Η υπόθεση του προφυλακισμένου και εκλεγμένου Δημάρχου Χειμάρρας, Φρέντι Μπελέρη, και ο κίνδυνος να εκπέσει του δημαρχιακού αξιώματος λόγω συμπλήρωσης τριμήνου από την εκλογή του χωρίς να του έχει δοθεί η δυνατότητα να ορκιστεί, δεν αφορά μόνο την Αλβανία και την Ελλάδα. Είναι προεχόντως μια υπόθεση σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και, ιδίως, της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ).

Δεν θα σταθώ στο γεγονός της προφυλάκισης και στις εύλογες απορίες για το πως διατάσσεται η προφυλάκιση ενός ανθρώπου που ούτε ύποπτος φυγής είναι, ούτε εξ αντικειμένου μπορεί να επαναλάβει τις πράξεις για τις οποίες κατηγορείται (αφού οι εκλογές έχουν ήδη γίνει). Και στην περίπτωση αυτή η προφυλάκιση διατάχθηκε πολύ εύκολα, παρά το γεγονός ότι η στέρηση της προσωπικής ελευθερίας πρέπει να αποτελεί το ύστατο μέσο.

Πέρα όμως από αυτό, το γεγονός ότι ο Φρέντι Μπελέρης διώκεται ποινικά και έχει προφυλακισθεί, δεν σημαίνει ότι είναι ένοχος. Αντιθέτως μάλιστα, τεκμαίρεται αθώος και ισχύει και γι’ αυτόν το τεκμήριο αθωότητας, το οποίο αποτελεί θεμελιώδη συνιστώσα του Κράτους Δικαίου και κατοχυρώνεται ρητώς στο άρθρο 6 παρ. 2 της ΕΣΔΑ.

Το τεκμήριο αθωότητας δεν αποτελεί μια θεωρητική αρχή, αλλά έχει πολύ συγκεκριμένες πρακτικές συνέπειες που εκτείνονται και στη συγκεκριμένη περίπτωση: Υποχρεώνει τα εθνικά κρατικά όργανα να μην μεταχειρίζονται έναν κατηγορούμενο ως ένοχο με οποιονδήποτε τρόπο (ακόμη και σε λεκτικό επίπεδο) και απαγορεύει τη συναγωγή δυσμενών εννόμων συνεπειών που υπερβαίνουν το αναγκαίο μέτρο.

Αυτές ακριβώς οι επιταγές παραβιάσθηκαν εν προκειμένω. Η έκπτωση ενός εκλεγμένου Δημάρχου λόγω συνεχιζόμενης προφυλάκισης συνιστά προφανή παραβίαση του τεκμηρίου αθωότητας. Τα όργανα της αλβανικής έννομης τάξης οφείλουν είτε να χορηγήσουν στον Μπελέρη ειδική άδεια για να ορκιστεί, είτε να μην προβούν στην έκπτωσή του λόγω της αδυναμίας του να ορκιστεί.

Οτιδήποτε άλλο θα παραβίαζε την ΕΣΔΑ, όπως προκύπτει όχι μόνο από το τεκμήριο αθωότητας αλλά και από τη συνδυαστική ερμηνεία και εφαρμογή περαιτέρω διατάξεών της, όπως της προστασίας της ιδιωτικής και επαγγελματικής ζωής, της ελευθερίας της πολιτικής έκφρασης και του δικαιώματος στις ελεύθερες εκλογές (άρθρα 8 και 10 της ΕΣΔΑ και άρθρο 3 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ).

Τέλος, η υπόθεση Μπελέρη μας υπενθυμίζει και κάτι άλλο. Τα ανθρώπινα δικαιώματα, και ιδίως το δικαίωμα των πολιτών να εκλέγουν ελεύθερα αυτούς που θα τους κυβερνήσουν χωρίς τις εκ των υστέρων παρεμβάσεις της κρατικής εξουσίας, μπορούν να προστατευθούν αποτελεσματικά μόνο στο πλαίσιο της διεθνούς κοινότητας.

Αυτό δεν αποτελεί «νομικό επεκτατισμό» και επέμβαση στα εσωτερικά ενός Κράτους, όπως ίσως θα έσπευδαν να πουν κάποιοι. Συνιστά στοιχειώδη υποχρέωση του σύγχρονου νομικού πολιτισμού.

* Ο κ. Σπύρος Βλαχόπουλος είναι καθηγητής Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