ΜΕΤΑ ΤΟ 1935, ΕΓΓΡΑΦΑ ΤΟΥ 1936. ΟΙ ΚΡΑΝΙΩΤΕΣ ΖΗΤΟΥΝ ΝΑ ΑΝΟΙΞΕΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ ΤΟΥΣ.

Για το «Σχολικό Ζήτημα» του 1933-1935 γράφτηκαν πολλά και δικαίως γιατί αποτελεί ορόσημο στην εξέλιξη της ιστορίας του Βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού.

Το πιο διαφωτιστικό κείμενο, είναι ένα συμπυκνωμένο άρθρο του Κώστα Ζαφειράτη, 6 Απριλίου 1935: Το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης δικαιώνει την προσφυγή των Ελλήνων της Β. Ηπείρου για το Σχολικό Ζήτημα

Αυτό που δεν είναι γνωστό είναι οι όροι που έθεσε το Βασίλειο της Αλβανίας για τη λειτουργία των μειονοτικών σχολείων. Το αλβανικό κράτος συμμορφώθηκε με την απόφαση της 6ης Απριλίου 1935 του Δικαστηρίου της Χάγης, ωστόσο σαν σήμερα 30 Αυγούστου του 1935, κατέθεσε στην Κοινωνία των Εθνών κάποιους κανόνες οι οποίοι έγιναν δεκτοί στη συνεδρίαση του Συμβουλίου στις 23 Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους.

Από τη Γενική Διεύθυνση Αρχείων της Αλβανίας προμηθεύτηκα (αγόρασα) τα τρία ακόλουθα έγγραφα του 1936, τα οποία υπογράφουν ο τότε δημογέροντας Χρήστος Ματσάγκος και το μέλος Ζήσος Βασίλης:

1. Αίτημα στην Περιφέρεια Αργυροκάστρου

2. Συμβόλαιο με το δάσκαλο Φώτο Γκίκα από το Κηπαρό Χειμάρρας

3. Υπεύθυνη δήλωση της δημογεροντίας ότι θα εξασφαλίσει το μισθό του δάσκαλου (από τα έσοδα της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου)

Μέσα από το κείμενο του αιτήματος φαίνονται και οι όροι που έθεσε το Αλβανικό κράτος για τη Λειτουργία αυτών των σχολείων:

Α) Για τη λειτουργία του Σχολείου. Στη μειονοτική γλώσσα επιτρεπόταν μόνο ιδιωτικά σχολεία. Η κοινότητα έπρεπε να φροντίσει για έξοδα λειτουργίας και την καταλληλότητα του χώρου.

Β) Ο δάσκαλος. Έπρεπε να γνωρίζει και την αλβανική γλώσσα, να είχε συμπληρώσει τα 21 χρόνια, να είχε τελειώσει το Γυμνάσιο, δεν έπρεπε να είχε υπηρετήσει σε στρατό άλλης χώρας και να μην ήταν ενταγμένος σε κάποια οργάνωση εξωτερικού.

Αξιοσημείωτα είναι και τα ακόλουθα: Το κέντρο της Επαρχίας τότε ήταν η Δίβρη, η δημογεροντία διέθετε σφραγίδα, ο Ματσάγκος υπέγραφε στα ελληνικά ως «Χρίστος» ενώ ο Βασίλης αντί της υπογραφής έβαζε δακτυλικό αποτύπωμα.