Αρχίζω µε το αυτονόητο. Η λέξη κράτος σημαίνει ισχύς, δύναμη. «Το ρηχό κράτος» είχε ως τίτλο εκτενές άρθρο μου που δημοσιεύθηκε στις 30 Μαρτίου, στη σκιά της τραγωδίας των Τεμπών. Προτείνω σήμερα παραλλαγές του: ελλειμματικό, υπνωτισμένο ή απονευρωμένο. Χαρακτηριστικό του, η αδιαφορία ή η ανικανότητα πολλών κρατικών «υπευθύνων» και η διστακτικότητα της πολιτικής να κάνει τη βαθιά τομή, όπως σημειώνει η «Κ» στο κύριο άρθρο της περασμένης Κυριακής. Μήπως εξηγείται και από τη διαχρονική συμβίωση της πολιτικής με το κατ' ευφημισμόν λεγόμενο «βαθύ κράτος»; Παρά τις μεταρρυθμίσεις που έγιναν τα τελευταία χρόνια, απογοητεύουν οι επιδόσεις του κράτους. Διαχρονικά προσαρμόζεται με το ύφος των εντεταλμένων στελεχών κυβερνητικών, υπηρεσιακών, αυτοδιοικητικών, συνδικαλιστικών.

Οι καταστροφές, οι τραγωδίες και οι αστοχίες δεν είναι αναπόφευκτες ή μοιραίες. Δεν πρόκειται για ελληνική κακοδαιμονία ή ανθελληνική συνωμοσία, «κακιά ώρα» ή «στραβή στη βάρδια». Η επιχειρησιακή αδυναμία και αναποτελεσματικότητα είναι δείγματα μιας Ελλάδας που εξακολουθεί να αντιστέκεται στην πρόοδο, στη σοβαρότητα, στον έλεγχο, στην υπευθυνότητα και στη λογοδοσία, παρά τις επιτυχείς προσπάθειες μετάλλαξής μας στο πεδίο της ψηφιακής διακυβέρνησης – ένα επίτευγμα συγκεκριμένων προσώπων αντί μιας γενικευμένης εξέλιξης νοοτροπίας.

Την προσπάθεια αυτή υπονομεύουν, με επιτυχία φοβούμαι, το άνευρο, νωχελικό, ρηχό κράτος και τα επενδυμένα σε αυτό προσωπικά, υπηρεσιακά, αυτοδιοικητικά, επιχειρηματικά, συντεχνιακά συμφέροντα. Τροφοδοτούν τη διαχρονικά αμφίδρομη σχέση εξάρτησης από την πολιτική εξουσία. Ακόμη και οι πιο καλόπιστοι διαπιστώνουμε τη διαχρονική αμέλεια και υστέρηση συνειδητοποίησης του μεγέθους των προβλημάτων. Δεν είναι το «βαθύ κράτος». Εκείνο διαχρονικά υπάρχει και θεριεύει και υποτάσσεται στις επιλογές των διαδοχικών κυβερνήσεων. Τα αβαθή και τα κακοσυντονισμένα γρανάζια του απονευρωμένου και υπνωτισμένου κράτους προκαλούν κρίσεις και ναυάγια θεσμών, οργανισμών, δομών. Μήπως, εντέλει, αναιρούν και την ίδια την πολιτική;

Η πολιτική λογοδοτεί για την κατάσταση του κράτους εντός και εκτός του Κοινοβουλίου. Της καταλογίζονται τα λάθη που οδηγούν σε αδυναμίες, ολιγωρίες, καταστροφές, τραγωδίες. Η μετάβαση στην Ελλάδα της Επαγγελίας πρέπει να γίνεται κατά τρόπο συντεταγμένο. Ο ορθολογισμός, η αξιολογική κρίση, ο υπηρεσιακός έλεγχος καταλληλότητας δεν μπορούν να υποτάσσονται σε αμφίβολης σκοπιμότητας πολιτική, προσωπική, συνδικαλιστική, συντεχνιακή, αυτοδιοικητική, υπηρεσιακή ή θεσμική καιροσκοπία. Κατόπιν εορτής, κατά κανόνα προσχηματικά, ανακαλύπτουμε ελλειμματικές διαδικασίες, παρεκτροπές ή εκπτώσεις στην προβληματική λειτουργία θεσμών, υπηρεσιών, οργανισμών, προσώπων. Μεγαλώνει, δυστυχώς, η απόσταση μεταξύ προθέσεων, επιχειρησιακού σχεδιασμού και αποτελεσμάτων. Λάθος και αδικία, κάθε αφοριστική γενίκευση. Σεβασμός και ευγνωμοσύνη αξίζουν προς εκείνους –πολλοί είναι– που με αυτοθυσία και εν καιρώ ειρήνης ηρωισμό σπεύδουν και σώζουν.

Η πρόληψη είναι αποτελεσματικότερη της «ανάταξης». Ο ιατρικός αυτός όρος αφορά την εκ των υστέρων διόρθωση της ζημιάς. Την εμπιστοσύνη σε πολιτικές κλονίζει και η αίσθηση –μακάρι να σφάλλω– ότι τελικά οι υπεύθυνοι της κακοδιαχείρισης φυσικών καταστροφών από υποκείμενο πολιτικής, υπηρεσιακής ή ποινικής ευθύνης μεταλλάσσονται σε αντικείμενο πολιτικού συμψηφισμού.

Ο πρωθυπουργός προσωπικά ήταν ο θριαμβευτής δύο πρόσφατων διαδοχικών εκλογών. Η απουσία πιεστικής ή, έστω, πειστικής κοινοβουλευτικής αντιπολίτευσης μοιάζει να οδηγεί μια κυβέρνηση με πανίσχυρη λαϊκή εντολή να αυτενεργεί και ως αντιπολίτευση.

Το κείμενο αυτό αποτελεί χτυπητή εξαίρεση από τον αυτοπεριορισμό μου να ασχολούμαι μόνο με τα εκτός… Σαν κίνητρο θα μπορούσα να επικαλεστώ και τον χειρισμό της φυλάκισης του κ. Φρέντι Μπελέρη. Εχουμε συμφέρον να ανατάξουμε την εικόνα του κράτους συνολικά. Εδώ και τώρα.

Ο κ. Αλέξανδρος Π. Μαλλιάς υπηρέτησε ως διπλωμάτης επί 11 κυβερνήσεων και 15 διαδοχικών υπουργών Εξωτερικών.

kathimerini.gr