμενη αξία στον προϋπολογισμό με 5,3 δισ. λεκ.

Αν αναλύσουμε τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων μετά από περισσότερα από 6 χρόνια από την έναρξη εφαρμογής του δημοσιονομικού μηχανισμού της προοδευτικής φορολογίας, βλέπουμε ότι η επίπτωση στον προϋπολογισμό είναι 16,5 δισ. λεκ, όπου 8 δισ. λεκ είναι η εισφορά μόνο από τον φόρο στους μισθούς. Με βάση αυτό το δημοσιονομικό γεγονός, η προοδευτικότητα βασίζεται και επιβαρύνεται στους μισθούς των εργαζομένων, όπου το πιο επιβαρυντικό είναι το κομμάτι των υψηλών μισθών από τον ιδιωτικό τομέα. Φυσικά, αυτό το αποτέλεσμα είναι σημαντικό για τα έσοδα του προϋπολογισμού, αλλά τη στιγμή που ένας φόρος επιβαρύνει μια κατηγορία ή τμήμα φορολογουμένων και δεν φορολογεί όλες τις άλλες κατηγορίες πρέπει να επανεξεταστεί για μια νέα και δίκαιη κατανομή της δημοσιονομικής επιβάρυνσης.

Κυβερνητικό πρόγραμμα «Rama 3» και επίπεδο εκπλήρωσης των υποσχέσεων, 2021 - 2023 (700 ημέρες)

Η εκλογική στρατηγική που χρησιμοποίησε με επιτυχία το Σοσιαλιστικό Κόμμα ακόμη και στην προεκλογική εκστρατεία του 2021 λειτούργησε ως προνοητικότητα για να ικανοποιήσει τις προσδοκίες των ψηφοφόρων για το μέλλον χρησιμοποιώντας τις προηγούμενες επιδόσεις των προηγούμενων κυβερνήσεων ως βάση σύγκρισης στην καλύτερη περίπτωση, αλλά ακόμη και ως δικαιολογία για ανεπαρκή επίδοση στη χειρότερη. Αν και φαίνεται ότι γίνεται αναφορά του Κυβερνητικού Προγράμματος σε Τομεακές και Διατομεακές Στρατηγικές (πάνω από 15 στρατηγικά έγγραφα), σε εθνικά προγράμματα, σε μεσοπρόθεσμα προγράμματα προϋπολογισμού, στο δημοσιονομικό μακροοικονομικό πλαίσιο, καθώς και σε εθνικά έγγραφα, τα οποία έχουν διάρκεια δράσης πέρα από την εντολή μιας κυβέρνησης.

Ωστόσο, διαπιστώνεται ότι βρίσκουν ένα μικρό επίπεδο υλοποίησης σε σύγκριση με τα δεδομένα της διακυβέρνησης, που συμπίπτει με το επίπεδο υλοποίησης των προγραμμάτων και κάτω από αυτό το επίπεδο για ορισμένες στρατηγικές (π.χ. Εθνική Στρατηγική Ύδρευσης και Αποχέτευσης, 2020-2030). Η έλλειψη συνοχής σε αυτά τα οραματικά έγγραφα για τη διακυβέρνηση υπαγόρευσε νέες, πιο δύσκολες προσεγγίσεις, καθώς βλέπουμε ότι η διακυβέρνηση δρομολογεί σχεδόν μάλλον αισιόδοξες πολιτικές χωρίς να εμβαθύνει στην πραγματική πραγματικότητα των διαχειριστικών επιδόσεων του κλάδου. Για τις πιο σημαντικές στρατηγικές της χώρας, δεν μπορεί να υπάρχει μονομερότητα και αποκλειστικότητα μόνο της κυβέρνησης που τις εγκρίνει, αλλά χρειάζεται μια προσέγγιση που να μπορεί να ενώσει τις πολωμένες πολιτικές σε στρατηγικά έγγραφα, ειδικά για την αξιολόγηση της βιωσιμότητας και της συνάφειάς τους.

Σε 700 ημέρες παρακολούθησης της απόδοσης της κυβέρνησης «Ράμα 3» προκύπτει ότι:

Το 20% του προγράμματος θεωρείται εκπληρωμένο.

Το 62% του προγράμματος βρίσκεται σε εξέλιξη και θα εκπληρωθεί έως το 2025.

