CheInana«Ήπειρος της επιστήμης και του ονείρου»

Συνέντευξη με τον Ελευθέριο Γείτονα
Από τον ΓΙΩΡΓΟ ΚΙΟΥΣΗ

«Δόξα και τιμή εις τα ελληνικά όπλα. Θριαμβευτική νίκη της ηπειρωτικής στρατιάς. Η κυανόλευκος εις τα Ιωάννινα». Το πρωτοσέλιδο της εφημερίδας «Νέα Ημέρα Τεργέστης», μία ημέρα μετά την παράδοση των Ιωαννίνων στον ελληνικό στρατό, την Πέμπτη 21 Φεβρουαρίου του 1913.

Η μάχη του Δρίσκου «Ελευθεριά, για σένα ζω, για σε μόνον παλεύω, και αν εις τον κόσμο δε σε βρω, αλλού θα σε γυρεύω» ΛΟΡΕΝΤΖΟΣ ΜΑΒΙΛΗΣ

Ο Ελευθέριος Γείτονας, Ηπειρώτης στην καταγωγή, απόφοιτος του Ιεροδιδασκαλείου Βελλάς, πενήντα χρόνια δάσκαλος και παιδαγωγός, μας μιλά για τη σημασία της επετείου και τα Γιάννενα της σύγχρονης εποχής.

- Νιώθετε ευγνωμοσύνη;

«Κάθε φορά που μπαίνω στα Γιάννενα από το δρόμο Φιλιππιάδας - Ιωαννίνων, αναλογίζομαι με σεβασμό και ευγνωμοσύνη όλους εκείνους που με τη θυσία τους μας χάρισαν τη λευτεριά. Αναλογίζομαι την αποφασιστικότητα, τη φιλοπατρία και τον ηρωισμό του Ιερού Λόχου Φιλαδελφείας των ΗΠΑ, που με πρωτοβουλία του Κωνσταντίνου Τσιάνου έφτασε στην Ελλάδα στις 29 Οκτωβρίου 1912. Συγκινούμαι βαθύτατα όταν θυμάμαι τον Μαβίλη, που έπεσε στη μάχη του Δρίσκου».

- Εθελοντές στην πρώτη γραμμή;

«Πώς να λησμονήσει κανείς τους Μανιάτες, τους Κρήτες και τους Κύπριους εθελοντές. Πώς να μη φέρεις στο νου σου την εικόνα των Ελλήνων στρατιωτών που έλκουν με σχοινιά, βαριά πυροβόλα, σε μια αφόρητη ανηφοριά στην περιοχή της Κανέτας, μεταξύ Εμίν Αγά και Μπιζανίου. Τα Γιάννενα δεν θα ελευθερώνονταν αν δεν συνέχιζαν να είναι "πρώτα στα άρματα, στα γρόσια και στα γράμματα"».

- Επαιξε ρόλο στην έκβαση η Ηπειρωτική Εταιρεία;

«Δεν θα σήμαιναν οι καμπάνες της λευτεριάς αν ο Χειμαρριώτης υπομοίραρχος, Σπ. Σπυρομήλιος δεν είχε από τις 25 Μαρτίου 1906 ιδρύσει την Ηπειρωτική Εταιρεία και εάν δεν είχε αναλάβει πρόεδρος ο αντισυνταγματάρχης του Πυροβολικού Παναγιώτης Δαγκλής. Αν με τη βοήθεια του Βορειοηπειρώτη οπλαρχηγού Ιωάννη Πουτέτση δεν είχαν προσηλυτίσει στον αγώνα για την απελευθέρωση της Ηπείρου τον παπά και το δάσκαλο της υπαίθρου».

- «Τα πήραμε τα Γιάννενα...»

«Με συνδυασμένη επίθεση απ' όλα τα μέτωπα, ο Εσάτ Πασάς αναγκάστηκε στις 11 τη νύχτα της 20ής Φεβρουαρίου με επιστολή που υπογραφόταν από τους προξένους στα Ιωάννινα της Ρωσίας, της Αυστροουγγαρίας, της Γαλλίας και της Ρουμανίας, να παραδώσει άμεσα και χωρίς όρους τα Ιωάννινα και το Μπιζάνι. Η πρόταση έφτασε στον Εμίν Αγά από τον ταγματάρχη Ιωάννη Βελισσαρίου στις 2 τη νύχτα της 21ης Φεβρουαρίου. Ο λαός της Ηπείρου πανηγυρίζει:

"Τα πήραμε τα Γιάννενα...". Όμως ο παιάνας αυτός δεν ακούστηκε σ' ολόκληρη την Ήπειρο. Δεν ήχησε ακόμα στα χωριά της Β. Ηπείρου».

- Πώς εξελίχθηκε η πόλη;

«Τα Γιάννενα εξελίχθηκαν περισσότερο από τις πόλεις της ευρύτερης γεωγραφικής ενότητας. Σήμερα φυλάγουν ακόμα ανέγγιχτες μεριές και αθέατες για τους αμύητους στην πόλη των "γραμμάτων" ομορφιές. Το Κάστρο, τα Ταμπάκικα, η Ανεξαρτησίας, τα Λιθαρίτσια, η Καπλάνειος, η Ζωσιμαία, είναι μερικά από τα σημεία αναφοράς».

- Είναι η καρδιά της Ηπείρου;

«Εδώ, πέρα από την "καλλικρατική" οντότητα, λειτουργεί η καρδιά και ο εγκέφαλος της Ηπείρου».

- Το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων;

«Βεβαίως. Το οποίο καλείται σήμερα να γίνει η ωστική δύναμη για την οικονομική ανάπτυξη και την ανάδειξη των παραδόσεων. Πιστεύω ότι το Παιδαγωγικό Τμήμα, συνεργαζόμενο με το Λαογραφικό Ιστορικό και Αρχαιολογικό, και το Τμήμα Πλαστικών Τεχνών, μπορούν να σχεδιάσουν προγράμματα με τη βοήθεια των οποίων θα βγάλουν τη διαδικασία μάθησης από την αίθουσα στα μουσεία, στους αρχαιολογικούς χώρους, στα μονοπάτια που ενώνουν των Ηπειρωτών τις κοινότητες».

- Ημέρες στοχασμού;

«Είναι αυτή η ευλαβητική μνημοσύνη τόσο λυτρωτική, αφού περνά τώρα από πάνω μας "ο καιρός της κρίσης". Και ο ποιητής έλεγε: "Θα περάσουν από πάνω μας όλοι οι καιροί. Στο τέλος τα όνειρά μας θα μας σώσουν". Γι' αυτό ονειρεύομαι τα Γιάννενα και την Ήπειρο αγκαλιασμένα στοργικά απ' την πανεπιστημιακή κοινότητα».