Η κρίση στην Ουκρανία με αφορμή την εισβολή της Ρωσίας, έχει σημαντικές επιπτώσεις στην πολιτική πραγματικότητα αρκετών χωρών στα Δυτικά Βαλκάνια. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει υποστεί σημαντικό πλήγμα αξιοπιστίας στην περιοχή, μετά την αψυχολόγητη απόφαση να αποδεχθεί αιτήσεις ένταξης από τη Μολδαβία και την Ουκρανία, χωρίς να θέσει αυστηρούς όρους, όπως έχει κάνει για άλλες χώρες. Στη Βοσνία, η εισβολή της Ρωσίας ενθάρρυνε τους Σέρβους αυτονομιστές, οι οποίοι στη συνέχεια μείωσαν τις φιλοδοξίες τους μετά την αποχώρηση της Μόσχας από την περιοχή του Κιέβου στην ανατολική Ουκρανία. Εν τω μεταξύ, ο Πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς συνέχισε την επιτυχημένη πολιτική εξισορρόπησης μεταξύ Δύσης και Ρωσίας.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία, έχει προκαλέσει σεισμικές επιπτώσεις στο διεθνές σύστημα, αλλά μια από τις περιοχές που αυτό έχει γίνει ιδιαίτερα αισθητό είναι τα Δυτικά Βαλκάνια, μια περιοχή στην οποία η Ρωσία, η ΕΕ και η Ουάσιγκτον ανταγωνίζονται για επιρροή. Η χώρα που βρίσκεται πιο κοντά στη Μόσχα είναι η Σερβία, αλλά οι στενότεροι εταίροι της Ρωσίας εκεί είναι οι Σέρβοι της Δημοκρατίας Σέρπσκα (μία από τις δύο οντότητες που περιλαμβάνουν τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη). Η Μόσχα έχει ισχυρούς δεσμούς με μεμονωμένους Σέρβους ηγέτες και ασκεί επίσης επιρροή στην περιοχή μέσω σερβικών μέσων ενημέρωσης και της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Οι δυτικοί ηγέτες, εν τω μεταξύ, είναι πιο κοντά στους Βόσνιους, τους Αλβανούς του Κοσσυφοπεδίου και εκείνους τους Μαυροβούνιους που δεν προσβλέπουν στο Βελιγράδι για ηγεσία. Αλλά η μεγαλύτερη επιρροή της Δύσης στην περιοχή, που για αρκετό διάστημα ήταν η προοπτική ένταξης στην ΕΕ, έχει πλέον χάσει την αξιοπιστία της τα τελευταία χρόνια.

Στη Σερβία και τη Δημοκρατία Σέρπσκα, οι άνθρωποι ζωγραφίζουν με σπρέι το σύμβολο “Ζ”, που συνδέεται με την υποστήριξη της επίθεσης στη Ουκρανία, σε δημόσιους χώρους για να δείξουν την αλληλεγγύη τους στη Ρωσία. Εν τω μεταξύ, πολλοί Αλβανοί και Βόσνιοι του Κοσσυφοπεδίου έχουν τρομοκρατηθεί από τις εικόνες που είδαν το φως της δημοσιότητας στην Ουκρανία, οι οποίες επανέφεραν μνήμες από τη δεκαετία του 1990. Φοβούνται ότι εάν η Ρωσία νικήσει, οι Σέρβοι εθνικιστές μπορεί να ενθαρρυνθούν να εκδικηθούν για τις απώλειές τους, στους πολέμους για τη Βοσνία και το Κοσσυφοπέδιο και να αμφισβητήσουν τα αποτελέσματά τους. Αλλά μέχρι στιγμής τα πράγματα δεν έχουν πάει έτσι.

Στη Δημοκρατία Σέρπσκα, ένα σχέδιο που θα ωθούσε την οντότητα προς απόσχιση ανεστάλη μετά την υποχώρηση της Ρωσίας από την περιοχή του Κιέβου. Στο Μαυροβούνιο, η πολιτική σκηνή έχει αναλωθεί από έναν πολιτικό ανασχηματισμό που σημειώθηκε λίγο πριν από την επίθεση στην Ουκρανία και είδε την πτώση μιας κυβέρνησης που υποστηρίζεται από ρωσόφιλα και φιλοσερβικά κόμματα, με πιθανές νέες εκλογές πριν από το τέλος του 2022.

