Η πρωτεύουσα της Αλβανίας, τα Τίρανα, παρουσιάζει μια εντυπωσιακή εικόνα. Λαμπερά, σύγχρονα κτίρια, σχεδιασμένα από φημισμένους αρχιτέκτονες, αγγίζουν τον ουρανό, ενώ στην κεντρική Πλατεία Σκεντέρμπεη, τζαμιά του 19ου αιώνα και το ιστορικό μουσείο συνθέτουν ένα ασυνήθιστο σκηνικό.

Νέα Υόρκη στα Βαλκάνια

Η ραγδαία ανάπτυξη στον κατασκευαστικό τομέα, με τους γερανούς να ορίζουν το τοπίο των Τιράνων, αποτελεί ένα εύγλωττο σημάδι. "Είναι δύσκολο να μετρήσεις το ξέπλυμα χρήματος", σχολιάζει ο Αντόνιο Νικάσο, ειδικός της μαφίας, "αλλά αρκεί να μετρήσεις τους γερανούς".

Η ροή χρημάτων προέρχεται από διάφορες χώρες, με το Βέλγιο, την Ισπανία, την Ολλανδία, τη Νότια Αμερική και - σε μεγάλο βαθμό - το Ηνωμένο Βασίλειο να συνεισφέρουν εκατομμύρια. Κάθε αγορά κοκαΐνης στη Βρετανία ίσως χρηματοδοτεί την μετατροπή των Τιράνων σε ένα "μικροσκοπικό Ντουμπάι", όπως εύστοχα παρατηρεί ο Νικάσο.

Περίπου 3,7 δισεκατομμύρια ευρώ επενδύονται ετησίως σε αλβανικές κατασκευές και ακίνητα. Αυτό ισοδυναμεί με το 15% του ΑΕΠ της χώρας.

Ενώ 847 εκατομμύρια ευρώ διοχετεύονται μέσω του τραπεζικού συστήματος, το υπόλοιπο - περίπου 2,85 δισεκατομμύρια - παραμένει "σκοτεινό χρήμα". Ακόμη και λαμβάνοντας υπόψη τα εμβάσματα από μετανάστες και τον χαρακτήρα της Αλβανίας ως οικονομία μετρητών, τουλάχιστον 1,3 δισεκατομμύρια ευρώ προέρχονται από το εμπόριο ναρκωτικών.

Η αντίθεση ανάμεσα στους αστραφτερούς ουρανοξύστες και την σκιά του οργανωμένου εγκλήματος θέτει ένα ανησυχητικό ερώτημα: Μπορεί η Αλβανία να ξεπεράσει αυτή την διπλή πραγματικότητα και να χτίσει ένα βιώσιμο μέλλον;

Η φούσκα των ακινήτων

Η ροή "βρώμικου" χρήματος στα Τίρανα έχει διογκώσει ασύγκριτα την ζήτηση για ακίνητα, εκτοξεύοντας τις τιμές των διαμερισμάτων από 1.000 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο το 2017 στα περίπου 4.000 ευρώ σήμερα.

Παρά την άνθηση του κατασκευαστικού τομέα, η προσφορά πλέον υπερτερεί της ζήτησης. Παρ' όλα αυτά, οι τιμές παραμένουν σταθερά υψηλές, αγγίζοντας όρια ασύλληπτα για τον μέσο Αλβανό.

Ο Belind Kelliçi, μέλος του αντιπολιτευόμενου Δημοκρατικού Κόμματος, ρίχνει φως στην σκοτεινή πλευρά του φαινομένου. Όπως υποστηρίζει, τα χρήματα δεν διοχετεύονται μόνο στην αγορά κατοικιών, αλλά και στην εξαγορά των ίδιων των κατασκευαστικών εταιρειών.

