Οι πρόεδροι του Κοσσυφοπεδίου και του Μαυροβουνίου επανέλαβαν την αντίθεσή τους στο Open Balkan (Ανοιχτά Βαλκάνια), προκαλώντας την αντίδραση του Αλβανού πρωθυπουργού που υποσχέθηκε ότι η πρωτοβουλία δεν θα σταματήσει.

Ο πρόεδρος Μίλο Τζουκάνοβιτς του Μαυροβουνίου και ο οικοδεσπότης του στο Κοσσυφοπέδιο, Πρόεδρος Βιόσα Οσμάνι, ανέφεραν ότι η πρωτοβουλία Open Balkan θα μπορούσε ενδεχομένως να οδηγήσει σε αυξημένη ρωσική επιρροή στην περιοχή μέσω της συμμάχου της Σερβίας και να επιβραδύνει την ένταξη της περιοχής στην ΕΕ.

Το Open Balkan είναι μια πρωτοβουλία που ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2019 οι ηγέτες της Σερβίας, της Αλβανίας και των Σκοπίων. Στόχος της ήταν η δημιουργία ενός χώρου χωρίς φραγμούς στην κυκλοφορία αγαθών, ανθρώπων, υπηρεσιών και κεφαλαίων.

Ωστόσο, το Κοσσυφοπέδιο, το Μαυροβούνιο και η Βοσνία-Ερζεγοβίνη αρνήθηκαν να συμμετάσχουν, υποστηρίζοντας ουσιαστικά ότι η νέα πρωτοβουλία είναι περιττή, καθώς μιμείται με κακούς όρους μια πιο ισχυρή πρωτοβουλία στο πλαίσιο της Διαδικασίας του Βερολίνου και ότι θα κρατήσει μόνο κάθε χώρα και ολόκληρη την περιοχή μακριά από την ΕΕ.

Σε κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Τζουκάνοβιτς την Τετάρτη, η Οσμάνι είπε στους δημοσιογράφους ότι οι τελευταίοι μήνες απέδειξαν ότι υπάρχει πιθανότητα η Ρωσία να αυξήσει την επιρροή της στην περιοχή, υπονοώντας την άρνηση της Σερβίας να ευθυγραμμίσει την εξωτερική της πολιτική με αυτή της ΕΕ όσον αφορά Ρωσία.

«Αντί να επιταχύνει την πρόοδο των χωρών μας προς την ΕΕ, θα τις έβαζε σε αίθουσα αναμονής και κατά συνέπεια θα παρέτεινε ακόμη περισσότερο τη διαδικασία ένταξης. Ως εκ τούτου, εμείς ως Κοσσυφοπέδιο συνεχίζουμε να κρατάμε την ίδια θέση ότι θεωρούμε την περιφερειακή συνεργασία ως κλειδί, αλλά θα την αναπτύξουμε στο πλαίσιο των ήδη υπαρχουσών πρωτοβουλιών, όπου το Κοσσυφοπέδιο είναι μέλος, και ειδικότερα προς τη Διαδικασία του Βερολίνου», είπε.

Ο Τζουκάνοβιτς πρόσθεσε ότι το Open Balkan ξεκίνησε σε μια «στιγμή ύφεσης» λόγω της αναμενόμενης αποχώρησης της Γερμανίδας Καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ και της άρνησης της ΕΕ να προωθήσει τις ενταξιακές προσπάθειες των βαλκανικών χωρών.

«Πίστευαν ότι η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση ήταν αδύνατη και ότι ίσως με την αποχώρηση της καγκελαρίου Μέρκελ, η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση για τα Δυτικά Βαλκάνια ατονεί. Αλλά αυτό δεν είναι σωστό και αυτό που συμβαίνει έχει δημιουργήσει μια καλή ώθηση για περαιτέρω ολοκλήρωση για τα Δυτικά Βαλκάνια», είπε, σε σχέση με τις επιπτώσεις της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.

Ωστόσο, ο νέος πρωθυπουργός του Μαυροβουνίου Ντριτάν Αμπάζοβιτς, του οποίου η κυβέρνηση μειοψηφίας εξαρτάται από την κομματική υποστήριξη του Τζουκάνοβιτς, έχει εκφράσει δημόσια υποστήριξη για το Open Balkan, ενώ ο Αλβανός ομόλογός του άφησε να εννοηθεί ότι Αμπάζοβιτς θα μπορούσε σύντομα να κάνει τη χώρα του το τέταρτο μέλος του Open Balkan.

Ο Ντζουκάνοβιτς δήλωσε νωρίτερα ότι πρόκειται για ένα διχαστικό ζήτημα μεταξύ του ίδιου και του Αμπάζοβιτς, τονίζοντας ότι η πρωτοβουλία απομακρύνει το επίκεντρο της ενσωμάτωσης στην ΕΕ προς την οποία η κυβέρνηση της μειοψηφίας έλαβε εντολή να ηγηθεί της χώρας.

Σε συνέντευξή του στο Koha TV του Κοσσυφοπεδίου την περασμένη εβδομάδα, ο Τζουκάνοβιτς είπε ότι το Open Balkan θα βοηθήσει τη Σερβία να προωθήσει τις εθνικιστικές διεκδικήσεις της στο έδαφος των γειτόνων της, εννοώντας το Μαυροβούνιο, το Κοσσυφοπέδιο και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Στόχευε συγκεκριμένα στη χαμηλή αξιοπιστία του Σέρβου Προέδρου Aleksandar Vucic ως εμπνευστή λόγω της εργασίας του ως υπουργός προπαγάνδας στο γενοκτονικό σερβικό καθεστώς του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς.