Ένταξη στην ΕΕ…

Στη σύνοδο κορυφής της ΕΕ, το 2003 στη Θεσσαλονίκη, οι Βρυξέλλες υποσχέθηκαν την τελική ένταξη πέντε χωρών των Δυτικών Βαλκανίων: Αλβανία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Κροατία, Σκόπια, Σερβία και Μαυροβούνιο. Τα τελευταία χρόνια όμως δεν ανταποκρίθηκε σε αυτή την υπόσχεση και αυτό υπονόμευσε την αξιοπιστία της και μείωσε την επιρροή της. Για παράδειγμα, οι Βρυξέλλες είπαν στους πολίτες των Σκοπίων, στη Θεσσαλονίκη, οι οποίοι ήταν εγκλωβισμένοι σε μια διαμάχη με την Ελλάδα για το όνομα «Μακεδονία» για 27 χρόνια, ότι θα μπορούσαν να ξεκινήσουν ενταξιακές διαπραγματεύσεις μόλις διευθετηθεί αυτό το ζήτημα. Αλλά αφού η χώρα άλλαξε το όνομά της το 2019 σε Βόρεια Μακεδονία, η Γαλλία και στη συνέχεια η Βουλγαρία άσκησαν βέτο στις ενταξιακές συνομιλίες. Η διαδικασία για την Αλβανία διακόπηκε, επίσης, επειδή οι διαπραγματεύσεις της συνδέονταν με εκείνες της Μακεδονίας.

Οι Βρυξέλλες έχουν επανειλημμένα δηλώσει ότι οι πολίτες του Κοσσυφοπεδίου θα έχουν πρόσβαση στη Ζώνη Σένγκεν για ελεύθερη κυκλοφορία, όπως οι Ουκρανοί και οι πολίτες όλων των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων, εάν διευθετηθούν εκκρεμή συνοριακά ζητήματα με το Μαυροβούνιο. Το Κοσσυφοπέδιο το έκανε το 2018, αλλά δεν έχει ακόμη λάβει πρόσβαση στη Ζώνη Σένγκεν.

Όταν η Μολδαβία και η Ουκρανία υπέβαλαν αίτηση για καθεστώς υποψήφιας προς ένταξη χώρας στην ΕΕ τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο του 2022, η γεωπολιτική κατάσταση και το κλίμα που επικρατεί λόγω της εισβολής της Ρωσίας, δυσκόλεψε την άρνηση των κρατών μελών. Σε κανέναν από τους δύο δεν είχε δοθεί υπόσχεση ένταξης στο παρελθόν, αλλά δεδομένου ότι δεν ήταν υποχρεωμένες να πληρούν τις προϋποθέσεις για να αποκτήσουν καθεστώς υποψήφιας χώρας, όπως όφειλαν να κάνουν οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, δεν υπήρχαν λόγοι άρνησης.

Στη σύνοδο κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 23 Ιουνίου, η Αυστρία και η Σλοβενία αγωνίστηκαν για να περάσει τουλάχιστον η Βοσνία, αν όχι το Κοσσυφοπέδιο, σε επίσημο καθεστώς υποψήφιας χώρας, παρόλο που οι πολιτικοί ηγέτες τους όλα αυτά τα χρόνια δεν μπόρεσαν ή δεν θέλησαν να εκπληρώσουν τους σχετικούς όρους που επέβαλαν οι Βρυξέλλες. Στις 19 Ιουλίου, η Αλβανία και η Βόρεια Μακεδονία ξεκίνησαν τις διαπραγματεύσεις τους, με την τελευταία να είναι υποψήφια χώρα από το 2005. Αυτό κατέστη δυνατό χάρη σε μια γαλλική πρόταση που έγινε αποδεκτή από τη Βουλγαρία και τη Βόρεια Μακεδονία, η οποία υποκύπτει σε ορισμένα εθνικιστικά αιτήματα της Βουλγαρίας. Ωστόσο, παρά την πρόοδο αυτή, ο πόλεμος στην Ουκρανία κατέστησε σαφές ότι, όσον αφορά την ένταξη στην ΕΕ, η αξιοκρατική διαδικασία που συνδέεται με τις μεταρρυθμίσεις της διακυβέρνησης μπορεί να παραγκωνιστεί υπό ορισμένες γεωπολιτικές συνθήκες.

