Για πολλοστή φορά την τελευταία δεκαετία, ο Έντι Ράμα προσπαθεί να δημιουργήσει μια δημόσια ευφορία για μια μεγάλη ανακάλυψη, η οποία, παρά τις συχνές προειδοποιήσεις του, δεν φαίνεται πουθενά. Πριν από λίγες μέρες, ο Ράμα επανέλαβε για άλλη μια φορά αυτό που είχε πει τον περασμένο Ιούλιο και σε άλλες περιπτώσεις, ότι θα παραχθεί πετρέλαιο στο Shpirag και ότι αυτή η ανακάλυψη θα κάνει τους Αλβανούς, σύμφωνα με τα λεγόμενά του, αρκετά πλούσιους ώστε να δημιουργήσουν ένα αποθεματικό ταμείο για τις μελλοντικές γενιές, εκτός από τη χρήση μέρους αυτών των χρημάτων για την επίλυση της συνταξιοδοτικής κρίσης.

Με όχι και πολύ πειστικό τρόπο, πήγε μάλιστα στο σημείο που πραγματοποιεί γεώτρηση η εταιρεία Shell, κηρύσσοντας «επιθεώρηση» την επίσκεψη, αν και δεν γίνεται κατανοητό σε ποιες εξουσίες διενεργούσε ο πρωθυπουργός αυτόν τον «έλεγχο». Σύμφωνα με την υπουργό Balluku, «από τη στιγμή που ξεκινήσαμε τις εργασίες για την ίδρυση ενός κρατικού ταμείου, σημαίνει ότι δεν είναι ένα εισόδημα 500 εκατομμυρίων ευρώ ετησίως που πηγαίνει απευθείας στον κρατικό προϋπολογισμό για την κάλυψη των αναγκών, αλλά γίνεται λόγος για πολλά περισσότερα έσοδα υψηλά που δεν μπορούν να διαχειριστούν από τον κρατικό προϋπολογισμό αλλά από το κρατικό ταμείο όπως συνέβη με το πετρέλαιο στη Νορβηγία, τη Σαουδική Αραβία, το Αζερμπαϊτζάν».

Άρα, η αλβανική κυβέρνηση αναμένει 500 εκατομμύρια ευρώ έσοδα ετησίως για να βάλει στον κρατικό προϋπολογισμό και «πολλά περισσότερα» από αυτό για να βάλει σε ένα κρατικό ταμείο. Ας υποθέσουμε, λοιπόν, ότι εκτός από τα 500 εκατ. για τον κρατικό προϋπολογισμό, είναι και άλλα 1 δισ. ή 2 δισ. για το κρατικό ταμείο. Και αφήνοντας κατά μέρος το γεγονός ότι στην προκειμένη περίπτωση το ψάρι δεν βρίσκεται ακριβώς στη θάλασσα, αλλά στα βάθη της γης, πρέπει να πούμε ότι ακόμη και 2 δισεκατομμύρια ευρώ το χρόνο από την ανακάλυψη πετρελαίου δεν είναι κάτι που κάνει την Αλβανία ανεπτυγμένη χώρα, δεν πλησιάζει καν το οικονομικό επίπεδο της Βουλγαρίας ή της Ρουμανίας, χώρες στο χαμηλότερο οικονομικό επίπεδο μεταξύ των κρατών μελών της Ε.Ε.

Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν της Αλβανίας φέτος αναμένεται να φτάσει τα 2,19 τρισεκατομμύρια λεκ, σύμφωνα με στοιχεία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Πρόκειται για ποσό ίσο με 19,9 δισ. ευρώ, σύμφωνα με την τρέχουσα ισοτιμία. Αν το Shpirag κάνει το θαύμα που ανακοίνωσαν οι Rama και Balluku, τα 2 δις που υποθέτουμε ότι θα έρθουν, θα αυξήσουν το ΑΕΠ της Αλβανίας κατά 10 τοις εκατό. Το κατά κεφαλήν Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν θα αυξηθεί με αυτόν τον τρόπο, από τα αναμενόμενα λεκ φέτος, σε 842.000 λεκ ή 7.660 ευρώ. Εν τω μεταξύ, η Βουλγαρία έχει κατά κεφαλήν ΑΕΠ στα επίπεδα των 14.000 ευρώ, η Ρουμανία 17.000 ή η Ουγγαρία 18.000. Τα 2 δισεκατομμύρια πρόσθετα έσοδα από το πετρέλαιο δεν θα κάνουν την Αλβανία τόσο πλούσια όσο η Σερβία, της οποίας οι πολίτες απολαμβάνουν κατά κεφαλήν ΑΕΠ 10.000 ευρώ ετησίως. Με μια λέξη, για να φτάσει η Αλβανία στο οικονομικό επίπεδο της Σερβίας, θα πρέπει να ανακαλύψει τρεις ή τέσσερις φορέςτο Shpirag, ενώ για να φτάσει στο επίπεδο της Ρουμανίας, θα πρέπει να ανακαλύψει δέκα ή δεκαπέντε τέτοια. Ακόμη, δεν υπάρχει περίπτωση τέτοια θαύματα να μας κάνουν τόσο πλούσιους όσο η Ευρωπαϊκή Ένωση, της οποίας το κατά κεφαλήν ΑΕΠ είναι σήμερα 45.000 ευρώ ετησίως.

Από την άλλη, αν και το Shpirag δεν αρκεί για να φτάσει η Αλβανία στο οικονομικό επίπεδο των φτωχότερων χωρών της ΕΕ, υπάρχει ένας δρόμος που μέσα σε λίγες δεκαετίες θα κάνει Ευρωπαίους πολίτες τους Αλβανούς, όχι μόνο πολιτικά, αλλά και οικονομικά.

Το δυναμικό οικονομικής ανάπτυξης της Αλβανίας σε πραγματικούς όρους εκτιμάται από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο σε 4,5% ετησίως, ενώ σε ονομαστικούς όρους, στο 7,5% ετησίως. Αυτό σημαίνει ότι, μέσω της χρηστής διακυβέρνησης, το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της Αλβανίας θα αυξηθεί, από 19,9 δισ. ευρώ που είναι σήμερα, σε 21,4 δισ. ευρώ τον πρώτο χρόνο, σε 23 δισ. το δεύτερο έτος, σε 24,7 δισ. τον τρίτο χρόνο, και σύντομα. Εν ολίγοις, η πιθανή οικονομική ανάπτυξη, η οποία μπορεί να πραγματοποιηθεί, σύμφωνα με την εκτίμηση του ΔΝΤ, δίνει στους Αλβανούς περισσότερο πρόσθετο εισόδημα κάθε χρόνο από ό,τι μπορεί να προσφέρει οποιαδήποτε σημαντική ανακάλυψη πετρελαίου ή φυσικού αερίου.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο αξιολογεί το δυναμικό οικονομικής ανάπτυξης χρησιμοποιώντας όσο το δυνατόν πιο εξειδικευμένες οικονομικές ασκήσεις. Δυναμικό σημαίνει παραγωγή που μπορεί να πραγματοποιηθεί με τη μέγιστη απόδοση. Εν ολίγοις, εάν έχει τη σωστή κυβέρνηση, η αλβανική οικονομία μπορεί να αναπτυχθεί με αυτόν τον ρυθμό. Αλλά αν έχει κακή διακυβέρνηση, τότε η οικονομική ανάπτυξη είναι είτε χαμηλότερη από αυτό, είτε υψηλότερη από αυτό. Όταν είναι χαμηλότερο, σημαίνει ότι η κακοδιακυβέρνηση πνίγει την οικονομία μέσω της διαφθοράς, μέσω περιττών γραφειοκρατικών εμποδίων ή μέσω λανθασμένων πολιτικών. Όταν η ανάπτυξη είναι μεγαλύτερη από το δυναμικό, τότε είναι πιθανό να τροφοδοτείται από την κερδοσκοπική αύξηση του χρέους, και πάλι, είναι κακή γιατί ακολουθείται από κρίση μετά από μια ορισμένη περίοδο.

