Η ενίσχυση του λεκ και τα χαμηλότερα επιτόκια δανείων σε τοπικό νόμισμα φέτος στην Αλβανία έχουν οδηγήσει πολλούς δανειολήπτες να μετατρέψουν τα δάνειά τους από ευρώ σε λεκ.

Η Τράπεζα της Αλβανίας επισημαίνει ότι κατά το τρίτο τρίμηνο του έτους πολλές επιχειρήσεις και ιδιώτες που είχαν δάνεια σε ξένο νόμισμα και κυρίως σε ευρώ επέλεξαν να μετατρέψουν τα δάνεια αυτά στο τοπικό νόμισμα.

Οι κύριοι παράγοντες που υποστήριξαν αυτή τη μετατόπιση ήταν η ανατίμηση του τοπικού νομίσματος, τα χαμηλότερα επιτόκια του στεγαστικού δανείου σε Λεκ σε σύγκριση με αυτό σε ευρώ, καθώς και οι ρυθμιστικές διευκολύνσεις για την αλλαγή του νομίσματος του δανείου χωρίς πρόστιμο.

Στο τέλος Σεπτεμβρίου, τα δάνεια σε λεκ για επιχειρήσεις σημείωσαν ετήσια επέκταση 7,6%, σημαντικά υψηλότερα από τη μέση αύξηση 1% το πρώτο εξάμηνο του έτους. Οι παραπάνω εξελίξεις είχαν ως αποτέλεσμα την αύξηση του μεριδίου των δανείων σε λεκ στο 46%, στα υψηλότερα ιστορικά επίπεδα.

Παρόμοια με τις τάσεις που παρατηρούνται μεταξύ των επιχειρήσεων, η πίστωση σε ξένο νόμισμα προς ιδιώτες επιβραδύνθηκε στο 13,9% το τρίτο τρίμηνο, από 21% κατά μέσο όρο το πρώτο εξάμηνο. Ταυτόχρονα, τα δάνεια σε λεκ για ιδιώτες παρουσίασαν βελτιωμένους ρυθμούς ανάπτυξης, που έφθασαν στο 12,6% το τρίτο τρίμηνο από 8% ένα τρίμηνο νωρίτερα.

Αυτή η φαινομενική μετατόπιση του δανεισμού προς το λεκ δεν αντικατοπτρίζει μόνο τον μεγαλύτερο προσανατολισμό των νέων δανείων προς το τοπικό νόμισμα, αλλά και τη μετατροπή των υφιστάμενων δανείων.

Για πρώτη φορά φέτος, τα επιτόκια των δανείων σε λεκ ήταν χαμηλότερα σε σύγκριση με τα δάνεια σε ευρώ. Η Τράπεζα της Αλβανίας περιόρισε σημαντικά την εξομάλυνση των επιτοκίων φέτος και μέχρι τις αρχές Νοεμβρίου το βασικό επιτόκιο ήταν στο επίπεδο του 3%. Αυτό προκάλεσε σημαντική πτώση των αποδόσεων των κρατικών ομολόγων και αντικατοπτρίστηκε επίσης σε χαμηλότερα επιτόκια δανείων.

Αντίθετα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα εφέτος ακολούθησε μια μάλλον επιθετική προσέγγιση, με διαδοχικές αυξήσεις του βασικού επιτοκίου έως το υψηλότερο ιστορικό επίπεδο του 4,5%. Ακολούθησε η αύξηση του Euribor και κατά συνέπεια των επιτοκίων των δανείων με κυμαινόμενο επιτόκιο σε Ευρώ.

Το μέσο επιτόκιο για τα νέα επιχειρηματικά δάνεια σε λεκ το τρίτο τρίμηνο ήταν 6,4% από 6,9% το πρώτο εξάμηνο του έτους. Ενώ το επιτόκιο των επιχειρηματικών δανείων σε ευρώ ήταν 6,4% το τρίτο τρίμηνο του έτους από 5,8% το πρώτο εξάμηνο του έτους και 5,4% πριν από ένα χρόνο.

Παρόμοια τάση έχει παρατηρηθεί και για ιδιώτες. Το μέσο επιτόκιο δανείου σε λεκ για φυσικά πρόσωπα ήταν 6,7% το τρίτο τρίμηνο από 7,0% και 7,6% τα δύο προηγούμενα τρίμηνα. Το μέσο επιτόκιο του νέου δανείου σε ευρώ για φυσικά πρόσωπα σημείωσε ελαφρά άνοδο, φθάνοντας στο 5,5% το τρίτο τρίμηνο, από 5,3% και 4,1%, που ήταν οι αξίες των δύο προηγούμενων τριμήνων.

Εν τω μεταξύ, φέτος το λεκ σημείωσε μια άνευ προηγουμένου ενίσχυση της ισοτιμίας με το ευρώ. Η ισοτιμία ευρώ-Λεκ πλησίασε το όριο των 100 λεκ τον Ιούλιο, ενώ η ετήσια πτώση της ισοτιμίας έφτασε πάνω από 14%. Υπό αυτές τις συνθήκες, πολλοί ιδιώτες και επιχειρήσεις βρήκαν διπλό όφελος να μετατρέψουν τα δάνειά τους από ευρώ σε λεκ.

Η τάση μετατροπής δανείων σε λεκ εκτιμάται ότι επηρέασε και την απόδοση της συναλλαγματικής ισοτιμίας. Η μετατροπή των δανείων σε τοπικό νόμισμα σημαίνει αύξηση της ζήτησης για λεκ και αύξηση της προσφοράς ευρώ στην αγορά συναλλάγματος. Αυτό θα εξηγούσε, μεταξύ άλλων, την ενίσχυση του Λεκ στην ισοτιμία με το Ευρώ.

Αν και η θεωρία προτείνει ότι η διατήρηση των επιτοκίων σε χαμηλότερα επίπεδα είναι πιθανό να υποτιμήσει το νόμισμα, αυτό δεν συνέβη με το λεκ φέτος, στην πραγματικότητα, το τοπικό νόμισμα έχει ενισχυθεί περισσότερο από ποτέ έναντι του ευρώ.

Αυτό αποδεικνύει ότι η συναλλαγματική ισοτιμία στην Αλβανία καθορίζεται κυρίως από τις καθαρές εισροές ξένου νομίσματος, αλλά ίσως και από το γεγονός ότι η διαφορά στα επιτόκια έχει επηρεάσει περισσότερο τα δάνεια παρά τις δημόσιες αποταμιεύσεις και επενδύσεις.