Βοσνία…

Το έδαφος της Βοσνίας διαιρείται μεταξύ της Δημοκρατίας Σέρπσκα, όπου κυριαρχούν οι Σέρβοι, και της Ομοσπονδίας της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, όπου οι Βόσνιοι μοιράζονται την εξουσία με τους Κροάτες της Βοσνίας. Την εποχή της ρωσικής εισβολής, η βοσνιακή πολιτική κατάσταση ήταν πιο δύσκολη από οποιαδήποτε άλλη στιγμή από το τέλος του πολέμου της Βοσνίας το 1992-95. Τον Ιούλιο του 2021, ο απερχόμενος Ύπατος Εκπρόσωπος για τη Βοσνία, Βαλεντίν Ίνζκο, ο οποίος είχε ευρείες εξουσίες που επέβλεπαν την εφαρμογή των ειρηνευτικών συμφωνιών του Ντέιτον του 1995 που τερμάτισαν τον πόλεμο, έλαβε μια αμφιλεγόμενη πολιτική απόφαση λίγο πριν εγκαταλείψει το αξίωμά του. Ο Ίνζκο αντιμετώπιζε πρόβλημα, από την προθυμία των Σερβοβόσνιων, να αρνηθούν ότι είχε διαπραχθεί γενοκτονία στη Σρεμπρένιτσα το 1995, όπου 8.000 Βόσνιοι σκοτώθηκαν από σερβικές δυνάμεις, και επέβαλε τροποποίηση του εθνικού ποινικού κώδικα που ουσιαστικά το καθιστούσε παράνομο.

Αυτό αναζωπύρωσε τους Σερβοβόσνιους, συμπεριλαμβανομένου του Σέρβου εκπροσώπου στην τριμερή προεδρία της χώρας, Μίλοραντ Ντόντικ, του de facto ηγέτη της Δημοκρατίας Σέρπσκα. Ο Ντόντικ, εδώ και χρόνια αντιδρά στη διακυβέρνηση στη Βοσνία, και μετά την απόφαση του Ίνζκο, οι Σερβοβόσνιοι αξιωματούχοι, σταμάτησαν να συμμετέχουν σε θεσμούς εθνικού επιπέδου. Τον Δεκέμβριο ψηφίστηκε νομοθεσία για την έναρξη διαδικασίας απόσυρσης της Δημοκρατίας Σέρπσκα από τους δικαστικούς και φορολογικούς φορείς της Βοσνίας και τη Βοσνιακή υπηρεσία πιστοποίησης φαρμάκων. Το πιο εκρηκτικό από όλα ήταν η πρόταση που υποστήριξε ο Ντόντικ για απόσυρση των σερβικών δυνάμεων από τον Βοσνιακό Στρατό και αναδημιουργία ξεχωριστής για τη Δημοκρατία Σέρπσκα.

Σε συνάντηση του Σεπτεμβρίου 2021 με τον Ντόντικ, ο αναπληρωτής βοηθός υπουργός Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών, Γκάμπριελ Εσκομπάρ, απείλησε να του επιβάλει κυρώσεις για αυτές τις ενέργειες, στις οποίες απάντησε με αδιαφορία. Τον Οκτώβριο, ο Ντόντικ χλεύασε Βόσνιους και Δυτικούς αξιωματούχους λέγοντας ότι αν κάποιος επιχειρούσε να σταματήσει αυτές τις αυτονομιστικές κινήσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε επανάληψη της έκρηξης στη Βοσνία, θα βασιζόταν στη βοήθεια των φίλων του, υπονοώντας ξεκάθαρα τη Μόσχα.

