Οι μεγάλες επιτυχίες του Ελληνικού Στρατού κατά του Μουσσολίνι από τον Οκτώβριο του 1940 μέχρι και την άνοιξη του 1941 (επιχείρηση Primavera) έλαβαν χώραν στη Βόρειο Ήπειρο, δηλαδή στην περιοχή της Αλβανίας, η οποία κατοικείται κυρίως από την Ελληνική Εθνική Κοινότητα. Πήραμε το Αργυρόκαστρο, νικήσαμε στο Τεπελένι, απελευθερώσαμε την Κορυτσά, ήσαν τα πρωτοσέλιδα των αθηναϊκών εφημερίδων που σκορπούσαν ρίγη συγκινήσεως. Οι Βορειοηπειρώτες περίμεναν με ελληνικές σημαίες τον Στρατό μας και όλοι μαζί, άνδρες και γυναίκες, μοιρολόγησαν τους νεκρούς.
Πώς οργανώθηκε η μυστική σύσκεψη λίγο πριν από τη λήξη του Εμφυλίου και οι ανησυχίες των Τιράνων.
Αρκετά χρόνια μετά τη λήξη του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου και τα αλβανικά αρχεία παρέχουν σπάνιο αρχειακό υλικό για τις εξελίξεις της περιόδου αυτής. Το καλοκαίρι του 1949 και ενώ η τύχη του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου είχε εν πολλοίς κριθεί, η αλβανική κομμουνιστική ηγεσία επιχειρούσε με κάθε τρόπο να ανταποκριθεί στις αιτήσεις των ελλήνων κομμουνιστών και να βοηθήσει τον αντάρτικο αγώνα, σύμφωνα με τις υποδείξεις της Μόσχας και του Βελιγραδίου, αλλά χωρίς η βοήθεια αυτή να γίνει ευρύτερα αντιληπτή και να υπονομεύσει την ασφάλεια και την εδαφική ακεραιότητα της χώρας.
Και αυτό διότι από τις αρχές Απριλίου 1949 η ελληνική κυβέρνηση, με υπόμνημά της προς τις Δυτικές Δυνάμεις, διατύπωνε την ανάγκη μιας κοινής συμμαχικής ναυτικής απόβασης στην Αλβανία με στόχο την εξόντωση των αντάρτικων βάσεων στο εσωτερικό της χώρας, πλην αυτό δεν έβρισκε δεκτικούς τους δυτικούς συμμάχους. Στην Αλβανία ήταν εγκατεστημένος μεγάλος αριθμός σοβιετικών αξιωματούχων ενώ σοβιετικά εμπορικά και στρατιωτικά πλοία εφοδίαζαν την Αλβανία και, στη συνέχεια, το αντάρτικο μέτωπο. Η Αλβανία εξακολουθούσε να αποτελεί την κύρια βάση ανεφοδιασμού στον αγώνα των ανταρτών.
Ένα ντοκουμέντο που περιέχεται στον βιβλίο του πολιτικού Αλέξανδρου Κ. Παπαδόπουλου, «Άπειρος» Χώρα – Ο Αλβανικός Εθνικισμός και ο Οικουμενικός Ελληνισμός», και που κυκλοφόρησε το 1992 (παραμένοντας στην ανασκόπηση και τα συμπεράσματα απολείτως επίκαιρο) βοηθάει ιδιαίτερα στην ερμηνεία της..... εξάρτησης που εμφανίζει η Αλβανία και την επιρροή απ’ την Τουρκία. Πρόκειται για επιρροή που πολλές φορές δίνει την αίσθηση της δορυφορικής συμπεριφοράς. Η σχέση αυτή έχει βάθος και η Συμφωνία που υπεγράφη τότε μυστικώς είναι σε ισχύ όλα τα χρόνια. Μπορεί να ανεστάλει προσωρινώς σε ορισμένα σκέλη της την περίοδο του κομουνιστικού απομονωτισμού, αλλά σε πολύ πιο ισχυρές βάσεις, ενδεχομένως με κάποιες αλλαγές στη διατύπωση, επανήλθε μετά το 1991 και διαιωνίζεται.
