Πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 12 Οκτωβρίου 2022 στη Χιμάρα στην αίθουσα εκδηλώσεων του ξενοδοχείου «Πρίνος» στο Ποτάμι, ημερίδα με θέμα: «Παραδοσιακοί οικισμοί: ανθρωπογενές περιβάλλον αρμονικά συμβατό με το φυσικό περιβάλλον με ιστορικούς και κοινωνικούς δείκτες και αποδεδειγμένα παραδείγματα αειφόρου ανάπτυξης».

Η ημερίδα διοργανώθηκε από το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Φιλιατών Θεσπρωτίας σε συνεργασία με την Πρεσβεία της Ελλάδας στην Αλβανία, την Αναπληρώτρια Συντονίστρια Εκπαίδευσης στο Γενικό Ελληνικό Προξενείο στην Κορυτσά, την Περιφερειακή Διεύθυνση Εκπαίδευσης Ηπείρου και το Εννεατές Ελληνικό Σχολείο Χιμάρας «Όμηρος».

Στόχος της ημερίδας ήταν η ευαισθητοποίηση σε θέματα προστασίας κτισμάτων και οικισμών που έχουν παραδοσιακά στοιχεία, η μεταφορά γνώσεων από εξειδικευμένους επιστήμονες σε εκπαιδευτικούς και πολίτες της περιοχής.

Το πρωί της ημερίδας πραγματοποιήθηκε σε δύο ξεχωριστές ομάδες μαθητών των μεγάλων τάξεων του Εννεαετούς Ελληνικού Σχολείου Χιμάρας «Όμηρος», η παρουσίαση του περιβαλλοντικού προγράμματος του ΚΕΠΕΑ Φιλιατών «Παραδοσιακοί οικισμοί, πετρογέφυρα, νερόμυλοι…» από τον προϊστάμενο του Κέντρου κ. Νικολάου. Οι μαθητές έδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον και έμειναν κατενθουσιασμένοι. Το απόγευμα, το πρόγραμμα της ημερίδας εξελίχθηκε ως εξής:

• 1.Νικολάου Μάρκος: «Παραδοσιακοί οικισμοί, πετρογέφυρα, νερόμυλοι…»,
• 2.Σαρηγιαννίδης Ιωάννης: «Η μνημειακή εκκλησιαστική αρχιτεκτονική και ζωγραφική τέχνη στην Ιερά Μητρόπολη Αργυροκάστρου»,
• 3.Σολάκης Κωνσταντίνος: «Παραδοσιακοί οικισμοί και βιώσιμη ανάπτυξη»,
• 4.Ζαφειράτης Ευάγγελος: «Οχυρωματικές κατοικίες»,
• 5.Κοκαβέση Ελεονώρα – Ελένη: «Αρχοντικό Σπυρομίλιου»
• 6.Ράππου Έγκντα: «Παραδοσιακός οικισμός του Κάστρου Χιμάρας»,
• 7.Τζόκας Σπυρίδων «Σαν τότε... επαγγέλματα με πρώτες ύλες πέτρα και ξύλο».

Το απογευματινό τμήμα της ημερίδας τίμησαν με την παρουσία τους Χιμαραίοι καθώς και ο πρόεδρος της ΟΜΟΝΟΙΑς Χιμάρας κ. Μπελέρης Φρέντης –Διονύσιος, ο υπεύθυνος Προπανεπιστημιακής Εκπαίδευσης για τους δήμους Δρόπολης και Φοινίκης κ. Λούτσης Ζήσος, η Αναπληρώτρια Συντονίστρια Εκπαίδευσης στο Γενικό Ελληνικό Προξενείο στην Κορυτσά κ. Βασιλείου Δήμητρα –Αγγελική.

Λίγα λόγια για την ημερίδα…

Πρώτος έλαβε το λόγο ο κ. Νικολάου Μάρκος, ο οποίος ως προϊστάμενος του ΚΕΠΕΑ Φιλιατών- Θεσπρωτίας αναφέρθηκε στα προγράμματα και το εκπαιδευτικό του έργο. Η εισήγησή του στάθηκε ιδιαίτερα στις αρχιτεκτονικές ομοιότητες των κοσμικών και εκκλησιαστικών κτισμάτων περιοχής Θεσπρωτίας και δυτικής Βόρειας Ηπείρου.

Επόμενος ήταν ο κ. Σαρηγιαννίδης Ιωάννης , μεταδιδακτορικός ερευνητής του Α.Π.Θ. και διδάσκων στο Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού του ίδιου Πανεπιστημίου. Η εισήγηση του στην ημερίδα επικεντρώθηκε στην Εκκλησιαστική Μεταβυζαντινή Αρχιτεκτονική και Ζωγραφική τέχνη στην Ιερά Μητρόπολη Αργυροκάστρου. Τα λατρευτικά μνημεία και η ζωγραφική τους διακόσμηση παρουσιάστηκαν ανά αιώνα μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης το 1453, εστιάζοντας στην ιδιαιτερότητα της σχέσης αρχιτεκτονικού χώρου και εικονογραφίας.

