Πριν από 49 χρόνια στην Κύπρο η Τουρκία εισέβαλε παρανόμως και βιαίως. Στις 20 Ιουλίου ο Ελληνισμός θυμάται, αλλά δεν απογοητεύεται. Το κυριότερο όπλο μας είναι η ιστορική μνήμη και η υπενθύμιση της παρανομίας. Η Τουρκία χαρακτήρισε την εισβολή ως δήθεν "ειρηνευτική επιχείρηση", αλλά εμείς θα επιμένουμε στον σωστό όρο και θα τονίζουμε ότι δεν πρόκειται να νομιμοποιήσουμε τα τετελεσμένα της εισβολής και κατοχής.

Βλέπω ότι ορισμένοι Έλληνες χρησιμοποιούν λανθασμένους όρους. Επί παραδείγματι σε κείμενο εργασίας τεσσάρων επιστημόνων, το οποίο εξέδωσε το ΕΛΙΑΜΕΠ (Ελληνικό Ινστιτούτο Αμυντικής και Εξωτερικής Πολιτικής) η εισβολή αποκαλείται "Τουρκική στρατιωτική επέμβαση". Δεν αμφισβητώ την καλή πρόθεση των τεσσάρων ερευνητών, οι οποίοι αναζητούν "μία διαφορετική προσέγγιση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις", αλλά η οποιαδήποτε προσέγγιση δεν μπορεί να αγνοεί βασικές αλήθειες. Η εισβολή του Αττίλα στην Κύπρο τον Ιούλιο και Αύγουστο του 1974 είναι καταδικασμένη από τον ΟΗΕ, ακριβώς επειδή ήταν εισβολή. Η χρήση διαφορετικών όρων δημιουργεί την εντύπωση ότι ως Ελληνισμός της Ελλάδος και της Κύπρου είμαστε διατεθειμένοι να συζητήσουμε πράγματα, τα οποία μέχρι τώρα δεν είχαμε διανοηθεί. Ας μην δίδονται λανθασμένες εντυπώσεις υποχωρητικότητας.

Η καταδίκη της τουρκικής εισβολής είναι ελλιπής αν δεν καταδικάζουμε στην Ελλάδα και στην Κύπρο κάθε παράνομη εισβολή σε άλλα σημεία της γης. Στο πνεύμα αυτό όλοι οι Έλληνες πρέπει να είμαστε σαφείς και κατηγορηματικοί ως προς την καταδίκη της Ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Αστερίσκοι και δικαιολογίες δεν έχουν θέση. Κάθε εισβολή σε ανεξάρτητο κράτος είναι καταδικαστέα είτε γίνεται στην Κύπρο είτε στην Ουκρανία ή οπουδήποτε αλλού. Μάλιστα είναι χαρακτηριστικό ότι και οι δύο εισβολές χρησιμοποίησαν την ίδια δικαιολογία: Προστασία μειονοτήτων. Η Τουρκία το 1974 επικαλέσθηκε την προστασία των Τουρκοκυπρίων. Η Ρωσία το 2022 βρήκε ως επιχείρημα την προστασία των ρωσόφωνων πληθυσμών στο Ντονμπάς και γενικά σε περιοχές της Ουκρανίας.

Γι' αυτόν τον λόγο είναι χρήσιμο να θυμηθούμε την Εντολή (Order) του Δικαστηρίου Διεθνούς Δικαιοσύνης της Χάγης, το οποίο στις 16 Μαρτίου 2022 αποφάσισε ότι ανθρωπιστικοί λόγοι, π.χ. η προστασία μιας μειονότητας που υποτίθεται ότι κινδυνεύει, δεν δικαιολογούν τη χρήση στρατιωτικής δύναμης.

Η Ουκρανία είχε προσφύγει κατά της Ρωσικής εισβολής και το Δικαστήριο αποφάσισε με ψήφους 13 έναντι 2 (μειοψήφισαν ο Ρώσος Γκεβοργκιάν και ο Κινέζος Ξούε) ότι η Ρωσία πρέπει αμέσως να σταματήσει την εισβολή που ξεκίνησε στις 24.2.2022 και να αποσύρει τον στρατό της.

Στην παράγραφο 59 της αποφάσεως αναφέρονται και τα εξής, τα οποία μας ενδιαφέρουν λόγω των αναλογιών με την περίπτωση της Κύπρου. Υπενθυμίζω ότι η Ρωσία είχε επικαλεσθεί την απειλή γενοκτονίας εις βάρος των ρωσόφωνων:

"… Επί πλέον είναι αμφίβολο κατά πόσον η Σύμβαση (για την Πρόληψη και Καταστολή της Γενοκτονίας), υπό το φως του περιεχομένου και των στόχων της, εξουσιοδοτεί ένα συμβαλλόμενο μέρος (Κράτος) σε μονομερή χρήση βίας στο έδαφος ενός άλλου Κράτους με σκοπό την αποφυγή ή τιμωρία μιας ενδεχόμενης γενοκτονίας".

Το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης δηλώνει σαφώς ότι δεν δικαιολογείται ούτε νομιμοποιείται οποιαδήποτε εισβολή για ανθρωπιστικούς λόγους με την υποψία ότι κινδυνεύει μία μειονότητα. Άλλωστε οι ειδικοί του Διεθνούς Δικαίου διδάσκουν ότι μία τέτοια ενέργεια μπορεί να γίνει μόνο με απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Την παράνομη εισβολή του 1974 θα συνεχίζουμε να την καταγγέλλουμε σε κάθε διεθνές βήμα και θα προσπαθούμε να αποφύγουμε κάθε ενέργεια που νομιμοποιεί τα τετελεσμένα. Ορθώς οι Έλληνες της Κύπρου απέρριψαν το 2004 το Σχέδιο Ανάν και ορθότατα σήμερα η Αθήνα και η Λευκωσία απορρίπτουν κάθε συζήτηση για λύση δύο κρατών στην Κύπρο.

Θα πρέπει να παρακολουθούμε με τεταμένη την προσοχή μας κάθε προσπάθεια της Άγκυρας να επιτύχει αναγνώριση του ψευδοκράτους των Κατεχομένων από διάφορες χώρες. Ήδη επιχειρεί να δώσει στο ψευδοκράτος το καθεστώς παρατηρητή σε Οργανισμούς, όπως π.χ. στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση των Τουρκόφωνων Κρατών.

Την εισβολή του 1974 πραγματοποίησε μία κυβέρνηση με Πρωθυπουργό τον Κεντροαριστερό Ετσεβίτ και συνεταίρο τον Ισλαμιστή Ερμπακάν. Όπως παραδέχθηκε ο πρώην Πρωθυπουργός Νταβούτογλου η Κύπρος είναι στρατηγικά χρήσιμη για την Τουρκία ακόμη κι αν δεν κατοικούσε εκεί ούτε ένας Τουρκοκύπριος.

Κωνσταντίνος Χολέβας
Πολιτικός επιστήμων
Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 22.7.2023