Ο Σπαρτιάτης στρατηγός που νίκησε τους Ρωμαίους

10/04/24, 19:00

Ο Ξάνθιππος, Σπαρτιάτης στρατηγός του 3ου αιώνα π.Χ., έλαβε μέρος στον Πρώτο Πουνικό Πόλεμο (264 – 241 π.Χ.) ως μισθοφόρος της Καρχηδόνας.

Ο πόλεμος αυτός ξέσπασε μεταξύ Καρχηδόνας και Ρώμης για τον έλεγχο της Μεσογείου, με την Καρχηδόνα να επιδιώκει τον έλεγχο της Σικελίας και τη Ρώμη να αντιδρά στα επεκτατικά της σχέδια.

Η Καρχηδόνα, αν και ναυτική δύναμη, υστερούσε σε πεζικό. Γι' αυτό, προσέλαβε τον Ξάνθιππο και τους Σπαρτιάτες μισθοφόρους του, γνωστούς για την πολεμική τους δεινότητα.

Ο Ξάνθιππος, με την ηγετική του ικανότητα, έφερε την νίκη στους Καρχηδόνιους στην κρίσιμη μάχη του Τύνητα (255 π.Χ.). Η νίκη αυτή έσωσε την Καρχηδόνα από την ήττα και έφερε μια προσωρινή ανακωχή στον πόλεμο.

Η άνοδος της Καρχηδόνας

Γύρω στο 825 π.Χ., Φοίνικες έμποροι από την Τύρο ίδρυσαν την Καρχηδόνα στη σημερινή Τυνησία, επιδιώκοντας να αποικίσουν την ανατολική Μεσόγειο και να ελέγξουν το εμπόριο πολύτιμων μετάλλων.

Μέχρι τον 3ο αιώνα π.Χ., η Καρχηδόνα εξελίχθηκε σε ισχυρή δύναμη, ελέγχοντας εδάφη στη Βόρεια Αφρική, Σαρδηνία, Κορσική, Σικελία και Ιβηρική Χερσόνησο. Η πόλη έγινε η δεύτερη μεγαλύτερη στην αρχαία Μεσόγειο, μετά την Αλεξάνδρεια, και ο ισχυρός στόλος της κυριαρχούσε στο εμπόριο της Δυτικής Μεσογείου και έως τον Ατλαντικό. Η Καρχηδόνα όφειλε την ανάπτυξή της στην άριστη ναυτική της δύναμη, βασισμένη σε καινοτόμα πλοία. Το ναυτικό της προστάτευε το δυτικό τμήμα της Μεσογείου, από τη Σικελία έως τις ακτές του Ατλαντικού.

Η ναυτική άνοδος της Καρχηδόνας φόβισε τους Ρωμαίους, οδηγώντας σε τρεις Πουνικούς Πολέμους (264-146 π.Χ.). Η Ρώμη, νικώντας, τερμάτισε την καρχηδονιακή κυριαρχία, σηματοδοτώντας την πτώση της κάποτε ισχυρής αυτοκρατορίας.

Ο Ξάνθιππος και η σωτηρία της Καρχηδόνας

Παρά την κυριαρχία τους στη Μεσόγειο, οι Καρχηδόνιοι υστερούσαν σε χερσαία στρατιωτική δύναμη. Το 255 π.Χ., κατά τον Πρώτο Πουνικό Πόλεμο, προσέλαβαν τον Σπαρτιάτη στρατηγό Ξάνθιππο, φημισμένο για την πολεμική του εμπειρία.

Ο Ξάνθιππος, έχοντας διαγνώσει τα λάθη των Καρχηδονίων, πρότεινε αλλαγές στην τακτική τους. Πίστευε ότι η παραμονή σε πεδινές περιοχές, η ομαδική πορεία και η ενοποιημένη διοίκηση ήταν απαραίτητες για την νίκη.

Ακολουθώντας το σχέδιο του Ξανθίππου, οι Καρχηδόνιοι ανέκτησαν την αισιοδοξία τους. Η δεξιοτεχνία του Σπαρτιάτη στην ηγεσία εντυπωσίασε τα στρατεύματα, που πίστεψαν άνευ όρων στις ικανότητές του.

Ο Ξάνθιππος οδήγησε τους στρατιώτες σε μάχη, επιδεικνύοντας άριστες στρατηγικές ικανότητες. Η νίκη που ακολούθησε έσωσε την Καρχηδόνα από την ήττα και έφερε προσωρινή ανακωχή στον πόλεμο.

Η νίκη της Καρχηδόνας στην Τύνιδα

Αδράζοντας την ευκαιρία της ανανεωμένης ψυχολογίας του στρατού, οι Καρχηδόνιοι στρατηγοί, μετά από σύντομη προετοιμασία, βάδισαν προς την Τύνιδα με 12.000 πεζούς, 4.000 ιππείς και περίπου 100 ελέφαντες.

Η νίκη στην κρίσιμη Μάχη της Τύνιδας οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στον Ξάνθιππο. Ο Σπαρτιάτης στρατηγός τοποθέτησε την φάλαγγα στο κέντρο, τους μισθοφόρους στο δεξί πλευρό, τους ελέφαντες μπροστά και το ιππικό στα άκρα, υποστηριζόμενο από μισθοφόρους.

Η αριθμητική υπεροχή των Καρχηδονίων, σε συνδυασμό με την αποτελεσματική τακτική, συνέτριψε τους Ρωμαίους. Οι ελέφαντες δημιούργησαν πανικό, ενώ το ιππικό περικύκλωσε και εξόντωσε τους περισσότερους Ρωμαίους. Μόνο 500 αιχμαλωτίστηκαν, μαζί με τον στρατηγό τους Regulus.

Μετά τη νίκη, ο Ξάνθιππος επέστρεψε στην Ελλάδα, σύμφωνα με τον Πολύβιο. Ο Διόδωρος, όμως, αφηγείται μια διαφορετική ιστορία. Ο Ξάνθιππος, όντας στην πολιορκημένη Lilybaeum, ενέπνευσε τους αμυνόμενους και νίκησε τους Ρωμαίους. Η πόλη, ζηλεύοντας την επιτυχία του, του έδωσε ένα ελαττωματικό πλοίο, οδηγώντας στον πνιγμό του κατά την επιστροφή του.