Τον Μάρτιο, ο Ρώσος πρέσβης στη Βοσνία, δήλωσε προκλητικά ότι εάν η χώρα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, κάτι που δεν μπορεί να κάνει όσο η Δημοκρατία Σέρπσκα αντιτίθεται στην κίνηση, «το παράδειγμα της Ουκρανίας δείχνει τι περιμένουμε. Αν υπάρξει απειλή, θα απαντήσουμε». Δεδομένου ότι η Ρωσία δεν έχει τα μέσα να μετακινήσει τις δυνάμεις της στη Βοσνία, αυτό μπορεί να ήταν μια συγκαλυμμένη απειλή για την αναγνώριση της Δημοκρατίας Σέρπσκα, σε περίπτωση που κηρύξει την ανεξαρτησία της. Ίσως έχοντας αυτό κατά νου, οι ηγέτες του ΝΑΤΟ δήλωσαν στη σύνοδο κορυφής της Μαδρίτης τον Ιούνιο ότι αποφάσισαν «νέα μέτρα για να ενισχύσουν την προσαρμοσμένη πολιτική και πρακτική υποστήριξη» για τη Βοσνία, τη Γεωργία και τη Μολδαβία και να βοηθήσουν αυτούς τους εταίρους « να διατηρήσουν την πολιτική τους ανεξαρτησία».

Τον Απρίλιο, η Μεγάλη Βρετανία, επέβαλε επίσης κυρώσεις στους Ντόντικ και Ζέλικα Τσβιγιάνοβιτς, τη σημερινή πρόεδρο της Δημοκρατίας Σέρπσκα, και η Γερμανία ανέστειλε την παροχή ξένης βοήθειας για έργα υποδομής εκεί. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν επέβαλε κυρώσεις, αλλά την ημέρα της ρωσικής εισβολής ανακοίνωσε ότι θα αυξήσει το μέγεθος της μέχρι τώρα κυρίως συμβολικής στρατιωτικής παρουσίας της στη χώρα, τη Δύναμη της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη (EUFOR), γνωστή και ως Επιχείρηση ALTHEA. Ενώ η Μεγάλη Βρετανία, είχε αποχωρήσει από τη δύναμη το 2020 ως συνέπεια του Brexit, ανακοίνωσε στις 30 Ιουνίου ότι θα στείλει δύο ειδικούς παραπληροφόρησης στο γραφείο του ΝΑΤΟ στο Σεράγεβο και θα βοηθήσει στη χρηματοδότηση ενός βοσνιακού κέντρου ασφάλειας στον κυβερνοχώρο.

Στον απόηχο αυτών των αποφάσεων και της αποχώρησης της Ρωσίας γύρω από το Κίεβο, ο Ντόντικ όχι μόνο σταμάτησε την αποσχιστική του πορεία, αλλά ξαφνικά έγινε πολύ πιο συνεργάσιμος τόσο με την ΕΕ όσο και στο εσωτερικό, τουλάχιστον προς το παρόν. Η πρώτη φάση του πολέμου, στην οποία η Ρωσία αντιμετώπισε πολλές αποτυχίες, κατέστησε σαφές στον Ντόντικ, ότι η Μόσχα θα είχε περιορισμένες δυνατότητες να υποστηρίξει μια απόσχιση και ότι η ισχυρή αντίθεση από τις δυτικές χώρες θα καθιστούσε την πολιτική ανεφάρμοστη. Το μποϊκοτάζ των βοσνιακών κρατικών θεσμών έληξε στις αρχές Φεβρουαρίου και στις 6 Ιουνίου, σε μια σημαντική υποχώρηση, τα σχέδια του Ντόντικ να πάρει πίσω τις εξουσίες ανεστάλησαν. Σε μια άλλη κίνηση απροσδόκητη πριν από την εισβολή, ο Ντόντικ ανακοίνωσε ότι ήταν υπέρ της παράτασης της εντολής της EUFOR από το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών τον Νοέμβριο. Τα μέλη της ΕΕ στο παρελθόν ανέμεναν ρωσικό βέτο, το οποίο τώρα φαίνεται λιγότερο πιθανό.