Πώς οργανώθηκε το Ηπειρωτικό Κομιτάτο - Η στελέχωσή του - Ο ρόλος της Εκκλησίας - Ένοπλες συγκρούσεις - Η μάχη της Κοσοβίτσας (1912)
Η Ήπειρος ήταν μία από τις περιοχές που έμεινε έξω από τα σύνορα του νέου ελληνικού κράτους το 1830. Ωστόσο οι Ηπειρώτες δεν έμειναν αδρανείς. Το 1854 κατά τη διάρκεια του Κριμαϊκού Πολέμου στην Ήπειρο ξέσπασαν εξεγέρσεις που επεκτάθηκαν και στη γειτονική Θεσσαλία. Παρά τις αρχικές τους επιτυχίες οι επαναστάτες ηττήθηκαν στο Πέτα και η προσπάθειά τους είχε άδοξο τέλος.
Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία μόνο κατ” όνομα υπήρχε τις παραμονές της Άλωσης. Ήταν περιορισμένη, κυρίως, στην περιοχή γύρω από την Κωνσταντινούπολη και σε κάποιες σκόρπιες περιοχές, όπως το Δεσποτάτο του Μυστρά. Οι θρησκευτικές έριδες, οι εμφύλιες διαμάχες, οι σταυροφορίες, η επικράτηση του φεουδαρχισμού και η εμφάνιση πολλών και επικίνδυνων εχθρών στα σύνορά της είχαν καταστήσει την πάλαι ποτέ Αυτοκρατορία ένα «φάντασμα» του ένδοξου παρελθόντος της.
Η Άρτα της νότιας Ηπείρου, απελευθερώθηκε στις 23 - 24 Ιουνίου του 1881. Οι συμφωνίες του Βερολίνου και αργότερα της Κωνσταντινούπολης, υποχρεώνουν τις οθωμανικές αρχές να αποχωρήσουν από τη νότια Ήπειρο και να παραδώσουν την περιοχή στο ελλαδικό κράτος.
Το άγνωστο επεισόδιο του 1954 - Οι σχέσεις της Ελλάδας και Αλβανίας στις αρχές της δεκαετίας του 1950 – Ποιος ήταν ο Νίκος Ακριβογιάννης – Η αποστολή αυτοκτονίας στην Αλβανία – Η σύλληψη, η φυλάκιση και τα φριχτά βασανιστήρια στα οποία υποβλήθηκε – Η εκτέλεση του και τα νέα στοιχεία που ήρθαν στο φως της δημοσιότητας
Μια τραγική και άγνωστη στους περισσότερους ιστορία που διαδραματίστηκε στα πρώτα χρόνια μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ήταν η υπόθεση του Νίκου Ακριβογιάννη. Ενός φιλόδοξου νεαρού, που πιστεύοντας ότι εκτελεί εθνικό καθήκον, ανέλαβε μια πραγματικά αποστολή αυτοκτονίας στην Αλβανία το 1952. Η συνέχεια ήταν δραματική: σύλληψη, φυλάκιση, βασανιστήρια και τελικά εκτέλεση δύο χρόνια αργότερα.
Διαπραγματεύσεις στην Κέρκυρα που κατέληξαν στην υπογραφή του «Πρωτοκόλλου της Κέρκυρας», στο μέσο ο Πρόεδρος της Βορείου Ηπείρου Γ. Χ. Ζωγράφος
Ο Ιωάννης Διαμάντης υπήρξε μια από τις σημαντικότερες και πιο εμβληματικές προσωπικότητες όχι μόνον της Δερβιτσάνης, αλλά και όλου του Ελληνισμού της βόρειας Ηπείρου. Μια μορφή καθόλα δυναμική, αποφασιστική, με πνεύμα δικαιοσύνης και θυσίας.
Από τις πρώτες εκδηλώσεις του Σεβαστιανού για τη Βόρειο Ήπειρο, ξεχώρισε ένα σύνθημα –πέραν των άλλων-, που αντανακλούσε κατά τον καλύτερο τρόπο, τον δρόμο του Αγώνα που βάδιζε εκείνος ο Δεσπότης…, τον ίδιο ακριβώς δρόμο που βάδισαν οι προκάτοχοί του … «Όταν το ράσο γίνεται σημαία, τότε η νίκη είναι βέβαια». Και πράγματι βρίθει η Ιστορία του Γένους μας από τέτοια παραδείγματα….