Ραγδαία αύξηση παρατηρείται στους συνταξιούχους που δεν συμπληρώνουν τα έτη εργασίας τους και δεν προλαβαίνουν να λάβουν πλήρη σύνταξη γήρατος στην Αλβανία.

Επίσημα στοιχεία του Ινστιτούτου Κοινωνικών Ασφαλίσεων δείχνουν ότι το 2022 οι συνταξιούχοι μερικής καταβολής αποτελούν το 48% του συνολικού αριθμού των ατόμων που δικαιούνται σύνταξη γήρατος, από 45% το 2021. Το 2022 υπήρχαν 481.420 δικαιούχοι σύνταξης γήρατος σε όλη τη χώρα, εκ των οποίων οι 231.734 έλαβαν τμηματικές πληρωμές.

Ο συνολικός αριθμός των συντάξεων γήρατος το 2022 σημείωσε ετήσια αύξηση 4,6%, αλλά οι μερικές συντάξεις αυξήθηκαν κατά 12%. Η ταχύτερη αύξηση των δικαιούχων μερικής σύνταξης δείχνει ότι η τρίτη ηλικία κινδυνεύει με ακραία φτώχεια, καθώς ο πληθωρισμός ήταν υψηλός τα τελευταία δύο χρόνια. Το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης επιτρέπει σε όσους δεν έχουν συμπληρώσει τα απαιτούμενα έτη εργασίας σύμφωνα με το νόμο, να δικαιούνται μερική σύνταξη γήρατος. Κάτι που σημαίνει ότι θα λάβουν τη σύνταξη για τόσα χρόνια εργασίας όσα έχουν επενδύσει στο σχήμα, αλλά όχι λιγότερο από 15 χρόνια συνολικά.

Τα άτομα που έχουν περιόδους ασφάλισης δικαιούνται μερική σύνταξη γήρατος όταν συμπληρώσουν το 65ο έτος της ηλικίας για τους άνδρες και τα 60 για τις γυναίκες. Σύμφωνα με τον περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων Νόμο, πρέπει να έχουν τουλάχιστον 15 έτη χρόνο ασφάλισης και όχι περισσότερα από 35 έτη χρόνο ασφάλισης και να έχουν συνταξιοδοτηθεί από την οικονομική δραστηριότητα.

Αφενός η αύξηση των μερικώς αμειβόμενων συνταξιούχων απάλλαξε το δημόσιο συνταξιοδοτικό από την αύξηση των δαπανών, αφετέρου όμως δημιουργείται μεγάλο κοινωνικό πρόβλημα με την οικονομική σταθερότητα της τρίτης ηλικίας. Τα προβλήματα μετάβασης και η υψηλή παρατυπία στην αγορά εργασίας κάνουν τις νέες συντάξεις να βγαίνουν σε χαμηλότερες αξίες, χρόνο με τον χρόνο.

Οι ειδικοί εξηγούν ότι μεγάλος αριθμός συνταξιούχων που μπαίνουν πρόσφατα στο πρόγραμμα έχουν εργαστεί σε μαύρη αγορά και δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για πλήρη σύνταξη. Αυτή η τάση φαίνεται και από τη μέση ηλικία των ετών εργασίας για τους νεοσυνταξιούχους. Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι οι νέες συντάξεις έχουν αρχίσει να αντικατοπτρίζουν το πρόβλημα της μετάβασης, ιδιαίτερα της αδήλωτης εργασίας.

Όσοι έχουν πληρώσει τακτικά ασφάλιση και πληρούν τα κριτήρια θα έχουν υψηλότερο εισόδημα από τον παλιό νόμο που ίσχυε πριν από το 2014. Όμως, όσοι δεν έχουν καταβάλει εισφορές, φαίνεται ότι θα υποστούν τις συνέπειες κατά τη συνταξιοδότηση, αφού οι πληρωμές με τη νέα συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση, που άρχισε να εφαρμόζεται μετά το 2014, γίνονται με βάση τις εισφορές.

Το μέτρο των συντάξεων στην Αλβανία είναι κάτω από το όριο της σχετικής φτώχειας κατά 6,7 δολάρια την ημέρα, περίπου 201 δολάρια το μήνα. Το 2022 η διάμεση αστική σύνταξη ήταν 180 δολάρια ανά μήνα ή 90 τοις εκατό του ορίου φτώχειας, ενώ η διάμεση αγροτική σύνταξη ήταν 105 δολάρια ανά μήνα ή 52 τοις εκατό του ορίου φτώχειας.

Σύμφωνα με τους προσδιορισμούς του INSTAT (Αλβανικό Ινστιτούτο Στατιστικής), οι οποίοι βασίζονται σε διεθνή μεθοδολογία, ένας συνταξιούχος θεωρείται φτωχός εάν η μηνιαία πληρωμή είναι μικρότερη από το ήμισυ του μέσου όρου της χώρας. Πέρυσι, έως το 2022, η μέση σύνταξη στην πόλη έφτασε το 44,4 τοις εκατό του μέσου καθαρού μισθού.