Μαυροβούνιο και Κοσσυφοπέδιο…

Στο Μαυροβούνιο, ο συνασπισμός φιλοσερβικού Δημοκρατικού Μετώπου αντιμετώπισε πρόβλημα στις 4 Φεβρουαρίου, όταν η κυβέρνηση που υποστήριζε έπεσε. Μια νέα κυβέρνηση σχηματίστηκε στις 28 Απριλίου που δεν απαιτούσε τις ψήφους της στο κοινοβούλιο. Το Μαυροβούνιο είναι χώρα μέλος του ΝΑΤΟ και οι ΗΠΑ επιθυμούν διακαώς να κρατήσουν τα μέλη του Δημοκρατικού Μετώπου, ιδιαίτερα εκείνα από τα φιλορωσικά κόμματά, εκτός κυβέρνησης και θέσεων εξουσίας που θα τους προσφέρουν πρόσβαση σε ευαίσθητες πληροφορίες που ενδιαφέρουν τη Μόσχα. Αν και η κατάρρευση της κυβέρνησης είχε προβλεφθεί μήνες νωρίτερα, η συγκέντρωση δυνάμεων της Ρωσίας κατά μήκος των ουκρανικών συνόρων φάνηκε να έχει παίξει ρόλο, με τις ΗΠΑ και άλλες δυτικές χώρες να αυξάνουν την πίεση στα λεγόμενα κόμματα υπέρ του Μαυροβουνίου να ενωθούν για να αποκλείσουν κόμματα που έχουν συμμαχήσει με το Δημοκρατικό Μέτωπο. Το 2016, οι αρχές του Μαυροβουνίου είχαν κατηγορήσει τη Ρωσία για συμμετοχή σε συνωμοσία πραξικοπήματος που αποσκοπούσε στην παρεμπόδιση της ένταξης της χώρας στο ΝΑΤΟ.

Καθώς οι περισσότεροι ψηφοφόροι του Δημοκρατικού Μετώπου αυτοπροσδιορίζονται ως Σέρβοι και όχι ως Μαυροβούνιοι, θεωρούν παράνομη την απόσχιση του Κοσσυφοπεδίου από τη Σερβία και αντιτίθενται στην αναγνώριση της κρατικής υπόστασης της χώρας τους. Ωστόσο, τα επιχειρήματα σχετικά με την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου έχουν πλέον μπλεχτεί με επιχειρήματα για την Ουκρανία. Ο Πούτιν, σε αντίθεση με ορισμένους Ρώσους αξιωματούχους, δεν έδειξε ποτέ σημαντική ανησυχία για τους Σλάβους των Βαλκανίων, εστιάζοντας αντίθετα σε εκείνους στη Λευκορωσία και την Ουκρανία. Ωστόσο, μιλάει συχνά για το Κοσσυφοπέδιο και χρησιμοποιεί το ζήτημα για να ενισχύσει τα επιχειρήματά του σχετικά με την εισβολή στην Ουκρανία. Το Κοσσυφοπέδιο, το οποίο είναι πάνω από 90% αλβανικής καταγωγής, ήταν στη γιουγκοσλαβική εποχή αυτόνομη επαρχία της Σερβίας. Η αυτονομία αυτή καταργήθηκε το 1989. Το 1998, Αλβανοί αντάρτες του Κοσσυφοπεδίου ξεκίνησαν μια εκστρατεία για να τερματίσουν τη Σερβική κυριαρχία σε έναν πόλεμο που κορυφώθηκε με την εκστρατεία βομβαρδισμού 78 ημερών του ΝΑΤΟ το επόμενο έτος. Στη συνέχεια, το Κοσσυφοπέδιο διοικούνταν από τον ΟΗΕ μέχρι την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του το 2008. Αναγνωρίστηκε από τις περισσότερες δυτικές χώρες, αλλά όχι από τη Ρωσία, την Κίνα και πολλές άλλες που απέρριψαν την ανεξαρτησία ως παραβίαση της εδαφικής ακεραιότητας της Σερβίας.

