Βασίλειος Μελάς: Ο θεμελιωτής πολλών σχολείων στην Βόρειο Ήπειρο

14/06/21, 14:00

Ο Βασίλειος Μελάς υπήρξε ένας από τους πιο σημαντικούς Ηπειρώτες Ευεργέτες του έθνους μας, αποτελώντας ταυτόχρονα τη βάση της εκπαιδευτικής αναβάθμισης στην προσπάθεια των Βορειοηπειρωτών να αναβαθμίσουν την εκπαίδευση στον τόπο τους, παρά τις πολλές δυσκολίες και τις περιπέτειες στις οποίες πολύ συχνά έμπαινε η πατρίδα τους.

Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1819, ενώ το πραγματικό του επώνυμο ήταν Στρατηγόπουλος, ενώ το «Μελάς» είναι μεταγενέστερο, λόγω του μελαμψού δέρματος των μελών της οικογενείας του. Πατέρας του ήταν ο Γεώργιος Μελάς, καταγόμενος από τα Ιωάννινα, μέλος της Φιλικής Εταιρείας και αδερφός του ο Λέων. Αξίζει να αναφερθεί πως ήταν ο θείος του Μακεδονομάχου Παύλου Μελά.

Η οικογένειά του φεύγει από την Κωνσταντινούπολη κατά το 1821 ούτως ώστε να γλιτώσει από τους Τούρκους. Έπειτα πηγαίνει στην Οδησσό και μετά στην Κέρκυρα. Ο Βασίλειος ασχολήθηκε από μικρός με το εμπόριο αρχίζοντας από τη Σύρο και συνεχίζοντας αργότερα στις περιοχές της Ρωσίας. Τέλος, καταλήγει στο Λονδίνο όπου και παντρεύεται, ενώ ιδρύει τον οίκο «Αδελφοί Μελά», αποκτώντας πάρα πολύ μεγάλη περιουσία.

Εκείνο όμως που διέκρινε έντονα τον Βασίλειο Μελά, ήταν ο πόνος του για την σκλαβωμένη πατρίδα, ενώ δεν στέκονταν μόνο σε αυτό, αλλά ταυτόχρονα πάλευε να στηρίξει με κάθε ηθικό και υλικό μέσο τους κατατρεγμένους Έλληνες.

Έτσι κληροδοτεί στη διαθήκη του το Μέγαρο Μελά στην Πλατεία Κοτζιά, έκτασης 16 χιλ. τμ, με σκοπό την ίδρυση νηπιαγωγείων. Παράλληλα από το κληροδότημά του δημιουργήθηκε το Νηπιακό Επιμελητήριο Μελά, το οποίο έκτισε σε όλες τις ελληνικές κοιτίδες των Βαλκανίων 261 σχολεία και 115 νηπιαγωγεία. Για την Ελλάδα ο Βασίλειος Μελάς θεωρείται ο θεμελιωτής του θεσμού των νηπιαγωγείων.

Η συμβολή του στη Βόρειο Ήπειρο ήταν σημαντική, αφού από τον κόπο του κτίστηκαν πολλά από τα νηπιακά και σχολικά ιδρύματά της. Μεταξύ αυτών αναφέρουμε το κτίσιμο των σχολείων του Αργυρόκαστρου, του Δελβίνου, της Δερβιτσάνης, της Παλιάσας της Χιμάρας, της Σωπικής στο Πωγώνι και άλλα.

Το 1876 περίπου αποσύρθηκε από το εμπόριο και επανήλθε στην Ελλάδα, όπου εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Αρρώστησε βαριά και πέθανε στις 5 Οκτωβρίου 1884 στο Παρίσι. Ο Β. Μελάς και η σύζυγός του Τερψιχόρη, δεν απέκτησαν ποτέ παιδιά, ωστόσο αποτελούν μέχρι και σήμερα, χορηγεί αγάπης σε πάρα πολλά παιδιά.