Το μήνυμα του Σόλτς προς Σερβία και Κόσοβο

10/06/22, 10:00

Πέντε χώρες σε δύο ημέρες: Υπό τη σκιά του πολέμου της Ουκρανίας, ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς ταξιδεύει στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Αναμένει περισσότερη προθυμί>α για συμβιβασμό από το Κοσσυφοπέδιο και τη Σερβία.
Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του στα Δυτικά Βαλκάνια, ο Γερμανός Καγκελάριος Όλαφ Σολτς (SPD) θέλει να φέρει τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων πιο κοντά στην ΕΕ.

Σήμερα θα ξεκινήσει ένα διήμερο ταξίδι στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Οι σταθμοί του θα είναι είναι οι πρωτεύουσες Πρίστινα (Κόσοβο), Βελιγράδι (Σερβία), Σκόπια (Βόρεια Μακεδονία) και Σόφια (Βουλγαρία) καθώς και η μητρόπολη της Βόρειας Ελλάδας, Θεσσαλονίκη. Επίκεντρο των συνομιλιών του εκεί θα είναι η προσέγγιση των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων με την ΕΕ, όπως δήλωσε την Τετάρτη (08.06.2022) στο Βερολίνο η αναπληρώτρια κυβερνητική εκπρόσωπος της Γερμανίας, Κριστιάνε Χόφμαν. Από την πλευρά της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, η προοπτική ένταξης στην ΕΕ είναι σημαντική όχι μόνο για την ασφάλεια στην περιοχή, αλλά και για την ΕΕ συνολικά. Ωστόσο, η διαδικασία διεύρυνσης της ΕΕ έχει αποτύχει μέχρι στιγμής - όχι μόνο λόγω εσωτερικών ασυνεπειών προς την ΕΕ, αλλά και λόγω ανεπίλυτων ζητημάτων στην ίδια την περιοχή.

Δυνατότητα κλιμάκωσης

Η σημασία της ασφάλειας στην περιοχή για ΕΕ φαίνεται από την πρώτη στάση του καγκελαρίου που είναι η Πρίστινα. Στις 22 Ιουνίου 2022, η γερμανική βουλή θα ψηφίσει για την περαιτέρω παράταση της γερμανικής συμμετοχής στην αμυντική δύναμη της KFOR (Kosovo Force), η οποία έχει εξασφαλίσει την ειρήνη στην περιοχή, από το τέλος του πολέμου στο Κοσσυφοπέδιο το 1999. Κατά την επίσκεψή του, ο Olaf Scholz θα επισκεφθεί, επίσης, τους στρατιώτες της Μπούντεσβερ που βρίσκονται εκεί.

Τα μέτρα αμοιβαιότητας που επέβαλε η κυβέρνηση του Κοσσυφοπεδίου θεωρούνται από τη Γερμανία «ουσιαστικά δικαιολογημένα», όπως αναφέρεται στο αίτημα της κυβέρνησης για παράταση της θητείας της Μπούντεσβερ. Αλλά προκαλούν συνεχώς εντάσεις με τη γειτονική Σερβία. Όπως τον Σεπτέμβριο του 2021, όταν το Κοσσυφοπέδιο αποφάσισε να μην αναγνωρίζει πλέον τις σερβικές πινακίδες κυκλοφορίας και η Σερβία αύξησε σημαντικά τη στρατιωτική της παρουσία στη συνοριακή περιοχή με το Κοσσυφοπέδιο. Μια «υπερβολική αντίδραση», κρίνει η γερμανική κυβέρνηση

Η συνάντηση μεταξύ του Σέρβου προέδρου Aleksandar Vucic και του πρωθυπουργού του Κοσσυφοπεδίου Albin Kurti, η οποία διοργανώθηκε από τον καγκελάριο Scholz και υπό την προεδρία του ειδικού απεσταλμένου της ΕΕ Miroslav Lajcak στο Βερολίνο στις 4 Μαΐου 2022, δεν οδήγησε σε καμία προσέγγιση μεταξύ των μερών.

