Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της οργάνωσης «Freedom House» για τις χώρες σε μετάβαση, η Αλβανία δεν έχει υποστεί καμία αλλαγή στα μόρια, σε σχέση με ένα χρόνο πριν, στα επτά κριτήρια στα οποία βασίζεται η εν λόγω οργάνωση. Η Αλβανία εξακολουθεί να ορίζεται στην κατηγορία των υβριδικών καθεστώτων/δημοκρατιών σε μεταβατικό στάδιο, η οποία περιλαμβάνει τις χώρες όπου οι δημοκρατικοί θεσμοί είναι εύθραυστοι και όπου υπάρχουν θεμελιώδεις προκλήσεις για την προστασία των πολιτικών δικαιωμάτων και των πολιτικών ελευθεριών.

Η έκθεση αναφέρει ότι στην Αλβανία, η διακυβέρνηση σε εθνικό επίπεδο είναι δημοκρατική, αλλά κυριαρχείται από πελατειακές κομματικές πολιτικές. Οι εκλογές είναι γενικά ανταγωνιστικές, αλλά συχνά αμαυρώνονται από εξαγορά ψήφων, νοθείες ψήφων και άλλες ελλείψεις. Η έκθεση αξιολογεί επίσης ότι η κοινωνία των πολιτών διαδραματίζει κάπως ενεργό ρόλο σε σχέση με τη συζήτηση και τα δημόσια συμφέροντα, αλλά πάσχει από ανεπαρκή χρηματοδότηση και ανεπαρκή συμμετοχή στη διαβούλευση για την πολιτική, όπως απαιτείται από τη νομοθεσία.

Σύμφωνα με το Freedom House, τα ΜΜΕ στην Αλβανία είναι εν μέρει ανεξάρτητα και προσφέρουν σε κάποιο βαθμό προσεκτική παρακολούθηση του έργου όσων κατέχουν δημόσια αξιώματα, αλλά οι περισσότεροι ιδιοκτήτες μέσων ενημέρωσης, σύμφωνα με την έκθεση, χρησιμοποιούν τις πλατφόρμες των μέσων ενημέρωσης τους για να ασκήσουν πίεση στην κυβέρνηση και στα πολιτικά κόμματα. Όσον αφορά την τοπική αυτοδιοίκηση, θεωρείται δημοκρατική, αλλά σοβαρά μη χρηματοδοτούμενη και αναρμόδια να παρέχει επαρκείς υπηρεσίες στους πολίτες.

Η έκθεση σημειώνει ότι το δικαστικό σώμα συνεχίζει να βρίσκεται υπό μια συνεχή διαδικασία επαλήθευσης της καθαρότητας της εικόνας των μελών του μέχρι το τέλος του 2024, και κατά συνέπεια λειτουργεί μόνο εν μέρει. Από την αρχή της διαδικασίας ελέγχου, έχουν αυξηθεί οι προσδοκίες ότι το δικαστικό σύστημα θα είναι πιο αποτελεσματικό και πιο ανεξάρτητο, αλλά η έκθεση αναφέρει ότι δεν έχει ακόμη παράσχει συγκεκριμένα στοιχεία ότι ενεργεί ελεύθερα.

Όσον αφορά τη διαφθορά, η έκθεση αναφέρει ότι εξακολουθεί να είναι διαδεδομένη, προκαλώντας δυσλειτουργίες σε διάφορους κλάδους της κυβέρνησης. Ωστόσο, εκτιμά ότι οι νέες υπηρεσίες επιβολής του νόμου, που ιδρύθηκαν από το 2019, παρουσιάζουν ενθαρρυντικά αποτελέσματα στην καταπολέμηση της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος.

Από το 1995, η έκθεση του Freedom House για τις χώρες σε μετάβαση αξιολογεί την κατάσταση της δημοκρατίας σε 29 χώρες, που εκτείνονται από την Κεντρική Ευρώπη έως την Κεντρική Ασία.

