Το 1866, οι Κρήτες βρίσκονταν σε μια ιδιαίτερα δυσχερή κατάσταση υπό την οθωμανική κυριαρχία. Οι συνθήκες διαβίωσης ήταν σκληρές και η καταπίεση θρησκευτικών και κοινωνικών ελευθεριών επιδείνωνε την ήδη βεβαρημένη κατάσταση. Η Παγκρήτια Συνέλευση στα Χανιά τον Μάιο εκείνης της χρονιάς ήταν μια συντονισμένη προσπάθεια των Κρητών να διεκδικήσουν βασικά δικαιώματα από τον Σουλτάνο. Τα αιτήματα, όπως ένας πιο δίκαιος φόρος και η ελευθερία επιλογής των ηγετών τους, απηχούν τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα και την επιθυμία για αυτοδιάθεση, και είχαν στόχο να απαλύνουν την καταπίεση που υφίσταντο.

Ταυτόχρονα, υπήρχε και μια άλλη σημαντική στρατηγική: οι Κρητικοί ήλπιζαν να κερδίσουν τη συμπαράσταση των Μεγάλων Δυνάμεων, όπως της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Ρωσίας, προς όφελος της ένωσής τους με την Ελλάδα. Έχοντας ήδη υπάρξει πολλές φορές στο προσκήνιο του ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, οι Κρήτες κατανοούσαν τη σημασία του φιλελληνικού ρεύματος που υπήρχε στην Ευρώπη. Η παρουσία του ηγούμενου Γαβριήλ Μαρινάκη, ενός ανώτερου κληρικού με ισχυρό επαναστατικό ρόλο, ενίσχυσε τη θρησκευτική και πολιτιστική βαρύτητα της κίνησης.

Στο πλαίσιο της Μεγάλης Κρητικής Επανάστασης του 1866-1869, το Ολοκαύτωμα του Αρκαδίου αποτελεί ένα από τα πιο δραματικά και ηρωικά επεισόδια. Η πολιορκία της Μονής Αρκαδίου και η τελική απόφαση των υπερασπιστών να θυσιαστούν αντί να υποκύψουν, υπογραμμίζει την αδιαπραγμάτευτη θέληση των Κρητικών για ελευθερία. Η έκρηξη που οργάνωσε ο Κωστής Γιαμπουδάκης δεν ήταν απλώς μια πολεμική πράξη αλλά μια ισχυρή συμβολική κίνηση που αποτύπωσε την ακλόνητη πίστη των Κρητικών στον σκοπό τους.

Αυτό το γεγονός είχε τεράστιο αντίκτυπο στην Ευρώπη, όπου το φιλελληνικό κίνημα απέκτησε νέα δυναμική. Εμβληματικές προσωπικότητες όπως ο Γκαριμπάλντι και ο Ουγκό έδειξαν ανοιχτά τη συμπαράστασή τους, και αυτό οδήγησε σε ενίσχυση της Κρητικής υπόθεσης με χρηματοδοτήσεις και εθελοντές. Η πίεση των Μεγάλων Δυνάμεων προς τον Σουλτάνο οδήγησε τελικά σε μια μορφή ημιαυτόνομης διακυβέρνησης για τους Κρητικούς, χωρίς ωστόσο να πετύχουν την ένωση με την Ελλάδα έως το 1912.