Διάλογος χωρίς πρόοδο

Ο διάλογος που διευκόλυνε η ΕΕ για την εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών από το 2011 σημειώνει επίσης μικρή πρόοδο. Ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς, ο οποίος θα συνεχίσει το ταξίδι του στο Βελιγράδι την Παρασκευή, προσπάθησε να φέρει τις δύο πλευρές στο ίδιο τραπέζι. Στις αρχές Μαΐου, πραγματοποίησε συνάντηση στο Βερολίνο μεταξύ του Ειδικού Εντεταλμένου της ΕΕ Μίροσλαβ Λάιτσακ, του πρωθυπουργού του Κοσσυφοπεδίου Άλμπιν Κούρτι και του Σέρβου προέδρου Αλεξάνταρ Βούτσιτς. Ωστόσο, τίποτα δεν βγήκε από αυτό εκτός από μια φωτογραφία κατά τη διάρκεια ενός δείπνου.

Στην Πρίστινα και το Βελιγράδι, ο καγκελάριος αναμένεται να ζητήσει από τις δύο πλευρές προθυμία συμβιβασμού, όπως είπε στην κοινή συνέντευξη Τύπου με τον πρωθυπουργό του Κοσσυφοπεδίου Κούρτι πριν από την εν λόγω συνάντηση, στις 4 Μαΐου στο Βερολίνο. "Αυτό περιλαμβάνει αυτό που έχει κάνει η Γερμανία για πολύ καιρό τελευταία, δηλαδή την αναγνώριση του Κοσσυφοπεδίου", πρόσθεσε η καγκελάριος.

Ο Πρωθυπουργός Κούρτι επιμένει πως το Κοσσυφοπέδιο θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ανεξάρτητο και ισότιμο κράτος στις διαπραγματεύσεις με τη Σερβία. Η αναγνώριση θα πρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο των διαπραγματεύσεων και όχι στο τέλος τους, είπε πρόσφατα ο Κούρτι σε συνέντευξή του στη DW.

Ο σέρβος πρόεδρος, από την πλευρά του, κατά τον όρκο του για τη δεύτερη θητεία ως πρόεδρος, στις 31 Μαΐου 2022, υποσχέθηκε ότι θα επέστρεφε το Κοσσυφοπέδιο ως αναπόσπαστο τμήμα της Σερβίας. Ωστόσο, φαίνεται ότι έχει αρχίσει να προετοιμάζει τους πολίτες του για την αναγκαιότητα επίτευξης λύσης για το Κοσσυφοπέδιο: "Από το Βερολίνο θα έρθουν δύσκολα μηνύματα που δεν θα μας αρέσουν", δήλωσε ο Βούτσιτς στη Σερβική κρατική τηλεόραση. (Δευτέρα 6 Ιουνίου)

Ένα από αυτά τα «δύσκολα μηνύματα από τη Γερμανία» αναμένεται να είναι και το θέμα των κυρώσεων της ΕΕ κατά της Ρωσίας. Η Σερβία είναι η μόνη χώρα στα Δυτικά Βαλκάνια που δεν έχει ασπαστεί τις κυρώσεις.

Μέχρι στιγμής, ο σοσιαλδημοκράτης καγκελάριος ήταν επιφυλακτικός με τις επικρίσεις του, εστιάζοντας στον εποικοδομητικό ρόλο της Σερβίας στην καταδίκη της ρωσικής επιθετικότητας στα ψηφίσματα του ΟΗΕ και σημειώνοντας ότι παρά την άρση των κυρώσεων, η Σερβία στάθηκε δίπλα στην ΕΕ.

Τα άλλα δύο κόμματα του κυβερνώντος συνασπισμού μιλούν πιο ξεκάθαρη γλώσσα. Η υπουργός Εξωτερικών Annalena Baerbock, που ανήκει στο κόμμα των Πρασίνων, ζητά από τη Σερβία θέση: «Όποιος θέλει να γίνει μέλος της ΕΕ πρέπει να υποστηρίξει τις κυρώσεις», δήλωσε η Baerbock στις Βρυξέλλες στις αρχές Απριλίου.