Το 18% του προγράμματος αποδεικνύεται ότι δεν έχει εκπληρωθεί, καθώς έχουν παρέλθει οι προγραμματισμένες προθεσμίες ή δεν υπάρχουν ακόμη πληροφορίες για την εξέλιξη του προγράμματος.

Στη λεπτομερή ανάλυση της εκπλήρωσης του κυβερνητικού προγράμματος «Rama 3» και σε σύγκριση με τη μελέτη δύο ετών διακυβέρνησης, οι ειδικοί της POLIFAKT σημειώνουν ότι η κατάσταση απόδοσης του προγράμματος σύμφωνα με τα υπουργεία έχει ως εξής:

- Για την Οικονομία έχουν εν μέρει εκπληρωθεί, όντας προς την πρόοδο του συμπληρώνοντας 4 σημεία του προγράμματος (57% του οικονομικού προγράμματος). Εν τω μεταξύ, 2 σημεία δεν έχουν εκπληρωθεί (29% του οικονομικού προγράμματος). Αν δούμε την υλοποίηση του οικονομικού προγράμματος της κυβέρνησης «Ράμα 2», παρατηρούμε ότι τα 4 ανεκπλήρωτα σημεία αυτού του οικονομικού προγράμματος έχουν μεταφερθεί μόνο σε ένα σημείο και τα άλλα 3 σημεία δεν έχουν μεταφερθεί στο πρόγραμμα του η κυβέρνηση «Ράμα 3». Ένα σημείο που ακόμη δεν φαίνεται να εκπληρώνεται είναι η αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος για τους Αλβανούς κατά 20% σε 4 χρόνια.

- Για τις Δημοσιονομικές Πολιτικές, έχουν εκπληρωθεί εν μέρει 5 σημεία του προγράμματος (71% του δημοσιονομικού προγράμματος). 1 σημείο του προγράμματος (15% του δημοσιονομικού προγράμματος) δεν έχει εκπληρωθεί ή δεν υπάρχει αποδεδειγμένη ένδειξη επίτευξής του. Αν δούμε την υλοποίηση του δημοσιονομικού προγράμματος της κυβέρνησης «Ράμα 2», παρατηρούμε ότι από τα 5 ανεκπλήρωτα σημεία αυτού του δημοσιονομικού προγράμματος, δεν έχουν μεταφερθεί ούτε σε ένα σημείο στο πρόγραμμα της κυβέρνησης «Ράμα 3» . Αξίζει να αναφερθεί η μη εκπλήρωση του προγράμματος για την έναρξη της αυτόματης επιστροφής ΦΠΑ από την 1η Ιανουαρίου 2023.

- Για τη Γεωργία, έχουν εκπληρωθεί 5 προγραμματικά σημεία (63% του προγράμματος για τη γεωργία). Εν τω μεταξύ, 3 θέσεις του προγράμματος (37% του οικονομικού προγράμματος) δεν έχουν εκπληρωθεί. Αν δούμε την υλοποίηση του οικονομικού προγράμματος της κυβέρνησης «Ράμα 2», παρατηρούμε ότι από τα 3 ανεκπλήρωτα σημεία αυτού του προγράμματος, κανένα από αυτά δεν έχει μεταφερθεί στο κυβερνητικό πρόγραμμα «Ράμα 3». Σημείο ακόμη ανεκπλήρωτο είναι η χορήγηση επιχορήγησης 5.000 ευρώ για μετανάστες που επενδύουν στον αγροτουρισμό.

- Για το Περιβάλλον και τον Τουρισμό, 4 σημεία του κυβερνητικού προγράμματος έχουν εν μέρει ικανοποιηθεί (66% του δημοσιονομικού προγράμματος). 1 σημείο του προγράμματος δεν έχει εκπληρωθεί ή δεν υπάρχει αποδεδειγμένη ένδειξη επίτευξής του (17% του δημοσιονομικού προγράμματος). Αν δούμε την υλοποίηση του κυβερνητικού δημοσιονομικού προγράμματος «Ράμα 2», παρατηρούμε ότι 1 ανεκπλήρωτο σημείο αυτού του προγράμματος δεν έχει μεταφερθεί στο κυβερνητικό πρόγραμμα «Ράμα 3». Το προβληματικό και ακόμη ανεκπλήρωτο σημείο είναι η ολοκληρωμένη διαχείριση απορριμμάτων σε όλη την επικράτεια σύμφωνα με το Ρυθμιστικό Σχέδιο.