Το 2010, το Διεθνές Δικαστήριο Δικαιοσύνης (ICJ) αποφάνθηκε ότι η διακήρυξη ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου δεν παραβίαζε το διεθνές δίκαιο. Παραδόξως, ωστόσο, δεν κλήθηκε να αποφανθεί για το αν το γεγονός της ανεξαρτησίας της ήταν σύμφωνο με το διεθνές δίκαιο. Ο Πούτιν εκμεταλλεύτηκε αυτή την ασάφεια. Το 2014, χρησιμοποίησε αυτό που αποκαλεί «προηγούμενο» του Κοσσυφοπεδίου για να δικαιολογήσει την προσάρτηση της Κριμαίας, επειδή το κοινοβούλιο της Κριμαίας είχε εκδώσει διακήρυξη ανεξαρτησίας επικαλούμενο το Κοσσυφοπέδιο και την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου πριν από την εισβολή της Ρωσίας. Το συζήτησε ξανά για να δικαιολογήσει την αναγνώριση των δημοκρατιών του Ντονέτσκ και του Λουχάνσκ που δημιουργήθηκαν από τη Ρωσία στις 21 Φεβρουαρίου. Ο Πούτιν χρησιμοποιεί έτσι το ζήτημα του Κοσσυφοπεδίου τόσο για να δικαιολογήσει την επίθεσή του στην Ουκρανία όσο και για να υποστηρίξει ότι η ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου είναι παράνομη.

Σερβία…

Η ρητορική της Ρωσίας που σχετίζεται με το Κοσσυφοπέδιο και δικαιολογεί τις ενέργειές της στην Κριμαία, το Ντονέτσκ και το Λουχάνσκ, έχει προκαλέσει συναγερμό στο Βελιγράδι επειδή η Ρωσία είναι εδώ και καιρό ο κύριος διπλωματικός της σύμμαχος. Ο Πρόεδρος της Σερβίας, Βούτσιτς, αρέσκεται να υπενθυμίζει σε ξένα ακροατήρια ότι η Σερβία υποστηρίζει την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας επειδή η θέση αυτή συνάδει με την ανησυχία της Σερβίας για τη δική της εδαφική ακεραιότητα. Όταν η Ρωσία δικαιολογεί τις ενέργειές της στην Ουκρανία επικαλούμενη την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου, αυτό καθιστά δύσκολο για τη Σερβία να δικαιολογήσει τις φιλικές προς τη Ρωσία πολιτικές της.

Αν και η Σερβία είναι υποψήφια για ένταξη στην ΕΕ, ο Βούτσιτς αρνήθηκε να ευθυγραμμιστεί με την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας του μπλοκ επιβάλλοντας κυρώσεις στη Ρωσία και, εκτός από τη Λευκορωσία και την Τουρκία, είναι το τελευταίο μέρος στην Ευρώπη που διατηρεί αεροπορικούς δεσμούς με τη Μόσχα. Τον Μάιο, ο Πούτιν συμφώνησε να προμηθεύσει τη Σερβία με μειωμένο φυσικό αέριο για τρία χρόνια. Ωστόσο, το ενεργειακό εμπόριο μεταξύ των δύο χωρών θα γίνει λιγότερο σημαντικό μόλις οι προγραμματισμένες διασυνδέσεις με τη Βόρεια Μακεδονία και τη Βουλγαρία τεθούν σε λειτουργία σε αρκετά χρόνια και επιτρέψουν στη Σερβία να εισάγει φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν.

Ο Βούτσιτς, έχει επιτύχει σε μεγάλο βαθμό να παίξει τη Ρωσία και τις δυτικές χώρες μεταξύ τους. Ανεπίσημα, λέει στους δυτικούς ομολόγους του ότι θα πρέπει να τον υποστηρίξουν και να κάνουν τα στραβά μάτια στις συναλλαγές του με τη Μόσχα, οι οποίες ικανοποιούν το ευρέως φιλορωσικό εκλογικό σώμα της Σερβίας και διατηρούν υπό έλεγχο τους ακραίους, φιλορώσους εθνικιστές στα δεξιά του. Ενώ ο Βούτσιτς ήταν πρόθυμος να ευθυγραμμιστεί με την ΕΕ και τις ΗΠΑ ψηφίζοντας κατά της Ρωσίας στον ΟΗΕ και φέρεται επίσης να επιτρέπει τη διέλευση στρατιωτικού εξοπλισμού μέσω της Σερβίας καθ’ οδόν προς την Ουκρανία, η άρνησή του να επιβάλει κυρώσεις στη Μόσχα αποδείχθηκε δημοφιλής στο εσωτερικό και άνοιξε την πόρτα στη συμφωνία για το φυσικό αέριο.