«Η χρηματοδότηση να παγώσει» - Σε συνέντευξή της στη DW, η ειδικός του FDP για τα Βαλκάνια, Ρενάτα Αλτ, ζητά ξεκάθαρους όρους για τη Σερβία, ως υποψήφια για ένταξη.

Η πρόεδρος της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Bundestag, βουλευτής των Φιλελευθέρων Renata Alt, η οποία αναγνωρίζει τα Δυτικά Βαλκάνια από τον προηγούμενο ρόλο της ως εισηγήτρια για την κοινοβουλευτική ομάδα του FDP, προτρέπει τον καγκελάριο Scholz να ασκήσει μεγαλύτερη πίεση στη Σερβία. «Εάν η Σερβία συνεχίσει την πολιτική της με αυτές τις διακυμάνσεις και απομακρύνεται ολοένα και περισσότερο από τη δημοκρατία, προτείνω το πάγωμα των κεφαλαίων και τελικά την αναστολή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων στην ΕΕ», δήλωσε ο Alt στη DW.

Ενδιάμεσα μοντέλα

Αλλά δεν είναι μόνο η σύγκρουση μεταξύ Σερβίας και Κοσσυφοπεδίου που γίνεται εμπόδιο στην πρόοδο για τη διαδικασία ένταξης των Βαλκανίων στην ΕΕ. Αυτή τη στιγμή η Βουλγαρία εμποδίζει την έναρξη των διαπραγματεύσεων με τη Βόρεια Μακεδονία και μαζί της η Αλβανία κρατά όμηρο τη διαδικασία. Ο Σολτς θα ασχοληθεί με το θέμα το Σάββατο κατά τη διάρκεια επισκέψεων στα Σκόπια και τη Σόφια. Οι πιθανότητες επιτυχίας θεωρούνται ελάχιστες.

Σύμφωνα με παρατηρητές, εάν ο καγκελάριος δεν καταφέρει να επιτρέψει στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων να σημειώσουν πρόοδο στην ενταξιακή διαδικασία, η απογοήτευση στην περιοχή θα είναι τεράστια. Υπάρχουν πολλές απόψεις που εν τω μεταξύ προτείνουν εναλλακτικά ενδιάμεσα μοντέλα, όπως η συνδεδεμένη ένταξη για να παραμείνει η περιοχή συνδεδεμένη με την ΕΕ.
Ο βουλευτής του CDU στη γερμανική Bundestag, Knut Abraham, δήλωσε στη DW ότι πρέπει επίσης να εξεταστούν μοντέλα σύμφωνα με τα οποία αυτές οι χώρες υιοθετούν τμήματα της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, ιδίως σε σχέση με την εσωτερική αγορά, και έτσι μπορούν να επωφεληθούν από τα οικονομικά πλεονεκτήματα Ευρώπης χωρίς να έχουν γίνει ακόμη πλήρη μέλη.

Πρέπει να σκεφτούμε τα νέα μοντέλα ως ενδιάμεσα βήματα για την πλήρη ένταξη των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων, λέει ο ειδικός εξωτερικής πολιτικής του CDU, Knut Abraham.

Δεν υπάρχουν πληροφορίες εάν ο καγκελάριος θα συζητήσει αυτή την ιδέα στο δείπνο του με όλους τους εκπροσώπους των έξι χωρών των Δυτικών Βαλκανίων και της Ελλάδας, της Βουλγαρίας και της Τουρκίας στη Θεσσαλονίκη, όπου έχουν ήδη επιβεβαιώσει τη συμμετοχή τους Βούτσιτς και Ράμα και Κοσσυφοπέδιο που πιθανόν να εκπροσωπείται από την Πρόεδρο του Βιόσα Οσμάνι. Ο Σολτς αναμένεται να συζητήσει την κληρονομιά της πρώην καγκελαρίου Μέρκελ στα Βαλκάνια σχετικά με τη Διαδικασία του Βερολίνου.