"Γιατί υπάρχουν εταιρείες εδώ με άδεια για ανέγερση κτιρίων αξίας δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ, ενώ το εισηγμένο τους κεφάλαιο αγγίζει μόλις τα 1.000 ευρώ", τονίζει ο Kelliçi.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παραθέτει, το 2015 στα Τίρανα υπήρχαν 8.000 άδειες για διαμερίσματα. Από τότε, εκδόθηκαν άδειες για επιπλέον 10 εκατομμύρια τετραγωνικά μέτρα, ωθώντας τον αριθμό των αδειούχων διαμερισμάτων στα 40.000.

Παρά την υπερπροσφορά, οι τιμές εκτινάσσονται στα ύψη, καθιστώντας την αγορά σπιτιού άπιαστο όνειρο για τους περισσότερους. Σύμφωνα με τον Kelliçi, ένα μέσο ζευγάρι θα χρειαστεί 64 ζωές για να αποκτήσει ένα μικρό διαμέρισμα.

Η κατασκευαστική "φούσκα" στα Τίρανα φέρει άμεση σχέση με το οργανωμένο έγκλημα, με τον Kelliçi να φέρνει ως παράδειγμα τον 37όροφο πύργο Downtown One, το πιο ψηλό κτήριο στην Αλβανία.

Ο υπόγειος χώρος στάθμευσης κατασκευάστηκε από τον Alesio 2014, έναν τοπικό εργολάβο με ενεργή παρουσία σε πολλά νέα κτίρια της πόλης, ο οποίος συνεργαζόταν μάλιστα με το αλβανικό ταμείο.

Η έκπληξη έρχεται το 2021, όταν ο ιδιοκτήτης του Alesio 2014, Anton Gjinaj, συλλαμβάνεται με ισπανικό ένταλμα για λαθρεμπόριο ηρωίνης αξίας 1,9 εκατομμυρίων ευρώ από την Ολλανδία στην Ισπανία, κρυμμένη σε τροχούς αυτοκινήτων. Η άνθηση του εγκλήματος στην Αλβανία οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην επιτυχία των αλβανικών συμμοριών ναρκωτικών, δράση που χρονολογείται από τη δεκαετία του 1990.

Σε μια φτωχή χώρα που έβγαινε από τα δεσμά του κομμουνισμού, οι λαθρέμποροι είδαν την ευκαιρία να συνεργαστούν με την ιταλική μαφία.

Η άνοδος των Αλβανών βαρόνων

«Ξαφνικά οι Αλβανοί μπήκαν δυναμικά στο παιχνίδι της διακίνησης κοκαΐνης προς την Ευρώπη, αναλαμβάνοντας όλες τις βαθμίδες, από την παραγωγή μέχρι την πώληση στο δρόμο», εξηγεί ο Αντόνιο Νικάσο. «Και το έκαναν με χαμηλότερο κόστος, προσφέροντας ένα κιλό 99% καθαρής κοκαΐνης στο Λονδίνο για 4.000 έως 6.000 λίρες, ενώ οι Ολλανδοί ανταγωνιστές τους χρέωναν 20.000 λίρες».

Σε αντίθεση με την ιταλική μαφία "Ndrangheta", η οποία επενδύει τα κέρδη της στο εξωτερικό αφήνοντας φτωχή την Καλαβρία, οι αλβανικές συμμορίες προτιμούν να στέλνουν τα χρήματα στην πατρίδα τους. Εκμεταλλεύονται τους χαλαρούς ελέγχους και την οικονομία μετρητών που επικρατεί στην Αλβανία.

«Αλβανικές εγκληματικές ομάδες έχουν σημαντική πρόσβαση στην αγορά ναρκωτικών του Ηνωμένου Βασιλείου, η οποία παραμένει σε μεγάλο βαθμό μια αγορά μετρητών», τονίζει ο Πιτ Στίβενς, αναπληρωτής διευθυντής της Εθνικής Υπηρεσίας Εγκλήματος. «Γενικά, μεταφέρουν τα κέρδη τους στην Αλβανία με ταχύτατες διαδικασίες, είτε για επενδύσεις, είτε για να τα κρύψουν από τις αρχές».