– Για Εκπαίδευση, Γυναίκες, Νεολαία, έχουν εκπληρωθεί 3 σημεία προγράμματος (38% του προγράμματος για την εκπαίδευση). Εν τω μεταξύ, βρίσκεται σε εξέλιξη εκπλήρωση 5 προγραμματικών σημείων (62% του προγράμματος) Αν δούμε την υλοποίηση του οικονομικού προγράμματος της κυβέρνησης «Ράμα 2», παρατηρούμε ότι από τα 8 ανεκπλήρωτα σημεία αυτού του προγράμματος, κανένα δεν έχει μεταφερθεί στο κυβερνητικό πρόγραμμα «Ράμα 3». Το σημείο που ακόμη δεν έχει απτή οριστικοποίηση είναι η σύγκριση των αλβανικών πανεπιστημίων με αυτά των ευρωπαϊκών ή άλλων φιλικών χωρών.

- Για τις Κοινωνικές Πολιτικές, έως και 8 σημεία προγράμματος βρίσκονται σε εξέλιξη ή αναμένεται να εκπληρωθούν (73% του κοινωνικού προγράμματος). Δεν έχουν εκπληρωθεί 2 προγραμματικά σημεία (18% του κοινωνικού προγράμματος) Αν δούμε την υλοποίηση του οικονομικού προγράμματος της κυβέρνησης «Ράμα 2», παρατηρούμε ότι από τα 3 ανεκπλήρωτα σημεία αυτού του προγράμματος κανένα δεν έχει μεταφερθεί στο κυβερνητικό πρόγραμμα «Ράμα 3»». Σημαντικό σημείο σε σχέση με τον αντίκτυπο στην αποχώρηση των νέων εξακολουθεί να είναι η πολύ χαμηλή εκπλήρωση του προγράμματος για την παροχή 1 εκατομμυρίου λεκ για την αρχική πληρωμή και την ελάφρυνση των τόκων για την αγορά του σπιτιού από νέες οικογένειες.

- Για την Υγεία βρίσκονται σε εξέλιξη ή αναμένεται να εκπληρωθούν έως και 7 σημεία προγράμματος (78% του προγράμματος). Δεν έχει εκπληρωθεί ακόμη 1 προγραμματικό σημείο (11% του προγράμματος) Αν δούμε την υλοποίηση του οικονομικού προγράμματος της κυβέρνησης «Ράμα 2», παρατηρούμε ότι από το 1 ανεκπλήρωτο σημείο αυτού του προγράμματος, κανένα από αυτά δεν μεταφέρθηκε στο κυβερνητικό πρόγραμμα «Ράμα 3»». Ένα σημαντικό σημείο, αλλά απέχει πολύ από την εκπλήρωση, είναι η ίδρυση 10 πρότυπων κέντρων οικογενειακής ιατρικής.

- Για την Ενέργεια, 4 προγραμματικά σημεία βρίσκονται σε εξέλιξη (80% του προγράμματος) και 1 προγραμματικό σημείο (20% του προγράμματος) δεν έχει ακόμη εκπληρωθεί. Αν δούμε την υλοποίηση του οικονομικού προγράμματος της κυβέρνησης «Ράμα 2», παρατηρούμε ότι από τα 4 ανεκπλήρωτα σημεία αυτού του προγράμματος, μόνο ένα από αυτά δεν έχει μεταφερθεί στο κυβερνητικό πρόγραμμα «Ράμα 3». Το σημείο που συμπεριλήφθηκε στο κυβερνητικό πρόγραμμα και παραμένει μια σημαντική υπόσχεση, είναι η επιστροφή της Αλβανίας σε μια χώρα καθαρής εξαγωγής ενέργειας, η οποία μέχρι στιγμής φαίνεται μακριά από την εκπλήρωση.