Η Αλβανία έχει βιώσει και τις δύο μορφές κακοδιακυβέρνησης. Το 2006-2008, η κυβέρνηση αύξησε τα χρέη της και τα έκανε συγκεκριμένα πριν πέσει σε κρίση.

Ενώ μετά το 2013, η κυβέρνηση όχι μόνο αύξησε τα χρέη της, αλλά οι δαπάνες της ήταν τόσο αναποτελεσματικές που το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν αυξήθηκε πολύ αργά. Σύμφωνα με στοιχεία του ΔΝΤ, η ονομαστική οικονομική ανάπτυξη της Αλβανίας μεταξύ 2014 και 2023 ήταν 5%. Αυτό είναι 2,5 τοις εκατό λιγότερο ετησίως. Αλλά αν λάβουμε υπόψη ότι η ανάπτυξη είναι προοδευτική, τότε πρέπει να πούμε ότι, εάν η κυβέρνηση είχε συνειδητοποιήσει τη δυνητική οικονομική ανάπτυξη, τότε το ΑΕΠ της Αλβανίας θα ήταν μερικά τοις εκατό υψηλότερο από ό,τι είναι σήμερα.

Για παράδειγμα, ένα οδικό τμήμα μήκους 42 χιλιομέτρων που συνδέει τις πόλεις Erseka και Leskovik στη νότια Αλβανία βρίσκεται αυτή τη στιγμή στο στάδιο της ασφαλτόστρωσης. Το έργο, που χρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση και προμηθεύτηκε η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης, προβλέπει τη διαπλάτυνση του σημερινού δρόμου κατά ένα μέτρο για να γίνει πλάτος πέντε μέτρων, η συστηματοποίηση των επιφανειακών υδάτων μέσω του αποχετευτικού καναλιού κατά μήκος σε όλο το μήκος του δρόμου, ανακατασκευή των στρώσεων σε περίπτωση που καταστραφούν, ασφαλτόστρωση και σήμανση, όλα αυτά με κάτι περισσότερο από 5 εκατ. ευρώ. Με κόστος 125.000 ευρώ ανά χιλιόμετρο, οι ντόπιοι και οι τουρίστες που τους αρέσουν τα υπέροχα τοπία αυτού του τμήματος της Αλβανίας θα μπορούν να απολαμβάνουν το ταξίδι με κανονική ταχύτητα.

Αλλά η ιστορία έχει και μια άλλη πλευρά, την πλευρά ενός οδικού τμήματος που συνδέει την Qafa e Qarri με την πόλη Erseka, την οποία έχει προμηθευτεί η αλβανική κυβέρνηση. Εδώ, η κυβέρνηση αποφάσισε να κατασκευάσει νέο δρόμο, με κόστος περίπου 40 εκατ. ευρώ. Εάν η κυβέρνηση είχε ακολουθήσει τα πρότυπα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο δρόμος θα κόστιζε 5 εκατομμύρια ευρώ και η κυβέρνηση θα είχε άλλα 35 εκατομμύρια για να κατασκευάσει ή να ανακατασκευάσει άλλα 300 χιλιόμετρα παρόμοιων δρόμων, σε μια χώρα όπου πολλά χωριά συνεχίζουν να είναι αποκομμένα. Όμως το πρόβλημα δεν τελειώνει εκεί. Πετώντας εκατομμύρια ευρώ με τόσο αναποτελεσματικό τρόπο, η κυβέρνηση στερεί από τους Αλβανούς ένα κομμάτι δυνητικής οικονομικής ανάπτυξης, αφήνοντάς τους φτωχούς ακόμα κι αν η ευκαιρία τους δώσει πετρέλαιο στο Shpirag.