Πέρυσι, 436 εκατομμύρια λίρες στάλθηκαν στην Αλβανία, έναντι 250 εκατομμυρίων το 2019. Tο 2022, 368 εκατομμύρια λίρες έφτασαν στην Αλβανία χωρίς να περάσουν από το τραπεζικό σύστημα.

Το "βρώμικο" χρήμα έχει διαποτίσει την αλβανική οικονομία, επηρεάζοντας ακόμη και την πολιτική σφαίρα. Βαρόνοι ναρκωτικών χρηματοδοτούν πολιτικούς με δωροδοκίες ύψους 50 ευρώ για να κερδίσουν την εύνοιά τους.

Η αλβανική κυβέρνηση αντέδρασε δημιουργώντας μια ειδική εισαγγελική μονάδα, το SPAK, στελεχωμένη με αξιωματούχους που έχουν εκπαιδευτεί στο FBI της Βιρτζίνια.

Σφιχτός κλοιός στους βαρόνους

Το SPAK, η ειδική εισαγγελική μονάδα για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος, περιμένει την δικαστική απόφαση για κατάσχεση των περιουσιακών στοιχείων του Alesio 2014, του κατασκευαστικού κολοσσού που συνδέεται με τον Anton Gjinaj.

Μεταξύ των περιουσιακών στοιχείων που κινδυνεύουν με κατάσχεση είναι και η εταιρεία πίσω από το Garden Residence Turdiu, ένα σύμπλεγμα τριών πολυτελών κτιρίων στα Τίρανα.

Εκπρόσωπος της Alesio 2014 υιοθετεί στάση αναμονής: «Η υπόθεση βρίσκεται σε εξέλιξη στο δικαστήριο και σύντομα θα αποσαφηνιστεί».

Παράλληλα, η κυβέρνηση στρέφει το βλέμμα στις ακτές της Αλβανίας, όπου η άνθηση τουρισμού έφερε μαζί της και κύματα "βρώμικου" χρήματος, καλυμμένα από την ανέγερση πολυτελών ξενοδοχείων.

Τον Ιανουάριο, ο υπουργός Εσωτερικών Taulant Balla ανακοίνωσε την κατάσχεση ενός ξενοδοχείου με πανοραμική θέα στην Αυλώνα, το οποίο ανήκε σε εγκληματίες. Το κτήριο θα χρησιμοποιηθεί πλέον για τα Σαββατοκύριακα των αστυνομικών.

Επιπλέον, ο Pëllumb Gjoka, ένας επιχειρηματίας που είχε λάβει τον τίτλο του "στρατηγικού επενδυτή" από την αλβανική κυβέρνηση και σχεδίαζε την κατασκευή ενός θέρετρου 52 εκατομμυρίων ευρώ στην ακτή, συνελήφθη από το SPAK πέρυσι ως ύποπτος για σχέσεις με τη μαφία.

Η ραγδαία ανάπτυξη του κατασκευαστικού τομέα, με ρυθμούς που αγγίζουν το εννέα φορές τον μέσο όρο της ΕΕ, φέρνει στο προσκήνιο τον φόβο μιας φούσκας ακινήτων.

«Ο κατασκευαστικός τομέας έχει εκτοξευθεί τα τελευταία τρία χρόνια, ξεπερνώντας κατά πολύ την ανάπτυξη της υπόλοιπης οικονομίας», τονίζει ο Klodian Tomorri, οικονομολόγος.

«Τα Τίρανα χτίζουν πλέον περίπου 300 τμ κατοικιών για κάθε νέο κάτοικο. Εάν η φούσκα σκάσει, οι συνέπειες θα είναι καταστροφικές: αύξηση των επισφαλών δανείων, χρεοκοπίες κατασκευαστικών εταιρειών, απώλεια επενδύσεων για τους ιδιοκτήτες ακινήτων και πιθανή ύφεση. Ο χρόνος θα δείξει τι επιφυλάσσει το μέλλον».

Πληροφορίες αντλήθηκαν από το Times