Η Επιτροπή Πρωτοβουλίας για την ίδρυση της ΟΜΟΝΟΙΑΣ, εκπρόσωποι από διάφορα μέρη της ΕΕΜ, αρχές Φεβρουαρίου 1991, συγκεντρώθηκαν σε μια αίθουσα στην πόλη των Αγίων Σαράντα για τις περεταίρω διαδικασίες στην οργανωτική δομή της ΟΜΟΝΟΙΑΣ. Με μυστική ψηφοφορία ο καθένας έγραψε στο ψηφοδέλτιο το όνομα του υποψηφίου για το χρίσμα του προέδρου της οργάνωσης. Στην καταμέτρηση των ψηφοδελτίων ο Ανδρέας Ζαρμπαλάς πήρε τις περισσότερες ψήφους και αναδείχτηκε Γενικός Πρόεδρος της Ομόνοιας. Με την ίδια διαδικασία αναδείχτηκε και το πρώτο Ηγετικό Συμβούλιο της ΟΜΟΝΟΙΑΣ.

Στην πρώτη σύσκεψή του το Ηγετικό Συμβούλιο καθόρισε ως καθήκον την επιτήρηση για την ίδρυση των τοπικών οργανώσεων και την εκλογή των οργάνων τους, τις ημερομηνίες διεξαγωγής των Συνδιασκέψεων στα Παραρτήματα: των Αγίων Σαράντα και Δελβίνου, του Αργυροκάστρου και των Τιράνων. Καθορίστηκε η Επιτροπή για το Πρόγραμμα και το Καταστατικό της οργάνωσης, καθώς και τα μέτρα για τις πρώτες δημοκρατικές εκλογές στην Αλβανία όπου η ΕΕΜ θα εκπροσωπούνταν διαμέσου του δικού της φορέα, την «ΟΜΟΝΟΙΑ».

Το Ηγετικό Συμβούλιο εξέδωσε και το πρώτο Ανακοινωθέν προς όλα τα μέλη της Ελληνικής Μειονότητας, καθόρισε τους στόχους για την κοινοβουλευτική αναμέτρηση όπου θα συμμετείχε και η «ΟΜΟΝΟΙΑ» ως εκλογικό υποκείμενο:

ΑΝΑΚΟΙΝΩΘΕΝ

Προς όλα τα μέλη της Ελληνικής Μειονότητας:

Η «ΟΜΟΝΟΙΑ» απ' εδώ και στο εξής, σημαίνει φωνή της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας στην Αλβανία για κάθε θέμα. Τότε τι ζητούμε λοιπόν;

Να είμαστε πραγματικά ένα γνήσιο ελληνικό κομμάτι στον τόπο των προγόνων μας, με πλήρη επικοινωνία με το έθνος μας, κρίκος φιλίας μεταξύ του ελληνικού και αλβανικού λαού στα πλαίσια της διαβαλκανικής και Ευρωπαϊκής Συνεργασίας. Να είμαστε ελεύθερη στην έκφραση και ανάπτυξη της ταυτότητάς μας, της θρησκείας μας, της γλώσσας μας.

Ελεύθεροι να χαιρόμαστε τα δικαιώματά μας, να ανεβάσουμε την ευημερία μας, ώστε η λέξη αυτή να πάρει την πραγματική της σημασία και όχι απλά να την προσφέρουμε.

Όμως ποτέ δεν θα βρούμε τη δύναμη να φθάσουμε εκεί που επιθυμούμε αν δεν βρούμε το κουράγιο να πούμε και να λέμε ολόγυμνη την αλήθεια. Ας μην λησμονήσουμε λοιπόν τα ιδανικά για τα οποία σύνδεσε τον αγώνα της με τον αγώνα του αλβανικού λαού η καλύτερη μας νιότη κατά του φασισμού. Η Ελληνική Μειονότητα, που την διακρίνει πάντοτε η σύνεση και η διορατικότητα, διέπραξε τότε μια ιερή πράξη που έδωσε το δικαίωμα του αγωνιστή και νικητή στον εαυτό της, όλο ό,τι επιθυμούσε το σφράγισε με αίμα και θυσίες. Όμως, πλαισιωμένη στο Αλβανικό κράτος σε μια καθορισμένη ιδεολογική και πολιτική κορνίζα, χαρήκαμε και στερηθήκαμε δικαιώματα όπως ο αλβανικός λαός και αυτό αποτελεί μια νέα βάση στον κοινό αγώνα για εκδημοκρατισμό στην Αλβανία.

Για ό,τι συνέβη δεν φταίμε τόσο εμείς, όσο εκείνοι που μας έμαθαν να πιστεύουμε, πως ζούμε ευτυχισμένοι. Δεν ξέρουμε ποιόν εξυπηρετούσε αυτό.

Εμάς τουλάχιστον όχι! Μάλιστα μας έβλαψε πολύ. Κι αν με δουλειά και αγώνα δεν επανορθώσαμε κάτι γρήγορα, τότε πρέπει να σκεφτούμε για συντρίμμια και ξεκλήρισμα.

Πόσες φορές, αγαπητά αδέλφια και αδερφές, ήρθαμε ανάμεσά σας να πούμε δύο κουβέντες στη γλώσσα μας και αντί για κουβέντες προφέραμε εκείνες τις δύο γραμματικές λέξεις "δεν ξέρω ελληνικά εγώ". Τότε πώς μπορεί να μην αγωνιστεί η οργάνωσή μας για παιδεία στη μητρική γλώσσα, όπως προβλέπουν οι διεθνείς συμβάσεις γι' αυτό το θέμα.

