Το θέμα της μετακίνησης πληθυσμών κατά την διάρκεια της τουρκοκρατίας, αποτελεί πραγματικά ένα πολυσύνθετο φαινόμενο. Ιδιαίτερα στην περιοχή της Ηπείρου, η οποία και λόγω των πολλών αποτυχημένων ή και περιοδικά επιτυχημένων επαναστάσεων κατά των Οθωμανών, την είχε φέρει στο «μάτι του κυκλώνα» μιας και οι Τούρκοι με μένος θέλανε να την κάνουν να πληρώσει το βαρύ τίμημα της ανυπακοής της.

Όσον αφορά την περίπτωση των οικισμών – που και αυτό ως φαινόμενο εντάσσεται στις πληθυσμιακές μετακινήσεις – η κατάσταση επηρεάζεται από κάποιους χαρακτηριστικούς παράγοντες, όπως η δυσβάσταχτη φορολογία, οι μαζικοί εξισλαμισμοί, καθώς και ο γενιτσαρισμός, όπου συναντάμε πολλούς πρώην χριστιανούς, να επωφελούνται των νέων οθωμανικών τους προνομίων και να καταπιέζουν, χειρότερα και από τους τούρκους, τους χριστιανούς συμπατριώτες τους.

Έτσι εκείνη η μερίδα του λαού, που δεν ήθελε να αλλαξοπιστήσει, αναγκάζονταν να φύγει μαζικά, για να γλυτώσει τον εξανδραποδισμό και τη φωτιά.

Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί και το χωριό Λούκοβο, της Χιμάρας, το οποίος όπως αναφέρει η λαϊκή παράδοση, αναγκάστηκε να ξεριζωθεί από την περιοχή του Πωγωνίου στα Γιάννενα και να μετοικήσεις πλησίον της Χιμάρας, όπου και βρίσκεται μέχρι και σήμερα.

Σύμφωνα με την παράδοση, η αιτία που ανάγκασε το πρώτο Λούκοβο να φύγει από την αρχική του γη και να πάει στα ενδότερα της Ηπείρου, ήτανε ένας γάμος. Την ιστορία του Λουκόβου έρχεται να επιβεβαιώσει ως προφορική μαρτυρία ένας κάτοικος από την Δημόκορη, ο οποίος αναφέρει στην ιστοσελίδα ipeirotika.gr, πως κατά τον 18^ο αιώνα στο Λούκοβο του Πωγωνίου, ένα ζευγάρι αποφάσισε να παντρευτεί, ενώ σύμφωνα με το έθιμο των Οθωμανών, ο αγάς θα έπρεπε να πλαγιάσει με τη νύφη την πρώτη νύχτα του γάμου, πριν εκείνη να συνευρεθεί τον γαμπρό. Παρόμοιο έθιμο συναντάμε και στον ευρωπαϊκό μεσαίωνα στην Σκωτία, αλλά και κατά την αρχαιότητα.

Ωστόσο ο γαμπρός δεν μπορούσε να ανεχτεί κάτι τόσο βαρύ και έτσι αποφάσισε να σκοτώσει τον Αγά. Εκείνο όμως που επακολούθησε, κόστισε όχι μόνο για το ζευγάρι, αλλά και για όλο το χωριό.

Έτσι οι κάτοικοι, έχοντας τον φόβο των αντίποινων, μετοικούν στην σημερινή τοποθεσία στα ιονικά παράλια της Χιμάρας, στην σημερινή Βόρειο Ήπειρο.

Εκτός από το Λούκοβο, πολλά είναι εκείνα τα χωριά στην Ήπειρο που άλλαξαν τοποθεσία. Πότε τα βάσανα που προαναφέραμε, πότε οι ασθένειες και οι επιδημίες, εξανάγκαζαν τους κατοίκους να φεύγουν οργανωμένα για να βρουν μια καλύτερη ζωή.

Εκείνο όμως που κάνει ξεχωριστούς τους Ηπειρώτες, είναι οι λαϊκές τους ιστορίες και οι θρύλοι. Θέλοντας να ωραιοποιήσουν, αλλά και να μεταλαμπαδεύσουν την ιστορία της γενέτειράς τους στις επόμενες γενιές, επινοούσαν δυναμικές ιστορίες που στερέωναν τον λαό στα ιδανικά της πατρίδας και της φυλής. Έτσι πάντα σε περιπτώσεις όπου θίγονταν με άθλιο τρόπο η ηθική τους, εκείνοι προτιμούσαν να πάνε κάπου αλλού, παρά να συνεχίζουν να ζούνε σε έναν τόπο που θα τους αυξάνονται τα δεινά.

Σχετικές ιστορίες με το ζευγάρι και τον γάμο θα ακούσουμε πολλές, σε πολλά από τα χωριά της νότιας, αλλά και της βόρειας Ηπείρου.

Η μετοίκηση των πρώτων Λιαζαρατινών από την Δρόπολη του Αργυροκάστρου στη Δυτική Θράκη και την Κωνσταντινούπολη, το χωριό Σιαράτες επίσης από την Δρόπολη στην Θράκη και την Κωσταντινούπολη, η Γράψη της Δρόπολης στην σημερινή Κράψη των Ιωάννινων και αρκετά άλλα χωριά με κοινά θρυλικά στοιχεία που αφορούν τον γάμο, που βασίζονται σε ιστορικά γεγονότα, και έχουν ως κοινό τους στοιχείο τον αγώνα για επιβίωση κάτω από σκληρές συνθήκες.

Ο Χρονογράφος