Η οργάνωση βασίζει την αξιολόγησή της σε επτά κατηγορίες, όπως η εκλογική διαδικασία, η κοινωνία των πολιτών, η ανεξαρτησία των μέσων ενημέρωσης, η δημοκρατική διακυβέρνηση σε εθνικό επίπεδο, η τοπική αυτοδιοίκηση, η δικαιοσύνη και η ανεξαρτησία της και η διαφθορά. Η βαθμολογία γίνεται από 1 έως 7 μονάδες, όπου το 1 είναι το χαμηλότερο επίπεδο δημοκρατίας και το 7 το υψηλότερο επίπεδο.

Πώς έχει αλλάξει η αξιολόγηση για την Αλβανία από χρόνο σε χρόνο

Όπως μεταδίδει το VOA, η δημοκρατική διακυβέρνηση σε εθνικό επίπεδο παραμένει στα ίδια επίπεδα με τα δύο προηγούμενα χρόνια, με 3,25 μονάδες (2020-2022), ωστόσο ο δείκτης αυτός έχει μειωθεί σε σχέση με την άλλη πενταετία, από το 2015 έως το 2019.

Στον δείκτη της κοινωνίας των πολιτών, η Αλβανία αξιολογείται με το ίδιο ποσοστό με πριν από ένα χρόνο, 4,75 μονάδες, αλλά αυτό αντικατοπτρίζει μείωση σε σύγκριση με τα προηγούμενα 8 χρόνια (2013-2020) όταν ο δείκτης αυτός είχε διατηρήσει σταθερά 5 μονάδες.

Το δικαστικό σύστημα και η ανεξαρτησία του, σύμφωνα με την έκθεση παραμένει στα ίδια επίπεδα από το 2013, αξιολογούμενο με 3,25 μονάδες. Το ίδιο και η διαφθορά, η οποία υπολογίζεται σε 2,75 μονάδες από το 2013.

Το στοιχείο της δημοκρατίας για το 2022 υπολογίζεται στα επίπεδα του 2021, με 3,75 μονάδες, το οποίο ωστόσο αντανακλά πτώση σε σχέση με ανοδική τάση, που παρατηρήθηκε από το 2014 έως το 2020.

Η έκθεση αναφέρει ότι τα θεμέλια της δημοκρατίας στην Αλβανία τέθηκαν σε δοκιμασία το 2021, τη χρονιά που διεξήχθησαν οι δέκατες πολυκομματικές βουλευτικές εκλογές, από την πτώση του κομμουνισμού.

«Οι περισσότερες δημόσιες συζητήσεις, πριν και μετά τις εκλογές, ήταν γεμάτες με αλληλοκατηγορίες και διχαστική ρητορική από τους αρχηγούς των κύριων πολιτικών κομμάτων και τον Πρόεδρο, που οδήγησαν σε περιστατικά δημοσίου εκφοβισμού, τραυματισμούς, ακόμη και θανάτους κατά τη διάρκεια προεκλογικών εκστρατειών».

Η έκθεση συνεχίζει αναφέροντας ότι οι βουλευτικές εκλογές διεξήχθησαν γενικά καλά. Η Κεντρική Εκλογική Επιτροπή μπόρεσε να παράσχει νέα τεχνολογικά εργαλεία για την αναγνώριση των ψηφοφόρων την ημέρα των εκλογών και χρησιμοποιήθηκαν νέες τεχνολογίες καταμέτρησης σε διάφορα εκλογικά τμήματα. Ωστόσο, σύμφωνα με την έκθεση, η ακεραιότητα των εκλογών δεν ήταν εντελώς άθικτη, λόγω αξιόπιστων ισχυρισμών για εξαγορά ψήφων, εκφοβισμό και βία.

