Η Αλβανία είναι η πιο γεωργική χώρα στην Ευρώπη. Αυτός ο τομέας συνεισφέρει σχεδόν στο 20% της οικονομίας, το οποίο είναι το υψηλότερο στην Ευρώπη. Το δεύτερο είναι το Κόσοβο, με περίπου 11%, ενώ ο μέσος όρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι 2-3%.

Ωστόσο, η χώρα δεν κατάφερε να εκμεταλλευτεί αυτό το πλεονέκτημα. Η Αλβανία εξαρτάται από τις εισαγωγές για μεγάλο μέρος των προϊόντων της, καθώς η κατακερματισμένη και μη μηχανοποιημένη γεωργία δεν επιτρέπει την επίτευξη οικονομιών κλίμακας.

Δεν έχει αναπτυχθεί ούτε η μεταποιητική βιομηχανία ούτε η βιολογική που θα έδινε προστιθέμενη αξία στον κλάδο.

Τα τελευταία στοιχεία της Eurostat έδειξαν ότι η Αλβανία ήταν η τελευταία στην Ευρώπη για την οργανική επιφάνεια σε σχέση με το σύνολο, με μόλις 0,09%, από 9,9% που είναι ο ευρωπαϊκός μέσος όρος.

Οι αποπροσανατολιστικές πολιτικές των τελευταίων ετών, παρά την αύξηση των επιδοτήσεων, δεν έχουν καταφέρει να αυξήσουν την ανταγωνιστικότητα του κλάδου, ιδιαίτερα της αγρομεταποίησης. Για παράδειγμα, η γαλακτοβιομηχανία παράγει προϊόντα που είναι πιο ακριβά από ό,τι σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, ανοίγοντας το δρόμο για εισαγωγές.

Πολλές περιοχές έχουν «διαπρέψει» στην άτυπη γεωργία. Η Αλβανία είναι εδώ και χρόνια ένα από τα hotspots που αναφέρονται στις εκθέσεις διεθνών θεσμών, ως μεγάλος καλλιεργητής κάνναβης.

Αν και αυτή η «επιχείρηση» έφερε πολλά χρήματα στην οικονομία, ειδικά μετά το 2016, τα αποτελέσματά της δεν ήταν θετικά στη βιώσιμη ανάπτυξη της οικονομίας.

Η Αλβανία συνέχισε, ακόμη και το 2022, να είναι η χώρα με το χαμηλότερο κατά κεφαλήν εισόδημα στην Ευρώπη, μόνο 34% του μέσου όρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μέσοι μισθοί 30-40% χαμηλότεροι από τη Σερβία, τη Βόρεια Μακεδονία, το Μαυροβούνιο, τη Βοσνία, αλλά με τιμές μεταξύ το υψηλότερο στην περιοχή.

Η μετανάστευση έχει γίνει ένα ανησυχητικό φαινόμενο, επηρεάζοντας σημαντικά την αγορά εργασίας, αλλά και θέτοντας σε κίνδυνο την ανισορροπία των μακροοικονομικών παραμέτρων στο μέλλον.

Τώρα η κυβέρνηση, μετά από πολλές προσπάθειες, αποφάσισε να νομιμοποιήσει την κάνναβη για ιατρική χρήση. (Το Λαζαράτι ήταν δεκαετίες μπροστά από την απόφαση αυτή της κυβέρνησης για την κάνναβη. Θα ζητήσουν συγγνώμη;) Με την ευρεία έννοια, οι συνθήκες δεν είναι πλέον τόσο δυσμενείς όσο πριν από μερικά χρόνια.

Καθημερινά, πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο νομιμοποιούν την καλλιέργεια κάνναβης για ιατρικούς σκοπούς, ενώ σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις προστίθενται καταστήματα που την πουλούν. Και πάλι, η νομιμοποίηση αυτή στην Αλβανία αναμένεται να έχει περισσότερες απώλειες παρά οφέλη.

Η παραδοσιακή γεωργία υποφέρει επί του παρόντος από έλλειψη εργαζομένων και το άνοιγμα θερμοκηπίων κάνναβης θα συρρικνώσει περαιτέρω το αγροτικό εργατικό δυναμικό και την έκταση στις πιο παραγωγικές περιοχές της χώρας, με κίνδυνο την πτώση άλλων γεωργικών προϊόντων (το 2016 η αγορά είχε έλλειψη σε ντομάτες, λόγω του προσανατολισμού του εργατικού δυναμικού στα χωράφια με κάνναβη).

Η αλβανική κυβέρνηση έχει αδύναμες δομές τάξης και ασφάλειας για να διασφαλίσει τον έλεγχο, όπως προβλέπεται στο σχέδιο νόμου για την καλλιέργεια κάνναβης για ιατρικούς σκοπούς, από την εισαγωγή σπόρων, την αδειοδότηση καλλιεργητών, μέχρι και την περίφραξη και τον έλεγχο χώρων φύτευσης, εργαστηρίων.

Η περίπτωση της Βόρειας Μακεδονίας, η οποία νομιμοποίησε το χασίς για ιατρικούς σκοπούς πριν από μερικά χρόνια, δείχνει ότι αυτό θα μπορούσε να είναι ένα αποτυχημένο πείραμα.

Εκεί οι εταιρείες που φύτεψαν έχουν αποθήκες γεμάτες με φυτά κάνναβης, καθώς υποχρεούνται από το νόμο να εξάγουν μόνο λάδι. Οι επενδύσεις για το ελαιουργείο απαιτούν περισσότερα από 5 εκατ. ευρώ, με κίνδυνο να παραμείνει μια επιχείρηση συγκεντρωμένη σε λίγα χέρια.