Η ετήσια έκθεση του SPAK για το 2023 φέρνει στο φως ένα ανησυχητικό σύστημα ξεπλύματος βρώμικου χρήματος που εντοπίζεται σε προμήθειες ΣΔΙΤ και παραχωρήσεις. Το σχέδιο, περίπλοκο και πολυεπίπεδο, σκοπεύει όχι μόνο στην υφαρπαγή δημόσιων πόρων, αλλά και στη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.

Σύμφωνα με την έκθεση, η διαφθορά διεισδύει σε όλα τα στάδια, από την προκήρυξη έως την υλοποίηση των έργων. Δημόσιοι υπάλληλοι συνεργάζονται με νομικές οντότητες, εμπορικές εταιρείες και υπεργολαβικές, δημιουργώντας ένα δίκτυο που νομιμοποιεί τα παράνομα έσοδα.

Η διαδικασία ξεκινά με συμφωνία μεταξύ του δημόσιου υπαλλήλου και νομικών οντοτήτων, οι οποίες, με δόλιες μεθόδους, κερδίζουν δημόσιους διαγωνισμούς. Τα κεφάλαια μεταφέρονται σε εταιρείες που σχετίζονται με τους εμπλεκόμενους, και στη συνέχεια, μέσω ενός περίπλοκου δικτύου πληρωμών και συναλλαγών, καταλήγουν σε λογαριασμούς εντός και εκτός χώρας, επενδύονται σε κινητά και ακίνητα περιουσιακά στοιχεία.

Για να καλυφθεί η παράνομη δράση, οι οικονομικές δραστηριότητες κατακερματίζονται σε δεκάδες μικρότερες συναλλαγές, ενώ συχνά χρησιμοποιούνται υπεργολαβικές εταιρείες που ελέγχονται από τους ίδιους τους διεφθαρμένους αξιωματούχους.

Σημαντικό ρόλο παίζει και η διαμεσολάβηση ενός άλλου δημόσιου λειτουργού, ο οποίος, έχοντας πρόσβαση στα κριτήρια του ταμείου, διασφαλίζει την νίκη του προκαθορισμένου "νικητή". Ο νικητής, συνήθως νομικό πρόσωπο με συγγενείς σε θέσεις λήψης αποφάσεων, διορίζεται από τον ανώτερο δημόσιο λειτουργό.

Η διαφθορά δεν σταματά στην ανάθεση του έργου. Ακολουθούν παρεμβάσεις στην υλοποίηση, με αλλαγές στο σχέδιο και τον προϋπολογισμό, διορισμούς μελών της Μονάδας Δημοσίων Συμβάσεων και παραποίηση τεκμηρίωσης.

Στις ΣΔΙΤ, η διαφθορά εκτυλίσσεται με ακόμη πιο εξεζητημένες μεθόδους. Παρατηρούνται σοβαρές νομικές παραβιάσεις, όπως η έλλειψη μελέτης σκοπιμότητας, η αδυναμία υπολογισμού αξίας σύμβασης και η μη προετοιμασία εγγράφων διαγωνισμού.

Παράλληλα, οι παραχωρησιούχοι ασκούν αθέμιτη επιρροή, καθοδηγώντας την προετοιμασία του διαγωνισμού και δημιουργώντας ένα πλασματικό σχέδιο εκτέλεσης εργασιών.

Συνολικά, η έκθεση του ΣΠΑΚ αποκαλύπτει ένα σοβαρό πρόβλημα διαφθοράς που πλήττει τον τομέα των ΣΔΙΤ και των παραχωρήσεων. Απαιτούνται δραστικά μέτρα για την αντιμετώπιση της διαφθοράς, όπως η ενίσχυση των ελεγκτικών μηχανισμών, η αυστηροποίηση των κριτηρίων αξιολόγησης και η θέσπιση διαφανών διαδικασιών.