Οι Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ), με τη μορφή παραχωρήσεων, ήταν ένα από τα επιχειρηματικά μοντέλα που προσέλκυσαν πολλούς επιχειρηματίες στην Αλβανία, λόγω της επιχειρηματικής τους βεβαιότητας και του υψηλού ποσοστού κέρδους.

Όσο περνάει ο καιρός τόσο αποδεικνύεται ότι ως επί το πλείστον πρόκειται για καταχρηστικά σχήματα, ενώ ο κρατικός προϋπολογισμός έχει απλώς χάσει τα χρήματα που εισπράττει από τους φορολογούμενους.

Αν και το SPAK (Ειδική Δομή Καταπολέμησης της Διαφθοράς) έχει ανοίξει έρευνες για πολλούς από αυτούς τους διαγωνισμούς, η κυβέρνηση αποφάσισε χωρίς πολλά επιχειρήματα να αναβάλει την προθεσμία για ορισμένα από αυτά.

Δύο παραχωρήσεις, για τις οποίες οι φορολογούμενοι έχουν πληρώσει μέχρι στιγμής 115 εκατ. ευρώ την τελευταία δεκαετία, αναβλήθηκαν τουλάχιστον για έναν ακόμη χρόνο.

Τον Ιανουάριο του 2023 το Υπουργικό Συμβούλιο παρέτεινε την παραχώρηση των δημοσιονομικών ενσήμων για άλλα δύο χρόνια. Η «SICPA Security Solutions Albania», που υλοποιεί τη συγκεκριμένη σύμβαση, ανέφερε έσοδα 1 δισ. λεκ το 2022, με ελαφρά αύξηση 2%.

Συνολικά, για 10 χρόνια που λειτουργεί αυτή η παραχώρηση (2012-2022), η εταιρεία είχε έσοδα περίπου 82 εκατ. ευρώ.

Τον Αύγουστο του 2023, η κυβέρνηση αποφάσισε να αναβάλει τη σύμβαση επισήμανσης καυσίμων για έναν ακόμη χρόνο. Η «GFI Αλβανίας», που υλοποιεί τη συγκεκριμένη σύμβαση, ανέφερε έσοδα 430 εκατομμυρίων λεκ, σχεδόν στα ίδια επίπεδα με ένα χρόνο πριν.

Η 10ετής σύμβαση έληξε την 1η Αυγούστου 2023. Σύμφωνα με τη νέα απόφαση, η σύμβαση παραχώρησης είναι 11ετής, αρχής γενομένης από την ημερομηνία έναρξης ισχύος. Προηγουμένως, το συμβόλαιο είχε διάρκεια 10 ετών.

Η απόφαση δεν αναφέρει τους λόγους της αναβολής, αλλά λέει μόνο ότι προήλθε ως αποτέλεσμα του αιτήματος της Αναθέτουσας Αρχής, με την επιφύλαξη των αξιώσεων του παραχωρησιούχου που απορρέουν από την εφαρμογή της Σύμβασης Παραχώρησης.

Το επιχείρημα που προβάλλει ο παραχωρησιούχος για αναβολή σχετίζεται με τη μη σήμανση αργού πετρελαίου, κάτι που είναι πρακτικά αδύνατο να γίνει σύμφωνα με τους φορείς της αγοράς.

Μέχρι τώρα, δεν έχει γίνει ανάλυση κόστους-οφέλους για το τι έφερε αυτή η παραχώρηση στην αγορά υδρογονανθράκων σε 10 χρόνια και πόσο καταπολέμησε το λαθρεμπόριο.

Ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Υδρογονανθράκων, που αντιτάχθηκε στην αναβολή, είπε ότι αυτή η παραχώρηση δεν έχει κάνει τίποτα για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου, καθώς σηματοδοτεί το πετρέλαιο που κυκλοφορεί στην αγορά και αυτό που δεν πληρώνει ειδικό φόρο κατανάλωσης.

Σε 10 χρόνια η εταιρεία έχει εισπράξει περίπου 32,5 εκατ. ευρώ από αυτή την παραχώρηση. Ωστόσο, δεν υπήρξαν νέες εγγραφές τα τελευταία χρόνια, ούτε υψηλή ανάπτυξη από υφιστάμενες παραχωρήσεις, αν και η δραστηριότητά τους παραμένει σταθερή.

Η «ΑΛΕΑΤ», η οποία είχε παραχώρηση για την προσκόμιση εγγράφων για Αλβανούς πολίτες, έχει δηλώσει μείωση εσόδων κατά 15% το 2022, φτάνοντας τα 5,5 δισ. λεκ, το τελευταίο πλήρες έτος δραστηριότητας.

Σύμφωνα με την έκθεση δραστηριότητας, «η παραχώρηση αρχικά παραχωρήθηκε για περίοδο 5 ετών, αρχής γενομένης από τις 18 Αυγούστου 2008.

Με παρόμοιους όρους και προϋποθέσεις, η Συμφωνία Παραχώρησης παρατάθηκε έως τις 31 Ιουλίου 2023 μέσω τροποποίησης που υπεγράφη από την κυβέρνηση της Αλβανίας στις 19 Μαρτίου 2013, η οποία τέθηκε σε ισχύ στις 31 Μαΐου 2013, προσθέτοντας μια νέα πλατφόρμα ψηφιακών υπηρεσιών ταυτότητας, με πλήρη ανανέωση τεχνολογίας και αναθεώρηση των τιμών των εγγράφων ταυτότητας.

Η Σύμβαση Παραχώρησης τερματίζεται στις 31 Ιουλίου 2023 και στις 18 Ιανουαρίου 2023 η κυβέρνηση της Αλβανίας αποφάσισε να μην παρατείνει την περίοδο παραχώρησης για την ALEAT.

Μετά τη λήξη της περιόδου Παραχώρησης, η Εταιρεία θα επιστρέψει στην Αρχή την κατοχή των τοποθεσιών Παραχώρησης. Θα μεταβιβάσει στην Αρχή κάθε δικαίωμα ή τίτλο που σχετίζεται με τις εγκαταστάσεις παραχώρησης και όλα τα περιουσιακά στοιχεία που σχεδιάστηκαν και χρησιμοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια της περιόδου παραχώρησης».

Η «S2 Albania», η οποία εφαρμόζει τη συμφωνία παραχώρησης σάρωσης, έχει αναφέρει έσοδα 1,6 δισεκατομμυρίων λεκ, σχεδόν στα ίδια επίπεδα με το 2021, μη φτάνοντας το όριο για να καταταγεί στους 200 πρώτους. Η παραχώρηση εγκρίθηκε το 2011.