- Για τις Υποδομές, μέχρι 3 σημεία προγράμματος βρίσκονται σε εξέλιξη ή αναμένεται να εκπληρωθούν (37% του κοινωνικού προγράμματος). 3 σημεία του προγράμματος (38% του προγράμματος) δεν έχουν εκπληρωθεί. Αν δούμε την υλοποίηση του οικονομικού προγράμματος της κυβέρνησης «Ράμα 2», παρατηρούμε ότι από τα 7 ανεκπλήρωτα σημεία αυτού του προγράμματος, κανένα από αυτά δεν έχει μεταφερθεί στο κυβερνητικό πρόγραμμα «Ράμα 3». Ένα ανεκπλήρωτο σημείο που δείχνει την κακή αποτελεσματικότητα των συμβάσεων ΣΔΙΤ στις υποδομές είναι το πρόγραμμα για το κλείσιμο του δρόμου Arbri από τον Νοέμβριο του 2021 και παραμένει ακόμη ανεκπλήρωτο. Άλλες προγραμματισμένες και καθυστερημένες επενδύσεις έχουν τις ίδιες επιπτώσεις με τα διαφυγόντα κέρδη για την επιχείρηση και ένα πρόσθετο κόστος στον προϋπολογισμό.

– Για τον Πολιτισμό, την Ψηφιοποίηση και την Πολιτική έχουν εκπληρωθεί 2 προγραμματικά σημεία (20% του προγράμματος). Έχουν εκπληρωθεί εν μέρει 6 σημεία του κυβερνητικού προγράμματος (60% του δημοσιονομικού προγράμματος). Δεν υπάρχουν εκκρεμή σημεία.

Από το πρόγραμμα για τις πολιτικές δικαιοσύνης και ιδιοκτησίας βρίσκεται σε εξέλιξη η εκπλήρωση 1 σημείου προγράμματος (10% του προγράμματος). Δεν εκπληρώνεται ή δεν υπάρχει αποδεδειγμένο στοιχείο εκπλήρωσης για το 1 σημείο του προγράμματος (10% του προγράμματος). Αν δούμε την υλοποίηση του δημοσιονομικού προγράμματος της κυβέρνησης «Ράμα 2», παρατηρούμε ότι από τα 2 ανεκπλήρωτα σημεία των προγραμμάτων αυτών, δεν έχει μεταφερθεί στο πρόγραμμα της κυβέρνησης «Ράμα 3».

- Για το Foreign Policy, έως και 3 σημεία προγράμματος βρίσκονται σε εξέλιξη ή αναμένεται να εκπληρωθούν (100% του προγράμματος). Αν κοιτάξουμε την υλοποίηση του οικονομικού προγράμματος της κυβέρνησης «Ράμα 2», παρατηρούμε ότι δεν υπήρχε κανένα ανεκπλήρωτο σημείο στο πρόγραμμα αυτό να μεταφερθεί στο κυβερνητικό πρόγραμμα «Ράμα 3».

Αν και το κυβερνών πρόγραμμα προσπάθησε να αντιμετωπίσει στο κυβερνητικό πρόγραμμα 2021-2025 ένα μεγάλο μέρος των εκθέσεων του Συμβουλίου της Ευρώπης, του ΔΝΤ, της Παγκόσμιας Τράπεζας, των συμμάχων και στρατηγικών εταίρων, καθώς και διάφορων παραγόντων εντός της χώρας, το πόρισμά μας μας φέρνει αντιμέτωπους με το γεγονός ότι η συμπερίληψή τους δεν αφορά μια εξαντλητική λύση.

Αυτή η προσέγγιση υποδηλώνει, για ένα πολύ ελεγχόμενο πρόγραμμα σε σχέση με το προϊόν, να αφήσει περιθώριο για μέτρια λογοδοσία με τους ψηφοφόρους, καθώς και να εκμεταλλευτεί τα κενά του μετώπου της αντιπολίτευσης και την έλλειψη οργάνωσης της κοινωνίας των πολιτών.

Ωστόσο, ξεκινώντας από την ανάλυση και αντιμετωπίζοντας ένα σημαντικό αριθμό στρατηγικών, πολιτικών εγγράφων, νομοθεσίας, ξένων και εγχώριων εκθέσεων, διάφορα και πολυάριθμα στατιστικά στοιχεία, σχόλια και αντιδράσεις στα κοινωνικά δίκτυα κ.λπ. παρακάτω αναφέρουμε ορισμένα ευρήματα που προκύπτουν από σοβαρούς συνεργάτες και παρατηρητές.

