Μετά από 30 χρόνια, κατά τα οποία η διαφθορά παγιώθηκε και πήρε τέτοιες διαστάσεις που μετατράπηκε σε σοβαρό εμπόδιο για την ανάπτυξη της Αλβανίας, πριν από επτά χρόνια ξεκίνησε μια από τις μεγαλύτερες μεταρρυθμίσεις που έγιναν στη χώρα στη μεταπολιτευτική περίοδο, αυτή της δικαιοσύνης.

Όπως ποτέ άλλοτε, τον Ιούλιο του 2016 και οι 140 βουλευτές, σε μια δράση που ονομάστηκε ιστορική συναίνεση, συγκεντρώθηκαν και ψήφισαν τις συνταγματικές αλλαγές που άνοιξαν τον δρόμο για τη Μεταρρύθμιση στη Δικαιοσύνη.

Η μεταρρύθμιση ήρθε από την τεράστια πίεση από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Παρά την πίεση αυτή, η μεταρρύθμιση προχώρησε αργά, τόσο στη συγκρότηση θεσμών όσο και στην καταδίωξη υποθέσεων μεγάλης διαφθοράς ή μορφών σύλληψης του κράτους.

Το κόστος πληρωμής για την καταγγελία συμβάσεων παραχώρησης ολοένα και αυξάνεται και ορισμένα από αυτά έχουν εγκριθεί από τότε που ξεκίνησε η μεταρρύθμιση του νόμου. Το 2022 ο προϋπολογισμός πλήρωσε 8,5 εκατ. ευρώ μόνο για να αμυνθεί στα δικαστήρια για υποθέσεις διαιτησίας, ενώ το συνολικό κόστος της τελευταίας έχει ξεπεράσει τα 500 εκατ. ευρώ και οι υποθέσεις και αυτές αυξάνονται, ακόμη και στην εποχή της «νέας δικαιοσύνης».

Υποστηρίχθηκε ότι η μεταρρύθμιση στη Δικαιοσύνη θα έφερνε θετικό αντίκτυπο στην οικονομία, ειδικά στους ξένους επενδυτές, οι οποίοι πάντα παραπονούνταν ότι πρακτικές διαφθοράς τους εμπόδιζαν να έρθουν ή να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους στην Αλβανία. Μέχρι στιγμής, εξακολουθούν να μην είναι πεπεισμένοι ότι η μεταρρύθμιση λειτουργεί.

Μόλις πριν από λίγο καιρό, σε μια άνευ προηγουμένου δήλωση, τα Εξωτερικά Εμπορικά Επιμελητήρια στην Αλβανία συγκεντρώθηκαν για να εκφράσουν ανοιχτά την ανησυχία τους για την ποιότητα του περιβάλλοντος για την επιχειρηματική δραστηριότητα στην Αλβανία. Αυτό το περιβάλλον κρίθηκε αναποτελεσματικό και τα επιμελητήρια ζήτησαν σημαντική βελτίωση μέσω συνολικών μεταρρυθμίσεων, ζητώντας, μεταξύ άλλων, την καταπολέμηση της διαφθοράς και την αύξηση της αξιοπιστίας του συστήματος δημοσίων συμβάσεων, κάτι που φυσικά θα έπρεπε να είχε συμβεί εάν επρόκειτο να λειτουργήσει η μεταρρύθμιση.

Ίσως οι υψηλές προσδοκίες να έχουν κάνει το άτομο και την επιχείρηση να ανυπομονούν να δουν ορατά και απτά αποτελέσματα. Όμως, από την άλλη, γίνεται ολοένα και πιο σαφές ότι η καθυστέρηση της Μεταρρύθμισης στη Δικαιοσύνη έχει αρχίσει να δείχνει τις συνέπειές της που έχουν υψηλό οικονομικό κόστος στον κρατικό προϋπολογισμό, δηλαδή στους φορολογούμενους. Η παρατεταμένη μεταρρύθμιση έχει προκαλέσει για πολλούς φακέλους υπέρβαση των προθεσμιών για την εξέταση των υποθέσεων, λόγω των ελλείψεων στο σώμα των δικαστών που δημιουργήθηκαν από τον έλεγχο της Μεταρρύθμισης στη Δικαιοσύνη.

Έτσι, αναμένεται να αυξηθεί η ροή υποθέσεων που θα απευθυνθούν στο Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Στρασβούργου.

Έχουν ήδη δημιουργηθεί προηγούμενα, με δύο περιπτώσεις όπου το Δικαστήριο δεν θεωρεί εύλογο να υπερβεί την προθεσμία εξέτασης υποθέσεων, λόγω των κενών θέσεων δικαστών από τον έλεγχο της Μεταρρύθμισης στη Δικαιοσύνη. Αυτό το προηγούμενο ανοίγει τον δρόμο για την απονομή υψηλών αποζημιώσεων στον προϋπολογισμό, για όλα τα άτομα που έχουν αδικηθεί σε εργασιακές σχέσεις, συντάξεις γήρατος, περιουσιακά στοιχεία, συμβάσεις, υποθέσεις που σχετίζονται με βασικά ανθρώπινα δικαιώματα, βασικά αστικά και ποινικά θέματα.

Φανταστείτε ότι, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, μέχρι το τέλος του 2022 υπήρχαν πάνω από 21.000 μη επανεξετασθέντες φάκελοι στο Διοικητικό Εφετείο, εκ των οποίων το 83% είναι παλαιότεροι των 12 μηνών. Εάν δεν ληφθούν μέτρα για την επιτάχυνση της διαδικασίας ελέγχου των φακέλων στη χώρα, το κόστος που θα πρέπει να επιβαρυνθεί ο προϋπολογισμός αναμένεται να είναι μεγάλο.

Και η Μεταρρύθμιση στη Δικαιοσύνη, εκτός του ότι δεν μπορεί να πιάσει τα λεγόμενα «μεγάλα ψάρια», αναμένεται να μετατραπεί σε μπούμερανγκ. Και το βάρος της αδυναμίας της κυβέρνησης και της διενέργειας μεταρρυθμίσεων θα το φέρουν οι Αλβανοί φορολογούμενοι, γιατί όπως είπε η σοφή Μάργκαρετ Θάτσερ: «Δημόσιο χρήμα δεν υπάρχει. Είναι μόνο τα χρήματα των φορολογουμένων».