Κατά τη διάρκεια ελέγχου ρουτίνας το 2019 στη δημόσια εταιρεία «Agrokredit», υπάλληλοι του Ανώτατου Κρατικού Ελέγχου (KLSH) Αλβανίας έμειναν έκπληκτοι όταν βρήκαν στους φακέλους εργασίας αρκετές συστατικές επιστολές υπογεγραμμένες από τη Συνέλευση του Σοσιαλιστικού Κόμματος.
Σε ένα από αυτά, ανώτερα στελέχη του Σοσιαλιστικού Κόμματος προτείνουν στον διαχειριστή της εταιρείας να προσλάβει έναν νεαρό για τη συνεισφορά του ως ακτιβιστή του φόρουμ νεολαίας σοσιαλιστών, FRESSH, καθώς και να τον επευφημούν για την ενεργό συμμετοχή του στις συγκεντρώσεις του Σοσιαλιστικού Κόμματος.«Είναι εξαιρετικός συντελεστής και συμμετείχε ενεργά στην οργάνωση νεολαίας, FRESSH, την περίοδο που ήταν μέλος αυτού του φόρουμ», έγραφε στην πρώτη συστατική επιστολή.
Η «Agrokredit», που ιδρύθηκε το 2009 υπό την ιδιοκτησία του Υπουργείου Οικονομικών, δεν είναι μια πολιτική δομή, αλλά μια δημόσια επιχείρηση με αποστολή να υποστηρίζει με πιστώσεις τον αγροτικό τομέα στην Αλβανία. Πάνω από μια δεκαετία μετά την ίδρυσή της, η εταιρεία μετράει επισφαλή δάνεια στο 28% και ετήσιες ζημίες 330.000 ευρώ στο τέλος του 2021 – αλλά απασχολεί περίπου 130 εργαζόμενους σε όλη τη χώρα.
Η «Agrokredit» δεν είναι η μόνη δημόσια εταιρεία που άνοιξε τις πόρτες της σε «πολιτικούς αγωνιστές»
Ενώ οι μεγάλες δημόσιες εταιρείες είναι ζημιογόνες, συνεχίζουν να διατηρούν διογκωμένο προσωπικό και να αυξάνουν τον αριθμό των εργαζομένων τους κατά μέσο όρο κατά 5% για κάθε εκλογική χρονιά.
Επίσης, οι προσλήψεις σε αυτές τις επιχειρήσεις γίνονται κατά παράβαση των ισχυόντων κανόνων και δεν τεκμηριώνονται διαφανείς διαδικασίες ανταγωνισμού για την κατάκτηση της θέσης εργασίας.
Οι οικονομολόγοι εκτιμούν ότι οι δημόσιες επιχειρήσεις έχουν ήδη εγκαταλείψει την αποστολή τους και λειτουργούν όλο και περισσότερο ως «εστίες απασχόλησης για εκλογικούς σκοπούς».
Με απώλειες, αλλά με φουσκωμένο προσωπικό
Κατά το 2022, η Αλβανία μετρούσε 28 μη χρηματοοικονομικές δημόσιες επιχειρήσεις, δύο χρηματοοικονομικές δημόσιες επιχειρήσεις και 122 τοπικές εκτός προϋπολογισμού. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Στατιστικής, αυτές οι επιχειρήσεις απασχολούσαν συνολικά 18.433 υπαλλήλους στο τέλος του 2022.
Οι δημόσιες επιχειρήσεις είναι εγγεγραμμένες στο Εθνικό Κέντρο Επιχειρήσεων ως μετοχικές εταιρείες, λειτουργούν γενικά με την πώληση δημόσιων αγαθών και υπηρεσιών και πολύ λίγες από αυτές είναι αυτοχρηματοδοτούμενες.
