Ο ανθ/γός του Ε.Σ. Αντώνιος Λεοντακιανάκης (ή Λεοντακιανάκος) ήταν Μανιάτης εθελοντής στον πόλεμο της ανεξαρτησίας της Β.Ηπείρου ως λοχαγός του στρατού της αυτόνομης Βορείου Ηπείρου. Το Σεπτέμβριο του 1914 υπέστη ηρωικό θάνατο («ήθλησε» κατά την εκκλησιαστική ορολογία) από τον εχθρό. Τον θάνατό του περιγράφουν ο Περικλής Δρέλλιας στο βιβλίο του «Κατάληψις του Βερατίου» και ο Κ. Σκενδέρης στον «Βορειοηπειρωτικό Αγώνα» (Αθήνα, 1929), σελ. 216-217, ως εξής.

Η κάλυψη των ιστορικών γεγονότων απ' την παλαιότερη ελληνική εφημερίδα

Το 1913 ο ελληνικός στρατός ελευθερώνει τις πόλεις της Βορείου Ηπείρου. Δυο κάστρα του Βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού, η Χειμάρρα και η Κορυτσά είχαν απελευθερωθεί νωρίτερα (1912). Ο ελληνικός στρατός απελευθερώνει το κατεχόμενο βόρειο τμήμα της ενιαίας Ηπείρου από τους Οθωμανούς Τούρκους.

Γράφει ο Σάββας Καλεντερίδης

Σαν σήμερα στις 14 Οκτωβρίου του 1914 και μετά την εντολή των Δυνάμεων της Τριπλής Συνεννόησης (Αντάντ), ανακαταλαμβάνεται από τον ελληνικό στρατό η Βόρεια Ήπειρος, προκειμένου να τηρηθεί η τάξη στην περιοχή, εξαιτίας της χαώδους κατάστασης που επικρατούσε στην Αλβανία.

Με την Εθνεγερσία του 1821, η Ήπειρος απεκλείσθη από το (νέο) Ελληνικό κράτος. Ακολούθησαν πολλές επαναστάσεις με σκοπό την απελευθέρωση της Ηπείρου. Το Ηπειρωτικό ζήτημα αρχίζει από το 1828 πριν σταθεροποιηθούν τα όρια του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους, τα οποία ο Καποδίστριας από την πλευρά της Ηπείρου τα τοποθετούσε στον ποταμό Γενούσο ή Σκούμπι.

Γράφει ο ΝΙΚΟΣ Θ. ΥΦΑΝΤΗΣ

Πρόσκληση

Το Γιβραλτάρ της Αδριατικής

Μπροστά στήν εἴσοδο τοῦ κόλπου Αὐλώνας σέ ἀπόσταση περίπου τριῶν μιλίων βρίσκεται ἕνα γραφικό νησί. Τό ὄνομά του Σάσων ἤ Σασώ εἶναι πανάρχαιο. Ἀπό τό δεύτερο πρό Χριστοῦ αἰώνα τό ἀναφέρει ὁ ἱστορικός Πολύβιος καί ὁ ἀρχαῖος γεωγράφος Σκύλακας ὁ Καρυανδέας. Μνημονεύεται ἐπίσης καί ἀπό τούς γεωγράφους Στράβωνα, Κλαύδιος Πτολεμαῖο, καθώς καί ἀπό τό Ρωμαῖο Ναύαρχο καί ἱστορικό Πλίνιο, ὡς ὁρμητήριο πειρατῶν. Οἱ Ἰταλοί τό ἀποκαλοῦν Σαζένο (Saseno) καί οἱ Ἀλβανοί Σαζάνη (Sazani). Ἐκτείνεται μόλις δυόμισυ ναυτικά μίλια ἀπό βορά πρός νότο καί τό μέγιστο πλάτος του δέν ξεπερνᾶ τό ἕνα μίλι. Τό μέγιστο ὕψος του εἶναι τριακόσια τριάντα ἕνα μέτρα. Ἀποτελεῖται ἀπό δύο λόφους πού ξεγελοῦν ἀπό μακριά, δίνοντας τήν ἐντύπωση ὅτι ὑπάρχουν δύο ξεχωριστά νησιά. Ἀπό νότο τό προσεγγίζει σέ ἀπόσταση τριῶν ναυτικῶν μιλίων ἡ ἄκρα Λιγκουέτα (Gjuherzes) τῆς χερσονήσου τῶν Ἀκροκεραυνίων, ἐνῶ ἀνατολικά ἡ πλησιέστερη ἀπόστασή του ἀπό τήν ἠπειρωτική ξηρά εἶναι τεσσεράμισυ ναυτικά μίλια. Καθώς τά βάθη γύρω ἀπό τό νησί εἶναι μεγάλα ἐπιτρέπεται ἡ διέλευση ἀκόμα καί μεγάλων πλοίων. Μισό μίλι νοτιότερα ἀπό τή βορειοδυτική ἄκρη, σέ ὕψος ἑκατόν ἐνενήντα ὀκτώ μέτρων λειτουργεῖ φάρος. Ὑπάρχει μαρτυρία καί γιά ἐρείπια φρουρίου στό νησί, πιθανόν Ρωμαϊκοῦ. Ὁ λιμένας στό βορειότερο τμῆμα τῶν ἀνατολικῶν ἀκτῶν του εἶναι ἀσφαλής. Προφυλάσσεται ἀπό κυματοθραύστη καί λιμενοβραχίονα. Παλαιότερα ἡ περιοχή τοῦ λιμένα ὀνομαζόταν «Ἅγιος Νικόλαος». Τό ὄνομά της τό εἶχε πάρει ἀπό μιά μικρή ἐκκλησία πού λειτουργοῦσε ἐκεῖ καί καταστράφηκε τό 1788 ἀπό Τούρκους τοῦ Αὐλώνα. Τό ἀπόκρημνο ἔδαφος τοῦ νησιοῦ καθώς καί οἱ ἀπότομοι βράχοι καί τό πλῆθος τῶν ὑφάλων πού σχηματίζουν γύρω του φυσικά κωλύματα, ἀπαγορεύουν τήν προσέγγιση ἀπό τή θάλασσα, καθιστῶντας το ἀπόρθητο κάστρο. Τό νησί γενικά εἶναι ἄγονο ἀλλά προσφέρεται γιά τή βοσκή αἰγοπροβάτων. Παρά τή σχετικά μικρή του ἔκταση πού δέν ξεπερνᾶ τά 5,2 τετραγωνικά χιλιόμετρα, μποροῦσε νά ἐκτρέφει στό παρελθόν 8000 πρόβατα, περισσότερα ἀπό 300 κατσίκια καθώς καί πλῆθος βοοειδῶν.

Τόν Ὀκτώβριο τοῦ 1914, ὁ ἑλληνικός στρατός ἔκανε γιά δεύτερη φορά τήν εἴσοδό του στή Βόρειο Ἤπειρο. Πέρασαν ἑκατό χρόνια ἀπό τότε. Τόν καιρό ἐκεῖνο, τό ἑλληνικό κράτος ἀσχέτως κυβερνήσεων καί ὁ ἑλληνικός λαός καθολικά, ἤθελαν, ἤλπιζαν, ἐπιδίωκαν νά συμπεριλάβουν στά σύνορα τῆς χώρας ὅλα τά ἐθνολογικά καί ἱστορικά ἑλληνικά ἐδάφη.