Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΥΕΔ) υπέβαλαν την Παρασκευή στο Συμβούλιο της ΕΕ πρόταση για τροποποίηση και ολοκλήρωση του πλαισίου των διαπραγματεύσεων με τη Σερβία για την ένταξη της στο μπλοκ.

Οι αλλαγές στο κεφάλαιο 35 αφορούν την ένταξη ως δεσμευτική προϋπόθεση για τη Σερβία και την εφαρμογή των συμφωνιών που έχει επιτύχει μέχρι στιγμής με το Κοσσυφοπέδιο στον διάλογο με τη μεσολάβηση του ευρωπαϊκού μπλοκ.

Το αίτημα για επίσημη αλλαγή των όρων του Κεφαλαίου 35 για τη Σερβία έρχεται αφού η πρωθυπουργός της Σερβίας, Άνα Μπέρναμπιτς, δήλωσε τον Δεκέμβριο ότι η χώρα της δεν θα εφαρμόσει όλες τις συμφωνίες που συμφώνησε με το Κοσσυφοπέδιο.

Μετά την επίτευξη της Συμφωνίας στις Βρυξέλλες τον Φεβρουάριο του περασμένου έτους και του παραρτήματος για την εφαρμογή της στην Οχρίδα τον Μάρτιο, η Ευρωπαϊκή Ένωση επέμεινε ότι αυτές οι συμφωνίες είναι νομικά δεσμευτικές για τα μέρη, παρά το γεγονός ότι δεν έχουν υπογραφεί.

Στην περίπτωση της Σερβίας, σύμφωνα με αξιωματούχους της ΕΕ, η εφαρμογή θα καταστεί και τυπικά δεσμευτική, καθώς θα συμπεριληφθεί ως ειδική προϋπόθεση στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεών της για ένταξη στο μπλοκ.

Όμως, για περισσότερους από δέκα μήνες, η ΕΕ δεν είχε αλλάξει αυτό το πλαίσιο. Ως εκ τούτου, στα συμπεράσματα που έβγαλαν από τη συνεδρίαση του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων, οι υπουργοί των χωρών μελών ζήτησαν να συμβεί αυτό το συντομότερο δυνατό και να υποβάλουν την πρότασή τους η Επιτροπή και η ΕΥΕΔ.

«Το Συμβούλιο ζητά από την Επιτροπή και από τον Ύπατο Εκπρόσωπο επειγόντως, πριν από τα τέλη Ιανουαρίου 2024, να προτείνουν και να εκπληρώσουν τους όρους του κεφαλαίου 35 των ενταξιακών διαπραγματεύσεων για τη Σερβία», αναφέρεται σε αυτά τα συμπεράσματα. Αργότερα υποστηρίχθηκαν από τους αρχηγούς των κρατών μελών στη σύνοδο κορυφής της ΕΕ στις Βρυξέλλες.

Το κεφάλαιο 35 των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, το οποίο ονομάζεται «άλλα θέματα» στην περίπτωση της Σερβίας, περιλαμβάνει επίσης την εξομάλυνση των σχέσεων με το Κοσσυφοπέδιο. Το κεφάλαιο αυτό ήταν από τα πρώτα που άνοιξε τον Δεκέμβριο του 2015, προκειμένου να μεταδοθεί μέσω αυτού η πρόοδος προς την εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έστελνε πάντα ένα μήνυμα στο Βελιγράδι και την Πρίστινα ότι το ταξίδι τους προς την ένταξη στο μπλοκ περνά μέσα από την πρόοδο στην εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ τους.

Το Συμβούλιο της ΕΕ πρέπει τώρα να ψηφίσει επί της πρότασης της Επιτροπής και της ΕΥΕΔ για την τροποποίηση και τη συμπλήρωση του Κεφαλαίου 35 για τη Σερβία.

Ορισμένες διπλωματικές πηγές εντός της ΕΕ ανέφεραν ότι οι καθυστερήσεις στην υποβολή της πρότασης οφείλονται σε ορισμένες αντιρρήσεις του Oliver Verhelyi, Επιτρόπου για τη Διεύρυνση και τη Γειτονία της ΕΕ. Η ΕΥΕΔ ενδιαφέρθηκε περισσότερο να συμβεί αυτό το συντομότερο δυνατό.

Όταν στην Οχρίδα, στις 18 Μαρτίου, επετεύχθη συμφωνία για το παράρτημα για την εφαρμογή της Βασικής Συμφωνίας, μεταξύ άλλων, ειπώθηκε ότι αμέσως μετά τη συμφωνία αυτή θα ξεκινούσαν οι εργασίες για την αλλαγή των συνθηκών στο Κεφάλαιο 35 για συνομιλίες με τη Σερβία, η οποία θα περιλάμβανε επίσης την υποχρέωση να εφαρμόσει τη συμφωνία και το παράρτημά της.

Η επιμονή των χωρών μελών να γίνει αυτό το συντομότερο έγινε για να επιταχυνθεί η διαδικασία, καθώς ορισμένοι διπλωμάτες εκτίμησαν ότι ο Verhelyi καθυστερούσε τις εργασίες προς αυτή την κατεύθυνση.

«Παρά τα σαφή συμπεράσματα από δύο έγγραφα από το ανώτατο επίπεδο της ΕΕ, ο Varhelyi στάθηκε ενάντια και εμπόδισε αυτήν την πρόταση μέχρι την τελευταία στιγμή», δήλωσε αξιωματούχος της ΕΕ.

Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, ο Verhelyi δέχθηκε πιέσεις από τον επικεφαλής της διπλωματίας της ΕΕ, Ζοζέπ Μπορέλ και από ορισμένα από τα μέλη του μπλοκ. Σε ορισμένες περιπτώσεις, διπλωμάτες της ΕΕ είπαν ότι ο Varhelyi ακολουθεί τη θέση του Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν, ο οποίος είχε επίσης προτείνει να είναι επίτροπος από τη χώρα αυτή στην εκτελεστική εξουσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επέκρινε επίσης τον Varhely. Σε ψήφισμα από τον Ιανουάριο του 2023, ζητήθηκε επίσης αμερόληπτη έρευνα για τον τρόπο με τον οποίο ο Verhelyi ασκεί τη θέση του, επειδή οι ευρωπαίοι βουλευτές υποψιάζονταν ότι παραβίαζε τους κανόνες δεοντολογίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Η απόφαση για αλλαγές στο κεφάλαιο 35 για τη Σερβία, όπως κάθε απόφαση στη διαδικασία διεύρυνσης της ΕΕ, εγκρίνεται με τη συμφωνία όλων των χωρών-μελών.

Εν τω μεταξύ, στην περίπτωση του Κοσσυφοπεδίου, οι υποχρεώσεις για την εφαρμογή των συμφωνιών με τη Σειρά θα ενταχθούν στην ατζέντα της ειδικής ομάδας για την εξομάλυνση, καθώς το Κοσσυφοπέδιο δεν έχει ακόμη το καθεστώς της υποψήφιας χώρας για ένταξη στην ΕΕ.

Η ΕΕ επιμένει ότι η δήλωση του εκπροσώπου της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Ασφάλειας, Josep Borrell, για τη συμφωνία έχει τη δύναμη μιας νομικά δεσμευτικής συμφωνίας, παρόλο που δεν έχει υπογραφεί.

Η ΕΕ συνεχίζει να δηλώνει ότι είναι απογοητευμένη που καμία πλευρά δεν έχει σημειώσει μέχρι στιγμής επαρκή πρόοδο όσον αφορά την εφαρμογή των υποχρεώσεων.