Η ιστορία του Βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού είναι βαθιά χαραγμένη στην νικηφόρα ιστορία του ελληνικού έθνους, πάρα την έκβαση του ζητήματος.

Από την περιόδου των Βαλκανικών Πολέμων και μέχρι και τον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο του 1940 – 41, ο τόπος μας έχει απελευθερωθεί από τον Ελληνικό Στρατό, τρεις φορές, ωστόσο χωρίς να αποδοθεί τελικά στην Ελλάδα.

Εκτός αυτού και οι ίδιοι οι Βορειοηπειρώτες δεν άφησαν στην τύχη τους την γη τους, αγωνιζόμενοι διαχρονικά για την οριστική δικαίωση.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, τόσο η Ελλάδα, όσο και η Βόρειος Ήπειρος, είχανε απέναντί τους τις Μεγάλες Δυνάμεις, τα συμφέροντα των οποίων και τις χώρισαν.

Ωστόσο σε αντίθεση με τα παραπάνω έρχεται σαν σήμερα, 26 Μαρτίου του 1946, με την επιτροπή επί των εξωτερικών υποθέσεων της Αμερικανικής Γερουσίας να αποφασίζει πως η Βόρειος Ήπειρος και τα Δωδεκάνησα πρέπει να αποδοθούν στην Ελλάδα.

Όμως η παραπάνω απόφαση δεν ευοδώθηκε και έτσι στη συνέχεια ο Βορειοηπειρωτικός Ελληνισμός απομονώθηκε πλήρως και για 50 χρόνια από την Μητέρα Ελλάδα, κατατρεγμένος και φυλακισμένος στο απέραντο αλβανικό στρατόπεδο του Χότζα.