Επίσης η έκθεση αναφέρει το γεγονός ότι το αντιπολιτευόμενο Δημοκρατικό Κόμμα δημιούργησε μια μονάδα με την ονομασία «Προστατέψτε την ψήφο», η οποία είναι πιθανότατα παράνομη, αλλά που δείχνει τον βαθμό δυσπιστίας του κοινού προς τους θεσμούς.

Το «Freedom House» αναφέρει τις θέσεις του προέδρου τις παραμονές των βουλευτικών εκλογών, τονίζοντας ότι «ο Πρόεδρος Ιλίρ Μέτα έκανε ανοιχτή εκστρατεία κατά του κυβερνώντος Σοσιαλιστικού Κόμματος και κάλεσε τους πολίτες να ασκήσουν βία εάν παραβιαστεί η ψήφος τους».

Μετά από αυτά τα σχόλια, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση κάλεσαν τους πολιτικούς ηγέτες της χώρας να «απορρίψουν» και να «απορρίψουν ξεκάθαρα τη βία», αναφέρεται στην έκθεση.

Τα τελευταία χρόνια, και ειδικά το 2021, φατρίες εντός του Σοσιαλιστικού Κινήματος για Ένταξη και του Δημοκρατικού Κόμματος έχουν εντείνει τη σκληρή ρητορική τους κατά των ΗΠΑ και της ΕΕ, υποστηρίζοντας ότι παρεμβαίνουν στην κυριαρχία και τις εσωτερικές υποθέσεις της χώρας.

Σύμφωνα με την έκθεση, αυτή η ρητορική αποδοκιμασίας των ΗΠΑ και της ΕΕ σχετίζεται με τις σημαντικές ξένες πολιτικές και οικονομικές επενδύσεις σε διάφορες νέες υπηρεσίες επιβολής του νόμου και στη διαδικασία επαλήθευσης του δικαστικού συστήματος, που έχει δημιουργήσει προσδοκίες, κατάχρηση εξουσίας και διαφθορά από νυν και πρώην αξιωματούχους.

Η έκθεση πραγματεύεται επίσης το θέμα της διαρροής προσωπικών δεδομένων χιλιάδων Αλβανών πολιτών το 2021. Αναφέρει τη δημοσίευση τον Απρίλιο από τον ειδησεογραφικό ιστότοπο Lapsi.al, ενός άρθρου που έκανε λόγο για μια ευαίσθητη προσωπική βάση δεδομένων 910.000 πολιτών Αλβανών, ύποπτων χρησιμοποιείται από το Σοσιαλιστικό Κόμμα, λαμβάνεται από κυβερνητική πύλη που παρέχει δημόσιες υπηρεσίες (e-Albania).

Όπως αναφέρεται, το Σοσιαλιστικό Κόμμα αρχικά αρνήθηκε την ύπαρξη αυτής της βάσης δεδομένων, αλλά ο Πρωθυπουργός Ράμα αναγνώρισε αργότερα ότι το κόμμα του, από το 2009, διατηρούσε εσωτερική βάση δεδομένων, συλλέγοντας πληροφορίες από πόρτα σε πόρτα. εντός του λεγόμενου «σύστημα πατρωνίας». Η Freedom House αναφέρει ότι δεν έχει ξεκινήσει καμία έρευνα για το θέμα, ούτε για το πώς τα πολιτικά κόμματα παρέχουν ή μεταχειρίζονται προσωπικά δεδομένα πολιτών.