Ο κ. Σολάκης Κωνσταντίνος Διδάκτορας του Πανεπιστημίου της Σεβίλλης στο Τουριστικό Μάρκετινγκ και Μάνατζμεντ, προσέγγισε τουριστικά τους παραδοσιακούς οικισμούς, εστιάζοντας στους τρόπους με τους οποίους το σύγχρονο και πολυδιάστατο φαινόμενο του τουρισμού μπορεί να βοηθήσει στην βιώσιμη ανάπτυξη τους. Η αυθεντικότητα, το νόημα και η αισθητική των παραδοσιακών οικισμών αναλύθηκαν ως τα κύρια ελκυστικά στοιχεία τα οποία μπορούν να οδηγήσουν στην ανάπτυξή τους.

Ο οικονομολόγος κ. Ζαφειράτης Ευάγγελος αναφέρθηκε στις οχυρωματικές κατοικίες στην περιοχή Βουθρωτού – Δελβίνου. Παράλληλα αναφέρθηκε σε αξιόλογα ιστορικά κτίσματα που γειτνίαζαν με τις «κούλες» - πυργόσπιτα τα οποία και αποτελούν σπουδαία στοιχεία της αρχιτεκτονικής παράδοσης των χρόνων της οθωμανικής κυριαρχίας και τα οποία αποτελούν συνέχεια των βυζαντινών χρόνων.

Η κ. Κοκαβέση Ελεονώρα –Ελένη υπηρετεί ως φιλόλογος και είναι υποψήφια διδάκτωρ. Στην εισήγησή της μας ταξίδεψε στο Αρχοντικό του Σπυρομίλιου «το οποίο σκαρφαλωμένο πάνω στο βράχο του Κάστρου, σα να εκρεμμάθη από το Θεό», κουβαλά όχι μόνο τις μνήμες της οικογένειάς του αλλά και την ιστορία του τόπου του. Περιηγώντας μας νοητά στο χώρο, μέσα από την τρίτοξη μεγαλοπρεπή εξώθυρα του αρχοντικού, καθήσαμε στους καναπέδες, τη θέση παρατηρητήριο, την πανοραμική θέα και πάνω σε μια κλειστή πόρτα ζωγραφισμένη στον ασβέστη με γαλάζιο χρώμα αναγραφόταν η ελληνική γενεολογία των Σπυρομίλιων, όπως μας περιγράφει ο Πουκεβίλ. Τέλος, ευχήθηκε το αρχοντικό να διασωθεί και να γίνει μουσείο, να βρει τη θέση που του αξίζει για την ιστορία και τη δικαίωση του τόπου μας.

Στη συνέχεια η μαθήτρια Λυκείου Μπελέρη Ερμιόνη παρουσίασε με άψογο τρόπο την εισήγηση της κυρίας Εγκντας Ράπου που δεν μπόρεσε να παραβρεθεί λόγω ανειλημμένων υποχρεώσεων και καταχειροκροτήθηκε από το κοινό. Αναφέρθηκε στον Παραδοσιακό Οικισμό του Κάστρου της Χιμάρας. «Στην νοτιοδυτική είσοδο υπάρχουν Κυκλώπεια τείχη, μέρος του τείχους του Κάστρου, και συμπεραίνουμε ότι ο οικισμός υπάρχει εδώ και τουλάχιστον 3.000 χρόνια. Αντίστοιχα Κυκλώπεια τείχη συναντάμε στον κοντινό οικισμό της Φοινίκης και στο Βουθρωτό», αναπαριστώντας με ευκρινή τρόπο τα όρια του οικισμού, το τμήμα του οικισμού εντός των τειχών, αυτό που αναπτύχθηκε οργανικά γύρω από τα τείχη αλλά και όλα τα λειτουργικά μέρη του κάστρου.

Τελευταίος εισηγητής ο Τζόκας Σπυρίδων, εκπαιδευτικός Πληροφορικής, Υπεύθυνος Σχολικών Δραστηριοτήτων της Δ.Δ.Ε. Θεσπρωτίας. Αναφέρθηκε σε παλιά επαγγέλματα που ήταν βασισμένα στην πέτρα και στο ξύλο, επικεντρώνοντας την εισήγησή του, στην συμβολή των παλιών πετράδων και των «μπουλουκιών», στην δημιουργία παραδοσιακών οικισμών. Φανέρωσε μέσα από τα έργα αυτά των «λαϊκών αρχιτεκτόνων», την επιμέλεια, την γνώση και η πείρα του στοχαστικού καλλιτέχνη. Ανέδειξε δε, την πίστη, την αγάπη και το σεβασμό που έτρεφαν προς την τέχνη τους και η οποία μέσα από το έργα τους έμεινε αναλλοίωτη στο πέρασμα των χρόνων.

Επιμύθιο

Εκδηλώσεις σαν αυτές που ενισχύουν την Παιδεία και προάγουν τον πολιτισμό και την ιστορία μας είναι αναγκαίο να έχουν συνέχεια και κυρίως να πολλαπλασιαστούν στο μέλλον. Η ωφέλεια για όλους μας θα είναι σημαντική ώστε να εκτιμήσουμε αξίες που έχουμε λησμονήσει και να επαναπροσεγγίσουμε τον προγονικό πλούτο που ωθηθήκαμε να λησμονήσουμε.