Στις 10 Ιουνίου, το Βελιγράδι στολίστηκε με γερμανικές σημαίες προς τιμήν της επίσκεψης του Γερμανού Καγκελάριου Όλαφ Σόλτς. Το ταξίδι του ολοκληρώθηκε με μια ψυχρή συνέντευξη Τύπου στην οποία ο Βούτσιτς απέρριψε τις συστάσεις του Σόλτς ότι, ως υποψήφια προς ένταξη στην ΕΕ, η Σερβία πρέπει να επιβάλλει κυρώσεις στη Ρωσία και να αναγνωρίσει το Κοσσυφοπέδιο πριν από την ένταξή της.

Πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία, η Ρωσία ήταν πολύ πιθανό ότι θα μπορούσε να φέρει τις ΗΠΑ και ιδιαίτερα την ΕΕ σε δύσκολη θέση πυροδοτώντας προβλήματα στα Βαλκάνια. Ο πιο προφανής τρόπος για να γίνει αυτό ήταν να ενθαρρυνθεί ο Ντόντικ, να προχωρήσει με τα αποσχιστικά του σχέδια. Ωστόσο, οι περισσότεροι ηγέτες των Βαλκανίων που θεωρούνται φιλορώσοι, ενδιαφέρονται πολύ περισσότερο να βοηθήσουν τον εαυτό τους από τον Πούτιν. Ως εκ τούτου, το τι θα συμβεί στη συνέχεια στην περιοχή θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από το τι θα συμβεί στην Ουκρανία.

Στις 31 Ιουλίου, οι εντάσεις αναζωπυρώθηκαν για λίγο στο σερβικό βόρειο Κοσσυφοπέδιο σχετικά με τις νέες απαιτήσεις που σχετίζονται με τα δελτία ταυτότητας και τις πινακίδες κυκλοφορίας οχημάτων. Υπάρχει ο κίνδυνος οι διαφωνίες πάνω σε τέτοια κοινότοπα ζητήματα να πυροδοτήσουν μια μεγαλύτερη σύγκρουση, αν και στρατιώτες του ΝΑΤΟ σταθμεύουν στο Κοσσυφοπέδιο από το 1999 και έχουν αναλάβει σαφή δέσμευση να το υπερασπιστούν. Το Μαυροβούνιο φαίνεται ότι θα επιστρέψει στις κάλπες, πιθανόν τον Οκτώβριο. Ορισμένοι αξιωματούχοι του Δημοκρατικού Μετώπου, ενώ αναγνωρίζουν τη μακρά ιστορία φιλικών αισθημάτων της χώρας τους προς τη Ρωσία, φαίνονται τώρα πρόθυμοι να αποστασιοποιηθούν από τη Μόσχα. Η ανάληψη διακυβέρνησης τους φαίνεται πιο σημαντική από την επίδειξη πίστης στη Ρωσία και, δεδομένης της φημισμένης επιρροής της πρεσβείας των ΗΠΑ στην Ποντγκόριτσα, την πρωτεύουσα του Μαυροβουνίου, αυτό μπορεί να είναι ένας έξυπνος ελιγμός για αυτούς.

Οι Σέρβοι ηγέτες, ειδικά ο Ντόντικ, έχουν ήδη αναπροσαρμόσει τις πολιτικές τους. Εν τω μεταξύ, οι Ουκρανοί θα ανακαλύψουν ότι η υποψηφιότητα στην ΕΕ σημαίνει χρόνια ή δεκαετίες διαδικασιών. Τα Βαλκάνια, η ΕΕ και οι δυτικές χώρες έχουν ήδη προσαρμοστεί στη νέα γεωπολιτική κατάσταση και, εκτός απροόπτου, αυτή η νέα ισορροπία θα διατηρηθεί για το άμεσο μέλλον. Βέβαια, με όλα αυτά που ζούμε τους τελευταίους μήνες και με δεδομένο ότι μιλάμε για τα Βαλκάνια, όπου έχει χυθεί πολύ αίμα, και η ιστορία και η αντιπαλότητες έχουν βαθιές ρίζες, ποτέ δεν είναι σίγουρο ότι δεν θα υπάρξει έκρηξη.

Δημήτρης Γ. Απόκης, thepresident.gr