Καθώς η οικονομία της Αλβανίας επεκτάθηκε και ο προϋπολογισμός συγκέντρωνε περισσότερα έσοδα, οι δημόσιες δαπάνες για τους τομείς προτεραιότητας της χώρας, την εκπαίδευση και την υγεία, σημείωσαν μείωση το 2022, τόσο σε σχέση με το ΑΕΠ όσο και με τις δαπάνες του γενικού προϋπολογισμού.

Τα επίσημα στοιχεία του INSTAT δείχνουν ότι, το 2022, οι δημόσιες δαπάνες στον τομέα της εκπαίδευσης ήταν 62,9 δισ. λεκ, ή 2,9% του ΑΕΠ.

Σε σύγκριση με το 2021, οι δημόσιες δαπάνες για την εκπαίδευση εκφρασμένες ως ποσοστό του ΑΕΠ έχουν μειωθεί κατά 0,2 ποσοστιαίες μονάδες, ενώ εκφρασμένες ως ποσοστό των συνολικών δημοσίων δαπανών έχουν μειωθεί κατά 0,1 ποσοστιαίες μονάδες.

Οι δημόσιες δαπάνες για την υγεία ήταν 2,98% του ΑΕΠ το 2022, σύμφωνα με το INSTAT. Ως ποσοστό του ΑΕΠ έχουν μειωθεί κατά 0,44 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το 2021, ενώ εκφρασμένες ως ποσοστό των συνολικών δημοσίων δαπανών έχουν μειωθεί κατά 0,90 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το 2021.

Οι δύο βασικές δημόσιες υπηρεσίες, η εκπαίδευση και η υγεία, υποχρηματοδοτούνται σε σχέση με άλλες χώρες της περιοχής και της Ευρώπης. Η χρηματοδότηση στην εκπαίδευση έχει υψηλές αποδόσεις σε σύγκριση με άλλους τομείς, καθώς αυξάνει την ποιότητα και τις δεξιότητες του ανθρώπινου κεφαλαίου.

Ένα καλά εκπαιδευμένο εργατικό δυναμικό είναι σε θέση να οδηγήσει ένα πιο προηγμένο οικονομικό μοντέλο. Κατά τη διάρκεια των τριών δεκαετιών της μετάβασης, οι δαπάνες παρέμειναν περίπου στο 3% του ΑΕΠ.

Εν τω μεταξύ, τα μαθησιακά αποτελέσματα στην προπανεπιστημιακή εκπαίδευση έχουν επιδεινωθεί τα τελευταία χρόνια. Μετά τα αποτελέσματα του προγράμματος PISA 2018, οι δεξιότητες των 15χρονων μαθητών στην Αλβανία στα μαθηματικά, την ανάγνωση και τις θετικές επιστήμες έχουν επιδεινωθεί στο τεστ PISA 2022, μια συνολική αξιολόγηση των δεξιοτήτων των 15χρονων από τον ΟΟΣΑ ( Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, ένας διακυβερνητικός οργανισμός με 38 χώρες μέλη που ιδρύθηκε το 1961 για την προώθηση της οικονομικής προόδου).

Στον τομέα της υγείας η κατάσταση είναι πιο περίπλοκη καθώς λόγω χαμηλού κόστους οι πολίτες δεν έχουν πρόσβαση σε δωρεάν ποιοτικά φάρμακα. Η αποζημίωση καλύπτει μόνο το 35% της κατανάλωσης φαρμακευτικών προϊόντων.

Η αξία των εισαγωγών φαρμακευτικών προϊόντων αυξάνεται ραγδαία από χρόνο σε χρόνο, ιδιαίτερα μετά την πανδημία COVID-19, η οποία έχει αυξήσει την επιβάρυνση των ασθενειών στον πληθυσμό.

Πέρυσι οι εισαγωγές φαρμακευτικών προϊόντων έφτασαν τα 28 δισ. λεκ, περίπου 270 εκατ. ευρώ, ενώ το κρατικό ταμείο αποζημίωσης ήταν 11,4 δισ.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι Αλβανοί ασθενείς χρηματοδότησαν το 61% της αξίας των εισαγόμενων φαρμακευτικών προϊόντων από την τσέπη τους για την αγορά φαρμάκων το 2022.

Η αναλογία αυτή ήταν χειρότερη κατά την πανδημία Covid-19, όπου το 2021 οι Αλβανοί πλήρωναν από την τσέπη τους με το 64,5% της αξίας των φαρμακευτικών προϊόντων.

Από το 2018 έως το 2021 έχουν εγκριθεί συνολικά 46 φάρμακα που θεραπεύουν ογκολογικά νοσήματα, αλλά η Αλβανία έχει δεχτεί μόνο 3 από αυτά στους καταλόγους αποζημίωσης.

Για την ίδια περίοδο, 61 νέα φάρμακα χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία σπάνιων ασθενειών στην Ευρώπη, ενώ στην Αλβανία μόνο δύο από αυτά περιλαμβάνονται στους καταλόγους αποζημίωσης.

Οι δυνατότητες της Αλβανίας να συμπεριλάβει νέες θεραπείες στον κατάλογο αποζημίωσης έχουν μειωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Για παράδειγμα, κατά την περίοδο 2014-2017, η Ευρώπη ενέκρινε για χρήση 154 νέα φάρμακα, ενώ η Αλβανία δέχθηκε 18 από αυτά στους καταλόγους αποζημίωσης.