Η έλλειψη προϊόντων λόγω της κακοκαιρίας στις χώρες της περιοχής είχε ως αποτέλεσμα υψηλότερες τιμές φέτος στα αλβανικά αγροτικά προϊόντα, αλλά οι εξαγωγείς αντιμετωπίζουν υψηλές απώλειες από τη συναλλαγματική ισοτιμία.

Οι εξαγωγείς γεωργικών προϊόντων δείχνουν ότι αποτελούν το πιο ευάλωτο μέρος της εξαγωγικής αλυσίδας και συχνά αποτελούν θύματα προκαταλήψεων και εργάζονται σε έναν τομέα υψηλού κινδύνου, που εξαρτάται από τις ποσότητες της παραγωγής και την ποιότητά της. Πέρυσι η μέση ισοτιμία του ευρώ με το λεκ ήταν 118,9 λεκ, ενώ στις 21 Ιουλίου ήταν 100,9 λεκ, με πτωτική τάση.

Από την άλλη πλευρά, οι εισαγωγείς επωφελούνται ακούραστα μόνο από τις αλλαγές στη συναλλαγματική ισοτιμία. Η οικονομική λογική υπαγορεύει ότι τα κέρδη από τη συναλλαγματική ισοτιμία θα πρέπει να μεταφραστούν σε φθηνότερες τιμές στις εγχώριες αγορές.

Η ιστορία αυτών των 30 χρόνων μετάβασης έχει δείξει ότι η αλβανική αγορά είναι ανελαστική ως προς τη μετάδοση της συναλλαγματικής ισοτιμίας προς την καθοδική πλευρά των τιμών. Οι τιμές στα είδη λιανικής παραμένουν υψηλές με μετρήσιμες μειώσεις μόνο για ορισμένα τρόφιμα από ό,τι το λάδι και το αλεύρι ενώ για άλλα είναι το ίδιο. Οι εξαγωγείς ανησυχούν ότι η αλβανική οικονομία γίνεται ολοένα και πιο μη ανταγωνιστική για τον μεταποιητικό τομέα.

Οι απώλειες των εξαγωγέων λόγω της συναλλαγματικής ισοτιμίας έχουν γίνει σταθερές, καθώς η πτώση συνεχίζεται με υψηλούς ρυθμούς από χρόνο σε χρόνο. Την άνοιξη του 2016 το 1 ευρώ κόστιζε περίπου 140 λεκ. Έκτοτε, το ευρώ έχει υποτιμηθεί έναντι του λεκ κατά 40 λεκ ή 28%. Σε αυτόν τον βαθμό, έχουν μειωθεί και τα έσοδα των εξαγωγέων.

Η έλλειψη χρηματοδότησης βλάπτει τη γεωργία

Τα αλβανικά γεωργικά προϊόντα ενισχύουν τους δεσμούς τους με την αγορά από χρόνο σε χρόνο, αλλά η έλλειψη επιδοτήσεων και δανείων για τις τρέχουσες εκμεταλλεύσεις μειώνει τις δυνατότητες του κλάδου για υψηλότερα οφέλη.

Επί του παρόντος, οι επιδοτήσεις από τον κρατικό προϋπολογισμό για ενίσχυση σπόρων/φυτών και άλλων εισροών ανέρχονται σε έως και 200.000 λεκ ανά εκτάριο ανά σεζόν και όχι για περισσότερες από 2 εποχές και όχι περισσότερο από 1,5 εκατ. λεκ ανά αιτούντα. Ωστόσο, αυτές οι συνθήκες αποκλείουν την πλειονότητα των αγροτών, δεδομένου ότι έχουν λιγότερο από ένα εκτάριο θερμοκηπίου.

Τα κονδύλια του εσωτερικού προϋπολογισμού είναι πολύ χαμηλά. Επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Γεωργίας δείχνουν ότι το πρώτο 4μηνο του 2023, στο πρόγραμμα «Αγροτική Ανάπτυξη Στήριξης Αγροτικής, Κτηνοτροφικής, Αγροβιομηχανικής και Εμπορικής παραγωγής, υλοποιήθηκαν προϊόντα πραγματικού κόστους 396 εκατ. λεκ (3,5 εκατ. ευρώ).

Το Υπουργείο Γεωργίας εξήγησε ότι το πρώτο τετράμηνο του τρέχοντος έτους υπέβαλαν αίτηση συνολικά 68.657 αιτούντες, εκ των οποίων 54.691 υπέβαλαν αίτηση για το καθεστώς στήριξης του πετρελαίου για τη γεωργία και 13.966 για εθνικά μέτρα στήριξης. Ο μεγαλύτερος αριθμός αιτήσεων με περίπου 62% παρατηρείται για τα κτηνοτροφικά μέτρα και ακολουθεί η στήριξη της μελισσοκομίας με 28%.

Ερευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μέσω της υπηρεσίας καταπολέμησης της διαφθοράς (OLAF) διαπίστωσε παρατυπίες στη χρήση των κεφαλαίων και ανέστειλε την εκταμίευσή τους. Μελέτες δείχνουν ότι η Αλβανία έχει πολύ χαμηλή στήριξη με τις αγροτικές επιδοτήσεις. Αλλά και τα λίγα κονδύλια που δίνονται πάσχουν από υψηλό επίπεδο διαφθοράς και δεν βοηθούν τον τομέα της αγροτικής παραγωγής.

Η πρόσβαση στη χρηματοδότηση αποτελεί σημαντικό εμπόδιο για τους αγρότες, ιδιαίτερα τους μικροκαλλιεργητές, οι οποίοι εξαρτώνται από την έλλειψη εξασφαλίσεων που θα χρηματοδοτηθούν από τις τράπεζες.