Η εταιρεία πετρελαίου, Albpetrol καταγράφει συσσωρευμένες ζημίες 108,5 εκατ. ευρώ στο τέλος του 2022, ενώ το θετικό ισοζύγιο της χρήσης των 150 χιλ. ευρώ πήγε να αμβλύνει τις μεταφερόμενες ζημίες.
Στο τέλος του 2022, η Albpetrol είχε 1.685 υπαλλήλους και το ταμείο μισθών για να καλύψει την αξία των 14,2 εκατ. ευρώ ετησίως ή σχεδόν το 20% των ετήσιων δαπανών της εταιρείας.
Παρά την αναδιάρθρωση, ο αριθμός των εργαζομένων στην Albpetrol αυξήθηκε σε κάθε εκλογική χρονιά κατά τουλάχιστον 5% του εργατικού δυναμικού.
Το 2016, ο αριθμός των εργαζομένων στην Albpetrol ήταν 1867, αλλά το εκλογικό έτος 2017 εκτινάχθηκε σε 2277 υπαλλήλους ή 410 άτομα περισσότερα. Ανάλογη τάση συνόδευσε την εταιρεία και τα εκλογικά έτη 2021 και 2023, όπου έξι μήνες πριν από τις εκλογές προστέθηκαν 122 και 129 εργαζόμενοι αντίστοιχα.
Η Albpetrol παράγει το 10% του πετρελαίου στη χώρα, αλλά έχει τριπλάσιο αριθμό εργαζομένων στην Bankers Petroleum, η οποία καλύπτει σχεδόν το 83% της ποσότητας πετρελαίου που παράγεται στην Αλβανία. Κατά το 2022, η Bankers Petroleum είχε 550 υπαλλήλους και δαπάνησε σε μισθολογικά ταμεία περίπου 8,6 εκατ. ευρώ ή το 60% του ποσού που ξοδεύει η Albpetrol για το ίδιο είδος.
Στην ίδια κατάσταση φαίνεται να βρίσκονται και οι τρεις δημόσιες επιχειρήσεις του ενεργειακού κλάδου, OSHEE, OSTκαι ΚΕSH, οι οποίες μαζί απασχολούσαν 7700 εργαζομένους κατά το έτος 2022. Παραμονές των αυτοδιοικητικών εκλογών της 14ης Μαΐου, το εργατικό δυναμικό αυτών των εταιρειών αυξήθηκε κατά 400 εργαζόμενους ή το 5% του συνόλου.
Σύμφωνα με τα οικονομικά προγράμματα των εταιρειών στην αύξηση του αριθμού των εργαζομένων ηγείται ο OSHEE (διανομέας ηλεκτρικής ενέργειας), η εταιρεία που έχει τη μεγαλύτερη απασχόληση στον κλάδο. Ο αριθμός των εργαζομένων για την εταιρεία διανομής ενέργειας πέρυσι ήταν 6156, ενώ φέτος πήγε σε περίπου 6500 εργαζόμενους.
Ο OSHEE δαπάνησε 60 εκατ. ευρώ για μισθούς εργαζομένων το 2022, ενώ φέτος το ταμείο αυξήθηκε κατά 19 εκατ. ευρώ λόγω της προσθήκης βιολογικών, της αύξησης των αποδοχών κατά 7,5% για τον πληθωρισμό και της χορήγησης ετήσιου μπόνους μισθού.
Η Αλβανική Εταιρεία Ηλεκτρικής Ενέργειας, KESH, ενέκρινε επίσης μια νέα οργανωτική δομή τον Δεκέμβριο του περασμένου έτους και ο αριθμός των εργαζομένων αυξήθηκε από 765 σε 794 εργαζόμενους. Η προσθήκη 29 εργαζομένων είναι αφιερωμένη σε μια νέα μονάδα που θα ασχολείται με τη διαχείριση του έργου Skavica, για το οποίο έχουν προσληφθεί υπάλληλοι στην περιοχή της Dibra. Ο μέσος μισθός στην KESH είναι 87 χιλ. λεκ (820 ευρώ περίπου), ενώ οι ετήσιες δαπάνες για το μισθολόγιο είναι 8,1 εκατ. ευρώ.
