Φορολογικό κενό και ασυμφωνίες: Η αντιμετώπιση της φορολογικής ανισότητας στην Αλβανία

03/03/24, 22:16

Η Εφορία των Ηνωμένων Πολιτειών (IRS) ανακοίνωσε τον Οκτώβριο του 2023 ένα σχέδιο που αποσκοπεί στη μείωση της διαφοράς μεταξύ των οφειλόμενων και των καταβαλλόμενων φόρων. Ο οργανισμός δήλωσε ότι εργάζεται για να αυξήσει τον χαμηλό ρυθμό ελέγχου για μεγάλες εταιρείες, σύνθετες συνεργασίες και άτομα υψηλού εισοδήματος. Το "φορολογικό κενό", η διαφορά μεταξύ των οφειλόμενων και των πραγματικά καταβαλλόμενων φόρων, ανήλθε στα 688 δισεκατομμύρια δολάρια για το φορολογικό έτος 2021, σύμφωνα με την IRS.

Παγκόσμιες Τάσεις στη Φορολογική Πολιτική

Τις τελευταίες δεκαετίες, οι διεθνείς διάλογοι για τη μεταρρύθμιση της φορολογικής πολιτικής έχουν μετατοπιστεί από την έμφαση στη σχέση μεταξύ φόρων και οικονομικής ανάπτυξης προς τη μεταρρύθμιση που λαμβάνει υπόψη τους στόχους της ισότητας και της ανάπτυξης.

Στην πραγματικότητα, ο σημερινός παγκόσμιος στόχος, ιδιαίτερα μετά την πανδημία COVID-19, είναι ο σχεδιασμός ολοκληρωμένων φορολογικών πολιτικών, έτσι ώστε τα δημοσιονομικά συστήματα να παρέχουν ισορροπία μεταξύ ισότητας, ανάπτυξης και βιωσιμότητας.

Η φορολογική πολιτική παίζει επίσης σημαντικό ρόλο στην αύξηση της ισορροπίας, μέσω πολιτικών που αντιμετωπίζουν την κατανομή του εισοδήματος και του πλούτου. Αναμένεται αύξηση της πίεσης στο μέλλον, λόγω της γήρανσης του πληθυσμού και των επιπτώσεων αυτής της τάσης στην αγορά εργασίας και στο συνταξιοδοτικό σύστημα.

Η περίπτωση της Αλβανίας

Τα έσοδα του προϋπολογισμού της Αλβανίας παρουσίασαν θετική πρόοδο τα τελευταία δύο χρόνια και το 2023 εκτιμάται ότι έφτασαν στο ιστορικό υψηλό του 28,2% του ΑΕΠ. Ωστόσο, με μια πιο προσεκτική ματιά, γίνεται σαφές ότι η αύξηση των εσόδων δεν προέρχεται από διεύρυνση της φορολογικής βάσης, υψηλή οικονομική ανάπτυξη ή εστίαση σε φορολογούμενους υψηλού εισοδήματος. Προέρχεται από τυχαίους και κυκλικούς παράγοντες, όπως διακυμάνσεις στις τιμές ή τους μισθούς.

Το 2022, οι υψηλές τιμές φούσκωσαν τα έσοδα του προϋπολογισμού, ιδιαίτερα από τον ΦΠΑ και τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης, οι οποίοι είναι φόροι που καταβάλλονται απευθείας από τον καταναλωτή στην τελική τιμή του προϊόντος. Το 2023, παρατηρήθηκε αύξηση των μισθών, που προκλήθηκε από τη μεταρρύθμιση στη διοίκηση και κυρίως από την πίεση που δημιουργήθηκε στις επιχειρήσεις, ως αποτέλεσμα της φυγής εργατικού δυναμικού προς τη μετανάστευση.

Από τα επίσημα στοιχεία, προκύπτει ότι τα άτομα είναι αυτά που έχουν επηρεάσει περισσότερο την αύξηση των εσόδων στον προϋπολογισμό, μέσω των πληρωμών ασφάλισης και φόρου εισοδήματος.

Περίπου 34 δισεκατομμύρια λεκ (327 εκατομμύρια ευρώ) συγκεντρώθηκαν από αυτά τα δύο κονδύλια το 2023, σχεδόν το ήμισυ της αύξησης των εσόδων.
Το κύριο βάρος έπεσε σε άτομα με χαμηλούς μισθούς και τη λεγόμενη "μεσαία τάξη", ως αποτέλεσμα της αύξησης του κατώτατου μισθού.

Η αύξηση των μισθών ως φορολογική στρατηγική

Η αύξηση δεν συνοδεύτηκε από βελτίωση της παραγωγικότητας, άρα δεν είναι βιώσιμη μακροπρόθεσμα. Δημιουργεί ένα "αλυσιδωτό" φαινόμενο, ασκώντας πίεση στις επιχειρήσεις, χωρίς να αφήνει περιθώρια για περαιτέρω αυξήσεις μισθών. Η αύξηση επηρεάζει δυσανάλογα άτομα με χαμηλά εισοδήματα, καθώς οι φόροι καταναλώνουν μεγαλύτερο μέρος του διαθέσιμου εισοδήματός τους.