Η έκθεση αναφέρει ότι οι παραβιάσεις ως προς αυτό και οι συνέπειες δείχνουν ότι η Αλβανία δεν έχει λάβει ακόμη σοβαρά υπόψη τους νόμους της για την προστασία των προσωπικών δεδομένων.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, συνεχίζει η έκθεση, χρηματοδοτεί μια σειρά από έργα για τη στήριξη της οικοδόμησης θεσμικής ικανότητας της Αλβανίας, ιδιαίτερα στους τομείς του κράτους δικαίου και της καταπολέμησης της διαφθοράς. Ωστόσο, αναφερόμενος σε ειδική έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου τον Ιανουάριο του 2022 σχετικά με την υποστήριξη της ΕΕ για το κράτος δικαίου στα Δυτικά Βαλκάνια, το Freedom House αναφέρει τα ευρήματά του ότι «αυτή η υποστήριξη και χρηματοδότηση είχαν μικρό αντίκτυπο στην προώθηση θεμελιωδών μεταρρυθμίσεων για το κράτος δικαίου λόγω ανεπαρκούς πολιτικής βούλησης και έλλειψης δέσμευσης».

Η έκθεση αναφέρει ότι «η υποστήριξη της ΕΕ για τη διαφθορά και το κράτος δικαίου, καθώς και η δημόσια αποφασιστικότητα του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ, πρέπει να κατανοηθούν στο ευρύτερο πλαίσιο των διεθνών στόχων εξωτερικής πολιτικής στα Δυτικά Βαλκάνια».

Επιθυμία είναι στην Αλβανία να έχουν «έναν εταίρο, που τηρεί δημοκρατικούς κανόνες και όχι προβληματικούς ηγέτες, που παράγουν τεχνητές πολιτικές κρίσεις για τις οποίες καλούνται να μεσολαβήσουν οι ΗΠΑ και η ΕΕ».

Το "Freedom House" λέει ότι εάν αυτές οι διεθνείς προσπάθειες κατά της διαφθοράς και οι δημόσιες αποφάσεις ληφθούν πιο σοβαρά υπόψη από την Αλβανία, τα πολιτικά κόμματα, τις υπηρεσίες επιβολής του νόμου και το δικαστικό σώμα, μπορούν να χρησιμεύσουν ως ώθηση για περαιτέρω εσωτερικές μεταρρυθμίσεις.

Αλλά η έκθεση αναφέρει ότι η ενθάρρυνση των πολιτικών κομμάτων να αναλάβουν την ευθύνη για τη μεταρρύθμιση στο εσωτερικό τους, καθώς και η αντιμετώπιση καταγγελιών για κατάχρηση εξουσίας και διαφθοράς στις τάξεις τους, έχει αποδειχθεί πολύ δύσκολη.

Τα ΜΜΕ σύμφωνα με το «Freedom House»

Στην έκθεση, η ανεξαρτησία του Τύπου εκτιμάται σε 3,5 μονάδες, όσο και το 2021, μείωση σε σύγκριση με τουλάχιστον δύο προηγούμενα χρόνια που ο δείκτης αυτός υπολογιζόταν στις 3,75 μονάδες.

Το 2021 ήταν μια δύσκολη χρονιά για τους δημοσιογράφους λόγω απειλών, παρενοχλήσεων και φρικτών συνθηκών εργασίας, λέει η Freedom House.

Σύμφωνα με την έκθεση, περίπου οκτώ άτομα ελέγχουν το μεγαλύτερο μέρος της αγοράς των μέσων ενημέρωσης στην Αλβανία και χρησιμοποιούν αυτές τις πλατφόρμες για να ασκήσουν πιέσεις για τα συμφέροντά τους και να διατηρήσουν στενούς δεσμούς με πολιτικά κόμματα.

Αυτά (τα ΜΜΕ) βασίζονται επίσης στον εκβιασμό ή την απαξίωση των ανθρώπων που μιλούν ενάντια στα συμφέροντά τους ή των πολιτικών κομμάτων που υποστηρίζουν.

Το περιεχόμενο του αλβανικού Τύπου συνέχισε να επιδεινώνεται το 2021, με αύξηση του αριθμού των τηλεοπτικών εκπομπών, που μοιράζονται κυρίως αβάσιμες απόψεις ή επαληθεύσιμα γεγονότα, αναφέρει η φετινή έκθεση της οργάνωσης «Freedom House» για τις χώρες σε μετάβαση.