«I have a dream»

Εμεινε στην ιστορία η επική ομιλία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ στην Ουάσιγκτον 60 χρόνια πριν, στις 28 Αυγούστου 1963. Κειμήλιο της παγκόσμιας ιστορίας. Νέα στοιχεία για τη ζωή και την προσωπικότητα του μάρτυρα του κινήματος για την κατάργηση των φυλετικών διακρίσεων ήλθαν στη δημοσιότητα. Στέκομαι σε μία σύντομη φράση σκαλισμένη στον βορινό τοίχο του αναθηματικού μνημείου (Μemorial) στην Ουάσιγκτον. Συνδέεται άμεσα και με τις επιδιώξεις της επίσκεψης του υπουργού Εξωτερικών στην Αγκυρα στις 5 Σεπτεμβρίου.

«True peace is not merely the absence of tension; it is the presence of justice».

Πραγματική ειρήνη δεν σημαίνει μόνο απουσία έντασης, συγκρούσεων ή στην περίπτωση της Ουκρανίας, το τέλος του πολέμου· δεν νοείται ειρήνη χωρίς την επικράτηση της δικαιοσύνης και του δικαίου στις διακρατικές και διεθνείς σχέσεις. Ειρήνη δεν είναι ο πρόλογος ή το επιμύθιο μιας σύγκρουσης. Δεν υπάρχει ειρήνη υπό την απειλή στρατιωτικής επίθεσης ή κήρυξης πολέμου (casus belli).

Ο ορισμός του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ είναι και ο δικός μας ορισμός. «Ειρήνη είναι η επικράτηση του δικαίου». Την ειρήνη αυτή επιθυμούμε και αυτήν επιδιώκουμε. Ο Χάρτης των Ηνωμένων Εθνών, η Τελική Πράξη του Ελσίνκι και ο Χάρτης των Παρισίων για μία Νέα Ευρώπη (Νοέμβριος 1990) προτάσσουν τη βασισμένη στο διεθνές δίκαιο ειρηνική επίλυση των διαφορών. Ας επικρατήσουν επιτέλους η δικαιοσύνη και το διεθνές δίκαιο της ισχύος, της ωμής δύναμης. Τα κράτη που στηρίζονται στον αυταρχισμό, στην καταπάτηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και στη συρρίκνωση της δημοκρατίας αποτελούν απειλή και για τους γείτονες και για την ειρήνη. Εφαρμόζουν το δόγμα του αποκλεισμού των πολιτικών αντιπάλων, ενώ προωθούν το δόγμα της επιβολής της ισχύος και της βίας στις διακρατικές σχέσεις – ήταν επί δεκαετίες η διακριτή συμπεριφορά της Τουρκίας.

Εδώ και αρκετούς μήνες ζούμε μία περίοδο ήρεμης ανάπαυλας. Την προέταξε αντί της πρωτοφανούς έντασης –στα όρια της πολεμικής σύγκρουσης– η Αγκυρα θεωρώντας ότι εξυπηρετεί καλύτερα το εθνικό συμφέρον και τις επιδιώξεις της. Εχω ακούσει πολλούς ημέτερους ισχυρισμούς. Κανένα όμως σοβαρό επιχείρημα ότι ταυτόχρονα δεν είναι προς όφελος και της Ελλάδος. Ιστορικό επίτευγμα θα ήταν να πεισθεί η Τουρκία να μεταβάλει τα θεμέλια πάνω στα οποία στηρίζεται το δόγμα της που χαρακτηρίζεται από τον εξοστρακισμό του δικαίου, την απειλή πολέμου, αναθεωρητισμό και επεκτατισμό. Θα σηματοδοτούσε την επικράτηση των θεμελιωδών αρχών του δικαίου πάνω στις οποίες στηρίχθηκε το μεταπολεμικό σύστημα αξιών, οι οποίες σπανίως οδηγούν την πολιτική της Τουρκίας. Οσάκις τα τελευταία χρόνια η Τουρκία επεδίωξε σύγκρουση με την Ελλάδα αιφνιδιάσθηκε δυσάρεστα από την ισχύ και την ανθεκτικότητα των Ελλήνων. Είχε υποτιμήσει την αποφασιστικότητά μας. Η αναζήτηση μιας διαρκούς ειρήνης με την Τουρκία στη βάση των αρχών του διεθνούς δικαίου κινείται παράλληλα με την πρωτοφανή ενίσχυση των αμυντικών μας δυνατοτήτων και ικανοτήτων.

Καταβάλλουμε κάθε προσπάθεια η περίοδος ηρεμίας που ζούμε να αποτελέσει τον θεμέλιο λίθο οικοδόμησης των συνθηκών που θα επιτρέψουν και στην Τουρκία να αντιληφθεί ότι η πρωτοκαθεδρία της διεθνούς δικαιοσύνης δεν είναι οπισθοχώρηση. Συνιστά την προϋπόθεση της μετάβασής της στις συνθήκες της διεθνούς ομαλότητας. Ενθαρρυντικό θα ήταν αν τα επίκαιρα λόγια του δρος Κινγκ απηχούσαν και τις τουρκικές θέσεις. Το άπιαστο όνειρο να γίνει σήμερα πραγματικότητα.

Αλέξανδρος Π. Μαλλιάς

Πρέσβης ε.τ και πρώην πρέσβης στην Ουάσιγκτον, τιμήθηκε τον Ιανουάριο 2007 με το Διεθνές Βραβείο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.