Η σταθερότητα και η προοπτική των χωρών του δυτικού βαλκανικού τόξου αναδεικνύονται σε σημαντικό πεδίο σύγκρουσης ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ενωση, από τη μία, και τη Ρωσία με την Τουρκία, από την άλλη.

Η έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων στην Ε.Ε. και η δημιουργία μιας ζώνης ανάσχεσης της ρωσικής επιρροής στην περιοχή των Βαλκανίων και της πρόθεσης του Κρεμλίνου να επηρεάζει την εξέλιξη των πραγμάτων στην περιοχή αποτελούσαν στόχους για Ευρωπαϊκή Ενωση και ΗΠΑ ήδη πριν από το ξέσπασμα της πανδημίας του κορονοϊού, η οποία «πάγωσε» τις όποιες διαδικασίες, αλλάζοντας τις προτε ραιότητες. Στην παραπάνω διαδικασία η Ελλάδα κατείχε δεσπόζουσα θέση, ως παλιό μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης και του ΝΑΤΟ.

Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και ο πόλεμος που συνεχίζει να μαίνεται, σε συνδυασμό με την επαμφοτερίζουσα στάση της Αγκυρας, που έχει φέρει τη γειτονική χώρα στο περιθώριο του ευρωατλαντικού άξονα, αποτελούν καταλύτη ώστε η διαδικασία που σταμάτησε το 2020 να επανεκκινήσει, με την Ελλάδα σε πιο αναβαθμισμένο ρόλο. Οπως σημειώνουν διπλωματικές πηγές, η διαδικασία αυτή μπορεί να εξελιχθεί σε μια «win-win» κατάσταση για τη χώρα μας.

Από τη μία, ενισχύεται ο ρόλος της Ελλάδας ως στρατηγικού πυλώνα σταθερότητας και ανάπτυξης στην περιοχή των ευρύτερων Βαλκανίων, και ειδικά του δυτικού βαλκανικού διαδρόμου, με σημεία αναφοράς τόσο την Ευρωπαϊκή Ενωση όσο και το ΝΑΤΟ. Από την άλλη, πρόκειται για μια περιοχή όπου η Τουρκία επιχειρεί επισταμένως να ασκεί επιρροή χρησιμοποιώντας τον παράγοντα της θρησκείας, αλλά και της ανάπτυξης, μέσω της κατασκευής έργων υποδομής. Η θρησκεία αποτελεί σημαντική παράμετρο για την περιοχή. Αφενός η Τουρκία επιδιώκει να εμφανιστεί ως η προστάτιδα δύναμη των μουσουλμανικών πληθυσμών τόσο στην Αλβανία όσο και στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και αφετέρου το Κρεμλίνο ασκεί επιρροή στις Ορθόδοξες Εκκλησίες της Σερβίας, του Μαυροβουνίου και των Σκοπίων.

Η Σύνοδος Κορυφής μεταξύ ηγετών της Ευρωπαϊκής Ενωσης και των Δυτικών Βαλκανίων, που πραγματοποιήθηκε την περασμένη εβδομάδα, ανέδειξε όλα τα παραπάνω, με την Ελλάδα να βρίσκεται στο προσκήνιο. Αφορμή ήταν η απάντηση του Αλβανού πρωθυπουργού, Εντι Ράμα, κατά τη διάρκεια τηλεοπτικής συνέντευξης για την ένταξη στην ευρωζώνη και το σχόλιο για το πώς εντάχθηκε σε αυτήν η Ελλάδα. Ο πρωθυπουργός της γειτονικής χώρας μπορεί να πήρε πίσω την ατυχή αναφορά του, αλλά αυτή αρκούσε για να επιβεβαιώσει τις υποψίες όσων κάνουν λόγο για «δάκτυλο της Αγκυρας» πίσω από τις κινήσεις των Τιράνων.

Υπενθυμίζεται ότι από την ελληνική πλευρά καταβάλλονται προσπάθειες να συμφωνηθεί και να κατατεθεί το συνυποσχετικό για την προσφυγή των δύο χωρών στο Δικαστήριο της Χάγης για τη χάραξη και ανακήρυξη της ΑΟΖ τους. Διπλωμάτες εκτιμούν ότι πίσω από την αλβανική κωλυσιεργία προκύπτει τουρκική επιρροή.

Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είχε σκιαγραφήσει την επιχειρούμενη παρέμβαση της Τουρκίας και της Ρωσίας στα Δυτικά Βαλκάνια με άρθρο του στο «Politico» τον περασμένο Ιούνιο, επισημαίνοντας: «Στα Βαλκάνια, όπως και παντού, υπάρχουν εχθρικοί παράγοντες, που επιδιώκουν την υπονόμευση των προσπαθειών μας. Εχουν μια αντα γωνιστική αντίληψη για τον κόσμο και επιδιώξεις που ποδοπατούν τα ανθρώπινα δικαιώματα, το κράτος Δικαίου και τις θεμελιώδεις ελευθερίες.

Χρησιμοποιούν τη γλώσσα της μνησικακίας, του αναθεωρητισμού και της αυτοκρατορικής νοσταλγίας. Νομίζουν πως μπορούν να συνθλίψουν το ανθρώπινο πνεύμα με τον εκφοβισμό και την επίδειξη στρατιωτικής ισχύος. Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε να δημιουργηθεί ένα κενό, εντός του οποίου θα βρουν χώρο να λειτουργήσουν τέτοιοι παράγοντες».

Πριν από την έναρξη της Συνόδου, ο Ελληνας πρωθυπουργός σημείωσε ότι «η ευρωπαϊκή οικογένεια έχει αντιμετωπίσει με τη δέουσα γεωπολιτική σημασία την προσέγγιση των Δυτικών Βαλκανίων προς την Ευρώπη», τονίζοντας ότι έρχεται η ώρα που θα υπογραφεί το σχετικό συνυποσχετικό, προκειμένου να παραπεμφθεί το θέμα της οριοθέτησης των θαλάσσιων ζωνών στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Ο συγκεκριμένος στόχος αποτελεί προτεραιότητα για την Ελλάδα, καθώς η αποδοχή της απόφασης της Χάγης θα βάλει «ταφόπλακα» στη θεωρία της Τουρκίας πως τα νησιά δεν έχουν θαλάσσιες ζώνες και πλήρη δικαιώματα και αυτό με βάση το Διεθνές Δίκαιο.

Ιδιαίτερης σημειολογίας ήταν, δε, η επίσκεψη του Ελληνα πρωθυπουργού στον Αρχιεπίσκοπο Αλβανίας, Αναστάσιο, κατά την οποία υπογράμ\μισε ότι η θέση των Δυτικών Βαλκανίων και της Αλβανίας βρίσκεται στην καρδιά της Ευρώπης.

Γιώργος Νόκος