Ο Διαχειριστής του Συστήματος Μεταφοράς, OST, αύξησε το προσωπικό κατά 60 εργαζόμενους για το 2022. Οι μισθολογικές δαπάνες ανέρχονται σε 12,5 εκατ. ευρώ από 9 εκατ. ευρώ πριν από πέντε χρόνια.
Η γάγγραινα των υδραγωγείων
Με την έναρξη της κρίσης των υψηλών τιμών της ενέργειας, η αλβανική κυβέρνηση έστρεψε και πάλι τα μάτια της στα χρέη που είχαν 57 τοπικές εταιρείες ύδρευσης και αποχέτευσης για απλήρωτους λογαριασμούς ρεύματος.
Στο τέλος του 2021, οι υποχρεώσεις των εταιρειών ύδρευσης για ενέργεια ανήλθαν σε 110 εκατ. ευρώ. Η κρίση χρέους ώθησε τον Έντι Ράμα να προβεί σε μεταρρύθμιση του τομέα ύδρευσης - ομαδοποίηση εταιρειών ανά περιοχή, με την πλειοψηφία των μετοχών υπέρ του Υπουργείου Υποδομών και Οικονομίας.
Όμως από τη δράση του 2021, ο αριθμός των εργαζομένων σε εταιρείες ύδρευσης μειώθηκε μόνο κατά 88 εργαζόμενους, ενώ το κόστος των μισθών προσωπικού αυξήθηκε κατά 2,2 εκατ. ευρώ, κυρίως από τη νόμιμη αύξηση του κατώτατου μισθού. Συνολικά οι εταιρείες ύδρευσης δαπάνησαν 45 εκατ. ευρώ για το μισθολόγιο των 8528 εργαζομένων τους.
Σύμφωνα με τη Ρυθμιστική Αρχή Υδάτων, ERRU, η μείωση των 88 εργαζομένων έφερε μια μικρή βελτίωση στις επιδόσεις του κλάδου.
Τα στοιχεία του ERRU δείχνουν ότι οι εταιρείες έχουν απλήρωτους μισθούς και κοινωνική ασφάλιση για το προσωπικό λόγω έλλειψης ρευστότητας και έλαβαν επιδοτήσεις από την κυβέρνηση και πάλι πέρυσι. Η εκτελεστική εξουσία βοήθησε με 1,3 εκατ. ευρώ για την καταβολή ασφαλιστικών και 160 χιλ. ευρώ για μισθούς ορισμένων επιχειρήσεων στα πρόθυρα χρεοκοπίας. Κατά 19 εκατ. ευρώ αυξήθηκαν οι οφειλές προς τον κλάδο της ενέργειας για απλήρωτους λογαριασμούς ενέργειας, φθάνοντας συνολικά στα 129 εκατ. ευρώ στο τέλος του περασμένου έτους, χωρίς τους τόκους.
Όταν έλεγξαν την εταιρεία «Agrokredit» το 2019, οι ελεγκτές του KLSH δεν εντόπισαν προβλήματα μόνο με τις κομματικές συστάσεις στους φακέλους εργασίας των εργαζομένων. Διαπίστωσαν επίσης ότι η δημόσια εταιρεία είχε εξαλείψει τον ανταγωνισμό από τις διαδικασίες πρόσληψης και διένειμε μεροκάματα και μπόνους πέρα από τις προβλέψεις του προϋπολογισμού.
Τα ίδια προβλήματα με τις προσλήψεις νέων υπαλλήλων έχουν διαπιστωθεί και σε άλλες δημόσιες επιχειρήσεις, OSHEE και OST.