Λέγαμε ότι κάναμε τόσες δαπάνες για την διατήρηση και ανάπτυξη της εθνικότητάς μας. Μα πώς μπορεί να ανήκεις σε ένα έθνος και να μην γνωρίζεις την ιστορία του; Και πώς μπορεί να μην αγωνιστείς για ένα τέτοιο βασικό πράγμα; Πώς μπορεί να μην αγωνιστείς, για να διαβάσουν τα παιδιά μας στην μητρική τους γλώσσα Παλαμά, Σεφέρη, Ελύτη, Καζαντζάκη; Πώς μπορεί να μην αγωνιστείς, για να ενημερώνεσαι για το τι συμβαίνει στο έθνος -κορμός διαμέσου του τύπου του; Πώς μπορεί να μην αγωνιστείς για την θρησκεία και τα θρησκευτικά ιδρύματα, όταν σ' αυτά ο λαός μας, μέσα από την φτώχεια του κατέθεσε στους αιώνες όλη την τέχνη του;

Αποταμίευσε εκεί όλες τις πνευματικές και υλικές αξίες του για ένα πιστεύω και για να έσωζε τουλάχιστον την ψυχή του, αν όχι τον εαυτό του, από τη φτώχεια. Και τα καταστρέψαμε, για να κυριαρχούσε απόλυτα ένα άλλο πιστεύω ή ένα ιδεώδες, τα οποία διαφορετικά δεν θα μπορούσαν να ζήσουν.

Το έθνος κορμός δεκαετίες στη σειρά, σαν στα παραμύθια, είχε την κακιά αρρώστια και απομονωμένους μας κρατούσαν από κάθε είδους επαφής μ' αυτό. Τότε πώς μπορεί να μην αγωνιστείς, για να ξεχαστεί αυτό το τρελό παραμύθι, πώς μπορεί να μην αγωνιστείς ν' ανοίξει τουλάχιστον η Κακαβιά;

Ο ενθουσιασμός σας στην Δερβιτσάνη, πριν ακριβώς από 45 ημέρες, ανάγκασε τους δύο πρωθυπουργούς να δηλώσουν για Ελεύθερη επικοινωνία. Εμείς με την αποφασιστικότητά σας τώρα, έργο θέλουμε να κάνουμε αυτές τις δηλώσεις για ελεύθερη επικοινωνία και σε όλους τους τομείς στον οικονομικό, πολιτιστικό, στον εκπαιδευτικό, στην επιστήμη, την ιατρική κλπ.

Η «ΟΜΟΝΟΙΑ» θέλει αυτόν τον τόπο, αυτήν την χιλιοτραγουδημένη γη να είναι πραγματικό λουλούδι και θ' αγωνιστεί γι' αυτό πεπεισμένη ότι θα το πετύχει. Αλλά να μην λησμονούμε, αδέλφια και αδελφές, ότι την βρίσκει ερειπωμένη, άσπαρτη και απεριποίητη, όπως τα χωριά βουβά, δίπλα των οποίων άνοιξε ο δρόμος που φέρει την σφραγίδα της προσφυγιάς. Με αποφασιστική φωνή, θεωρώντας χρέος του τόπου μας, καλούμε τα νιάτα του τόπου μας να εγκαταλείψουν την φυγή, διότι αν συνεχιστεί τριγύρω μας θα φυτρώσουν αγκάθια και εμείς θα νοιώθουμε έρημοι και ξένοι στον ίδιο τον τόπο μας.

Από το πρώτο αυτό βήμα της ΟΜΟΝΟΙΑΣ θεωρούμε επίσης χρέος να επισημάνουμε μια συμβολή. Σ' αυτές τις δύσκολες στιγμές για τον τόπο μας οι άνθρωποι ζητούν να βρουν τα σπίτια τους και όχι να τα εγκαταλείπουν αυτά. Ψυχώσεις τέτοιες, όπως «εδώ καθετί πήρε τέλος», «εδώ δεν μπορεί να γίνει τίποτε», «τούτος ο τόπος απεβίωσε», ανήκουν μόνο σε αδύνατους χαρακτήρες και αποτελούν το φόντο απειλής για την ίδια την ύπαρξή, μας.

Γι' αυτό όλοι μαζί ας μην επιτρέψουμε έναν τέτοιο ειρηνικό ξεκλήρισμα. Από την άλλη πλευρά πρέπει να επιστρέψουμε στη δουλειά, στα χωράφια μας που φέτος δεν φύτρωσε ούτε χορτάρι, πράγμα που σημαίνει ότι αν σήμερα έχουμε τουλάχιστον ψωμί, αύριο μπορεί να πεινάσουμε. Καμιά δημοκρατία δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς δουλειά, χωρίς μόχθο, χωρίς ιδρώτα. Το έργο, που από τώρα και στο εξής θα λέγεται έργο ΟΜΟΝΟΙΑΣ, ήρθε ανάμεσά μας τη στιγμή που ο πολυ-κομματισμός στην Αλβανία άνοιξε το πράσινο φως προς την Ευρώπη.

Βαγγέλης Παπαχρήστος