Το 2016, ο Τζουκάνοβιτς φέρεται να επέζησε από συνωμοσία πραξικοπήματος που πραγματοποιήθηκε από τη ρωσική μυστική υπηρεσία σε συνεργασία με τα αντιπολιτευόμενα σερβικά κόμματα του Μαυροβουνίου.

Η άρνηση Τζουκάνοβιτς - Οσμάνι προκάλεσε για άλλη μια φορά την απάντηση του Αλβανού πρωθυπουργού Έντι Ράμα, ο οποίος στο πρόσφατο παρελθόν υπήρξε ο ισχυρότερος υποστηρικτής της Σερβίας μεταξύ των διεθνών ηγετών σε σχέση με την άρνησή της να ευθυγραμμιστεί με την ΕΕ, καθώς και την άρνησή της να επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία.

Ο Ράμα είπε ότι όσοι αντιτίθενται στο Open Balkan δεν μπορούν να καταλάβουν ότι η πρωτοβουλία του προωθεί την ειρήνη και την ενσωμάτωση στην ΕΕ.

«Όποιος είναι ενάντια στο Open Balkan έχει δικαίωμα να μην δει, να ακούσει ή να καταλάβει ότι αυτή η πρωτοβουλία προάγει την ειρήνη, τη συνεργασία, την ένταξη και επιταχύνει τη Διαδικασία του Βερολίνου. Το Open Balkan δεν θα σταματήσει γιατί το μέλλον δεν μπορεί να σταματήσει», δεσμεύτηκε.

Την Τετάρτη, ο Κοσοβάρος πρωθυπουργός Αλμπίν Κούρτι επανέλαβε επίσης την αντίθεση του Κοσσυφοπεδίου, τονίζοντας ότι η Σερβία δεν μπορεί να διεκδικήσει ένα «Ανοιχτά Βαλκάνια» ενώ αρνείται να αναγνωρίσει το Κοσσυφοπέδιο.

«Η Σερβία δεν είναι ανοιχτή στο Κοσσυφοπέδιο, δεν αναγνωρίζει τα έγγραφά μας. Αν θέλουν τα Βαλκάνια να είναι ανοιχτά, πρέπει να είναι ανοιχτά στο Κοσσυφοπέδιο. Το Open Balkans είναι ανοιχτό σε κάτι στο οποίο είναι ανοιχτή η Σερβία, αλλά η Σερβία δεν είναι ανοιχτή στο Κοσσυφοπέδιο. Το Open Balkans γεννήθηκε τον Οκτώβριο του 2019, όταν το κόμμα μου κέρδισε τις εκλογές για πρώτη φορά και όταν έγινε σαφές ότι η ΕΕ δεν θα άνοιγε τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις για την Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία. Ο Σέρβος πρόεδρος εκμεταλλεύτηκε τη θλίψη της Αλβανίας και της ΠΓΔΜ εκείνη την εποχή», είπε.

Στο πλαίσιο της Διαδικασίας του Βερολίνου που ξεκίνησε η Καγκελάριος Μέρκελ το 2014, και οι έξι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων έχουν ήδη συμφωνήσει στην Κοινή Περιφερειακή Αγορά — μια πολύ πιο ισχυρή και περιεκτική πρωτοβουλία του στόχου που έθεσε το Open Balkan, που περιλαμβάνει επίσης ένα λεπτομερές ευρύ σχέδιο δράσης που έχει σε εφαρμογή από το 2020. Στο πλαίσιο αυτού του σχεδίου δράσης, τα τιμολόγια περιαγωγής καταργήθηκαν το 2021 σε ολόκληρη την περιοχή.

Σε αντίθεση με αυτό, το επίτευγμα του Open Balkan μέσα σε τρία χρόνια ήταν να επιτρέψει τη μετακίνηση Αλβανών και Σέρβων στις αντίστοιχες χώρες χρησιμοποιώντας μόνο τις ταυτότητές τους.

Επιπλέον, ούτε ο Ράμα ούτε ο Βούτσιτς εξήγησαν ποτέ ποια ουσιαστική διαφορά υπάρχει στην πρωτοβουλία τους για να δικαιολογήσουν την ύπαρξή της εκτός από την Κοινή Περιφερειακή Αγορά.

Όπως καταλήγει το Exit, από τις πληροφορίες που δημοσιοποιήθηκαν, σε σύγκριση με την Κοινή Περιφερειακή Αγορά, το Open Balkan δεν φέρνει τίποτα καινούργιο και είναι απλώς ένα κλάσμα αυτού που αντιπροσωπεύει το CRM. Η πρωτοβουλία δεν έχει σαφές έγγραφο πολιτικής ή σχέδιο δράσης, αντιτίθεται στα μισά από τα μέλη που στοχεύουν και —το σημαντικότερο— δεν έχει καμία ανάμειξη της ΕΕ.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν αποφύγει να αναφέρουν την πρωτοβουλία Ράμα και Βούτσιτς μέχρι στιγμής, με τον Καγκελάριο Σολτς να δεσμεύεται να δώσει νέα ώθηση στην Κοινή Περιφερειακή Αγορά φέτος.