Η αγορά πτήσεων στην Αλβανία την τελευταία δεκαετία χαρακτηρίζεται από έντονες διακυμάνσεις, με γρήγορη ανάπτυξη αλλά και εξίσου γρήγορες χρεωκοπίες εταιρειών. Πρόκειται για έναν δύσκολο κλάδο παγκοσμίως, λόγω του υψηλού κόστους, του έντονου ανταγωνισμού, της εποχικότητας της ζήτησης, της ανάγκης εκσυγχρονισμού στόλου, των απρόβλεπτων γεγονότων και της πιθανής κακής φήμης των παρεχόμενων υπηρεσιών.

Ενδεικτικό παράδειγμα αποτελεί η εταιρεία "Belle Air", η οποία το Νοέμβριο του 2013, κατέχοντας μερίδιο αγοράς έως και 52% (περίπου 27,5 εκατομμύρια ευρώ), κήρυξε πτώχευση λόγω χρεών προς το Διεθνές Αεροδρόμιο Τιράνων και διάφορες τράπεζες. Το χρέος της εταιρείας προς τρίτους υπολογίστηκε περίπου στα 52 εκατομμύρια ευρώ, ενώ η αξία των περιουσιακών της στοιχείων ήταν λίγο πάνω από περίπου 32 εκατομμύρια ευρώ.

Η πτώχευση της "Belle Air" είχε σημαντικό αντίκτυπο στην οικονομία της Αλβανίας, καθώς ήταν ο μοναδικός αεροπορικός μεταφορέας με αλβανικό κεφάλαιο ανάμεσα στις 15 συνολικά εταιρείες του κλάδου και είχε σχετικά υψηλό κύκλο εργασιών, περίπου 53-58 εκατομμύρια ευρώ ετησίως.

Εξαιτίας της μεθοδολογίας υπολογισμού του ΑΕΠ που ακολουθεί το INSTAT, το οποίο λαμβάνει υπόψη την προστιθέμενη αξία, η αποχώρηση της "Belle Air" επηρέασε σημαντικά τον δείκτη, καθώς ολόκληρος ο κύκλος εργασιών της εταιρείας υπολογιζόταν ως προστιθέμενη αξία. Αντίθετα, εταιρείες άλλων κλάδων, όπως για παράδειγμα της ένδυσης, που δραστηριοποιούνται κυρίως σε επανεξαγωγές, παρουσιάζουν χαμηλότερη προστιθέμενη αξία.

Παρόλο που οι Αλβανοί συνέχισαν να δαπανούν χρήματα σε αεροπορικά εισιτήρια, τα χρήματα αυτά δεν συνεισφέρουν πλέον στον υπολογισμό της εγχώριας προστιθέμενης αξίας της Αλβανίας.

Το κενό που άφησε η "Belle Air" στην αγορά καλύφθηκε αρχικά από την "AlItalia", η οποία έφτασε σε μερίδιο αγοράς 32% το 2015. Ωστόσο, το ποσοστό αυτό μειώθηκε σημαντικά και το 2020 μόνο το 6% των πτήσεων πραγματοποιήθηκαν από τον ιταλικό αεροπορικό φορέα.

Άλλες εταιρείες που δραστηριοποιήθηκαν στην αγορά της Αλβανίας κατά την τελευταία δεκαετία περιλαμβάνουν την "Blue Panorama" (έως το 2021), τη "Fly Ernest" (έως το 2020) και την "Albawings". Η "Albawings", η οποία ιδρύθηκε μετά την πτώχευση της "Belle Air", κατέκτησε μερίδιο αγοράς έως και 12% το 2020.

Η "Albawings", όντας ο δεύτερος μεγαλύτερος ιδιωτικός αλβανικός αεροπορικός φορέας, αναγκάστηκε να αποχωρήσει από την αγορά στις αρχές του 2024, μεταφέροντας τις πτήσεις της στο Κόσοβο. Η είσοδος των low-cost αεροπορικών εταιρειών Ryanair και Wizz Air δημιούργησε ασφυκτικές συνθήκες ανταγωνισμού, με αποτέλεσμα η "Albawings" να χάσει σημαντικό μερίδιο αγοράς (5% το 2023, έναντι 10% το 2019).

Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της "Albawings" για το 2022, η εταιρεία αντιμετωπίζει ένα δύσκολο περιβάλλον με έντονο ανταγωνισμό, επηρεασμένη από διάφορους παράγοντες, όπως:

• Η παγκόσμια αύξηση της τιμής των αεροπορικών καυσίμων από το 2022.
• Η αστάθεια της ισοτιμίας του ευρώ έναντι του λεκ.
• Η υποτίμηση του ευρώ έναντι του δολαρίου ΗΠΑ, το νόμισμα στο οποίο η εταιρεία καταγράφει το 80% των τιμολογίων της.
• Η κυριαρχία της Wizz Air στην αγορά του Διεθνούς Αεροδρομίου Τιράνων, με μερίδιο αγοράς άνω του 55%.

Η "Albawings" τονίζει ότι υπό την πίεση των προαναφερθέντων παραγόντων, έχει εστιάσει στην ελαχιστοποίηση των εξόδων, με το 97% της δραστηριότητάς της να εστιάζει σε προγραμματισμένες πτήσεις προς ιταλικούς προορισμούς. Ο στόλος της εταιρείας αποτελείται από 3 αεροσκάφη Boeing 737-400 χωρητικότητας 168 θέσεων.

Εν κατακλείδι, η αγορά αεροπορικών μεταφορών στην Αλβανία παρουσιάζει ασταθή χαρακτήρα, με έντονες διακυμάνσεις και συχνές χρεωκοπίες εταιρειών. Ο ανταγωνισμός, η εποχικότητα, οι απρόβλεπτες καταστάσεις και η έλλειψη ρυθμιστικών πολιτικών για υγιή ανταγωνισμό δημιουργούν ένα δύσκολο περιβάλλον για τους αεροπορικούς φορείς.