Το νομικό, ρυθμιστικό και φορολογικό σύστημα της Αλβανίας έχει βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν πολλές σοβαρές προκλήσεις στην εφαρμογή τους. Η συστημική διαφθορά, η άνιση εφαρμογή της νομοθεσίας, η επαχθής γραφειοκρατία, η στρέβλωση του ανταγωνισμού και η έλλειψη διαφάνειας είναι οι λύσεις που πρέπει να επιλυθούν στο πλαίσιο του κυβερνητικού προγράμματος και να τηρηθούν συγκεκριμένες υποσχέσεις για την επίλυσή τους.

Παρά το υγιές νομικό πλαίσιο και την πρόοδο στην ψηφιακή μεταρρύθμιση, οι ξένοι επενδυτές αντιλαμβάνονται την Αλβανία ως ένα δύσκολο μέρος για επιχειρηματική δραστηριότητα. Αναφέρουν τη διαφθορά, ιδίως στο δικαστικό σώμα (αλλά αυξάνεται χρόνο με το χρόνο και στη διοίκηση), την έλλειψη διαφάνειας στις δημόσιες συμβάσεις, τον αθέμιτο ανταγωνισμό, την άτυπη οικονομία, τις συχνές αλλαγές στη φορολογική νομοθεσία και την αδύναμη εφαρμογή των συμβάσεων ως συνεχή προβλήματα στην Αλβανία .

Οι αναφορές για διαφθορά στις κρατικές προμήθειες είναι συχνές

Η αυξανόμενη χρήση των συμβάσεων σύμπραξης δημόσιου-ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) έχει μειώσει τις ευκαιρίες για ανταγωνισμό, σε υποδομές και άλλους τομείς, συμπεριλαμβανομένων των ξένων επενδυτών. Οι αδύναμες αναλύσεις κόστους-οφέλους και η υποτυπώδης τεχνική εμπειρογνωμοσύνη στη σύνταξη και την παρακολούθηση των συμβάσεων ΣΔΙΤ αποτελούν συνεχή ανησυχία με ελάχιστες αλλαγές από έτος σε έτος. Οι επενδυτές αμφισβητούνται από τη διαφθορά και τη διαιώνιση άτυπων επιχειρηματικών πρακτικών.

Η κυβέρνηση στο πλαίσιο της προσέγγισης προς το όραμα της ολοκλήρωσης στην ΕΕ έχει ακόμη δρόμο σε ημιτελείς διαδικασίες σύμφωνα με τις υποσχέσεις που έδωσε στη μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης. Οι προσπάθειες δεν απέδωσαν το υποσχόμενο προϊόν παρά την αύξηση των ηλεκτρονικών υπηρεσιών και τη βελτίωση της διαφάνειας στη συλλογή δεδομένων και στη διαχείριση των ανθρώπινων πόρων και των διαθέσιμων ικανοτήτων μεταξύ κεντρικού και τοπικού επιπέδου.

Είναι σαφές ότι η πλειονότητα των πολιτών βλέπει ως πραγματικότητα την αδυναμία τήρησης των υποσχέσεων, ιδίως αυτών που δόθηκαν κατά τις εκλογές, καθώς και την υλοποίηση κυβερνητικών προγραμμάτων. Μπορεί να λεχθεί ότι εάν οι εκλογικές υποσχέσεις/κυβερνητικά προγράμματα των πολιτικών είχαν νομικές συνέπειες, οι πολιτικοί θα αναγκάζονταν να πουν την αλήθεια και να τις τηρήσουν από φόβο μήπως τιμωρηθούν από το νόμο. Ωστόσο, η στιγμή της δημιουργίας της κυβέρνησης και της κατανομής των καθηκόντων στο κυβερνητικό υπουργικό συμβούλιο είναι και καταμερισμός αρμοδιοτήτων που επεκτείνεται και στους υπουργούς. Ωστόσο, η ευθύνη για την ένταξη των υποσχέσεων στα καθήκοντα των υπουργείων και την απαίτηση του λογαριασμού για την πραγματοποίησή τους ήταν και εξακολουθεί να είναι επιμερισμένη ευθύνη σε πολιτικό, ηθικό και ελάχιστα ή καθόλου νομικό επίπεδο.