Οι ελεγκτές του KLSH παρατήρησαν ότι δεν υπάρχουν ίχνη από τη διαδικασία πρόσληψης εργαζομένων, ούτε διαφάνεια τόσο στον OSHEE όσο και στον OST.
«Η διαδικασία που ακολουθήθηκε κατά την επιλογή αυτή δεν είναι σαφής και διαφανής, γιατί δεν υπάρχει τεκμηρίωση για κανένα από τα βήματα που πρέπει να ακολουθηθούν για την πρόσληψη νέων εργαζομένων», αναφέρει έκθεση ελέγχου που πραγματοποιήθηκε το 2023.
Ο έλεγχος επισημαίνει επίσης ότι δόθηκαν μεροκάματα και μπόνους εκτός της επιτρεπόμενης αξίας, παρόλο που ο OSHEE και οι θυγατρικές του εταιρείες, OSSH και FSHU, είχαν ζημία 143 εκατ. ευρώ στον ισολογισμό του 2021.
Εν τω μεταξύ, στην εταιρεία πετρελαίου Albpetrol, ο KLSH έχει τονίσει σε έκθεση του 2022 ότι μέσα σε δύο χρόνια άλλαξαν 6 διοικητικοί υπάλληλοι και 59 διευθυντές το 2021 και το 2022.
Έντονα πολιτικοποιημένα διοικητικά συμβούλια
Τα διοικητικά συμβούλια των κρατικών επιχειρήσεων στην Αλβανία είναι επίσης έντονα πολιτικοποιημένα και έχουν γίνει ευκαιρία για αύξηση των μισθών ανώτερων διοικητικών στελεχών.
Στην πλειονότητα των διοικητικών συμβουλίων ηγούνται ανώτερα στελέχη, σύμβουλοι υπουργών, γενικοί γραμματείς και αντιπρόεδροι για να πάρουν επιπλέον αμοιβές, μπόνους και επιδόματα. Υπουργικός σύμβουλος παραδέχτηκε ότι τα πρόσθετα έσοδα από τα διοικητικά συμβούλια ήταν ένας ακόμη λόγος για να αποδεχθεί την πολιτική θέση.
«Είχα καλή και καλά αμειβόμενη δουλειά στον ιδιωτικό τομέα και μου ζητήθηκε να κατέχω τη θέση του συμβούλου του υπουργού. Ο ίδιος ο υπουργός με ρώτησε και μου υποσχέθηκε ότι θα έχω έναν αξιοπρεπή μισθό, καθώς θα με έβαζε σε δύο ταμπλό, γιατί διαφορετικά δεν θα μετακινούμουν» είπε ο δημοτικός σύμβουλος.
Οι εσωτερικές οικονομικές επιθεωρήσεις και αυτές που διενήργησε ο KLSH όλα αυτά τα χρόνια διαπίστωσαν ότι σε ορισμένες αποφάσεις, τα διοικητικά συμβούλια έλαβαν αποφάσεις σε σύγκρουση συμφερόντων επιβραβεύοντας τους εαυτούς τους με μισθό.
Ακόμη και στον έλεγχο που διενεργήθηκε φέτος στην Albpetrol, ο Ανώτατος Κρατικός Έλεγχος διαπίστωσε ότι τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου είχαν επιβραβευτεί με μισθό ύψους 223 χιλιάδων λεκ (2100 ευρώ περίπου) και είχαν επωφεληθεί από εκατοντάδες λίτρα καυσίμων χωρίς να έχουν κανένα δικαιολογητικό έγγραφο.
Μια άλλη εταιρεία που μοίρασε μεγάλα μπόνους τον περασμένο χρόνο είναι η Investment Corporation, όπου έξι μέλη του διοικητικού συμβουλίου έχουν μοιραστεί 83 χιλιάδες ευρώ σε μπόνους το 2021 και άλλες 187 χιλιάδες κατά το 2022.
Διαβάστε επίσης:
Δημοφιλή
Σχόλια