Ο Ιούνιος του 2003 σηματοδότησε μια ιστορική στιγμή, καθώς οι ηγέτες των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξέφρασαν ομόφωνα τη βούλησή τους για την ευρωπαϊκή προοπτική των Δυτικών Βαλκανίων (BP).

«Καλώς ήλθατε στην Ευρώπη!», ήταν το σύνθημα εκείνης της συνόδου κορυφής που έγινε στη Θεσσαλονίκης, που έδωσε ελπίδα σε χώρες που εκτός από τις φτωχότερες της ηπείρου, υπέφεραν και από διχαστικές συγκρούσεις μεταξύ τους.

Μια ελπίδα ότι ο δρόμος της ολοκλήρωσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα φέρει περισσότερη οικονομική ευημερία, ευκαιρίες για μια καλύτερη ζωή, ευκαιρίες για απασχόληση, ελεύθερη κυκλοφορία, χρηστή διακυβέρνηση, μια πιο ανταγωνιστική και λειτουργική οικονομία, εν ολίγοις περισσότερες ευκαιρίες σε όλα αυτά τα μέρη.

Αλλά η ΕΕ ήταν ξεκάθαρη. Ο δρόμος είναι πράγματι ανοιχτός, αλλά όχι ασφαλτοστρωμένος. Οι χώρες έχουν πολλά να κάνουν για να εκπληρώσουν τις προϋποθέσεις που θα τους επιτρέψουν να γίνουν μέλη, με πλήρη δικαιώματα στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Όμως, η ίδια η ΕΕ έδειξε πολύ γρήγορα σημάδια «κούρασης» της διαδικασίας, μετά την ένταξη της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας και τον σκεπτικισμό που επέδειξαν ορισμένες από τις μεγάλες χώρες μέλη για περαιτέρω επέκταση.

Προκειμένου να αναβιώσει τη δέσμευση που αναλήφθηκε στη Θεσσαλονίκη, το 2014, η Γερμανία ξεκίνησε τη λεγόμενη «Διαδικασία του Βερολίνου», μια συνεργασία υψηλού επιπέδου μεταξύ Αλβανίας, Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, Κοσσυφοπεδίου, Σκοπίων, Μαυροβουνίου και Σερβίας, καθώς και ορισμένα μέλη της Ε.Ε.

Περισσότερο από μια ανοιχτή πρόσκληση προς την ΕΕ, ήταν ένα κίνητρο για αυξημένη συνεργασία μεταξύ των ίδιων των χωρών των ΔΒ.

Στη συνέχεια, το 2015, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε ένα οικονομικό και επενδυτικό σχέδιο για τα Δυτικά Βαλκάνια, τη λεγόμενη ατζέντα διασύνδεσης, ύψους περίπου 30 δισ. ευρώ, που θα προέρχονταν από την κινητοποίηση κεφαλαίων και εγγυήσεων για την απόσυρση της χρηματοδότησης.

20 χρόνια μετά την ιστορική υπόσχεση, πολλά πράγματα έχουν αλλάξει. Οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων έχουν προχωρήσει στην ολοκλήρωσή τους, αν και οι συγκρούσεις δεν έχουν εκλείψει εντελώς.

Το εμπόριο μεταξύ τους έχει αυξηθεί, η επικοινωνία έχει διευκολυνθεί, οι ευκαιρίες απασχόλησης έχουν αυξηθεί, οι περισσότερες χώρες έχουν υπογράψει συμφωνίες για τη μετακίνηση.

Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δήλωσε πρόσφατα στα Τίρανα ότι έχει ήδη χρησιμοποιηθεί περισσότερο από το ήμισυ του κονδυλίου που προβλέπεται για το οικονομικό και επενδυτικό σχέδιο. Αλλά πολλά άλλα παραμένουν ίδια.

Τα Δυτικά Βαλκάνια κινήθηκαν πολύ αργά και δεν άδραξαν την ευκαιρία που προσφέρθηκε πριν από δύο δεκαετίες. Καμία χώρα δεν έχει γίνει ακόμη μέλος της ΕΕ, αν και ορισμένες έχουν προχωρήσει ταχύτερα στη διαδικασία ολοκλήρωσης.

Το μέσο εισόδημα παραμένει μεταξύ 30-40% του ευρωπαϊκού μέσου όρου, όπου τελευταία είναι η Αλβανία μαζί με το Κόσοβο.

20 χρόνια αργότερα, οι ηγέτες της ΕΕ συγκεντρώθηκαν ξανά στα Τίρανα. Το κλίμα ήταν πολύ πιο φιλικό, η υποδοχή πολύ πιο λαμπερή, ενθουσιασμός και χαρά, όπως ξέρει να κάνει ο Αλβανός πρωθυπουργός.

Αλλά το μήνυμα βασικά δεν φαίνεται να έχει αλλάξει πολύ: οι οικονομίες των Δυτικών Βαλκανίων και της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξακολουθούν να είναι πολύ μακριά η μία από την άλλη.

Πρέπει να γίνει πολλή δουλειά για να αυξηθούν οι οικονομίες. Για να προχωρήσουν, χρειάζονται μεταρρυθμίσεις και αυτές οι μεταρρυθμίσεις θα συνοδεύονται από χρηματοδότηση από την ΕΕ.

Ο πιο εμφατικός ήταν ο Γάλλος πρωθυπουργός Μακρόν, ο οποίος ξεκαθάρισε ότι η ακριβής ημερομηνία ένταξης δεν έχει νόημα, καθώς συνδέεται με τη δέσμευση της χώρας και βασίζεται στην αξία.

Φαίνεται ότι ολόκληρα τα Βαλκάνια έχουν ακόμη πολύ δρόμο να διανύσουν. Η Ευρωπαϊκή Ένωση λέει ότι περιμένει, αλλά χωρίς ιδιαίτερο ενθουσιασμό. Τα Βαλκάνια πρέπει να ξεπεράσουν τα ίδια τα μεγαλύτερα εμπόδια.

Στην περίπτωση της Αλβανίας, φαίνεται ότι αυτά τα εμπόδια παραμένουν ίδια. Και μη έχοντας να προσφέρουν κάτι ουσιαστικά καινούργιο στη διαδικασία ένταξης, η υποδοχή που επιφύλαξαν στους αρχηγούς κρατών της ΕΕ σίγουρα θα ήταν γεμάτη τραγούδι και χορό!