Στην Αλβανία, η Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης δήλωσε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέστειλε την έναρξη της εφαρμογής του Προγράμματος IPARD III για τη στήριξη της αλβανικής γεωργίας. Η απόφαση ακολουθεί την αναστολή των επιχορηγήσεων τον Ιούλιο στο πλαίσιο του IPARD II, μετά τις έρευνες που πραγματοποιήθηκαν για καταγγελίες διαφθοράς που σχετίζονται με την εφαρμογή αυτού του προγράμματος. Η έκθεση που συντάχθηκε από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης, OLAF, υποβλήθηκε στις αλβανικές αρχές, από τις οποίες η Επιτροπή αναφέρει ότι αναμένει από αυτές να λάβουν πολύ σοβαρά υπόψη το θέμα.

Όταν τον Ιούλιο του τρέχοντος έτους η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε την προσωρινή αναστολή των επιστροφών στην αλβανική κυβέρνηση για τη χρηματοδότηση αγροτικών έργων που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο του προγράμματος IPARD II, το Υπουργείο Γεωργίας αντιμετώπισε την υπόθεση ως διοικητικό ζήτημα. Αν και οι Βρυξέλλες κατέστησαν σαφές ότι το μέτρο λήφθηκε μετά από έρευνα για καταγγελίες διαφθοράς που σχετίζονται με την εφαρμογή αυτού του προγράμματος, όλα παρουσιάστηκαν από την αρχή ως «κανονική διαδικασία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις συνθήκες που υπάρχει ανάγκη επαλήθευσης δαπανών υπόνοιες για δραστηριότητες που δεν είναι σύμφωνες με τους καθιερωμένους κανόνες».

Αυτή η προσέγγιση διατηρήθηκε στο κοινοβούλιο από την τότε υπουργό Γεωργίας, Φρίντα Κρίφτσα, πρώην διευθύντρια του Οργανισμού Αγροτικής και Αγροτικής Ανάπτυξης (AZHBR), που διαχειρίζεται τα κονδύλια του ευρωπαϊκού προγράμματος. Μετά από λιγότερο από δύο μήνες, η κυρία Κρίφτσα έμεινε εκτός κυβερνητικού υπουργικού συμβουλίου

Η έρευνα της OLAF ολοκληρώθηκε και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή την παρουσίασε στις αλβανικές αρχές, οι οποίες έχουν το δικαίωμα της μη αποδοχής και της αιτιολόγησης ή της προσφοράς αντιφατικών γεγονότων. «Μόλις η Επιτροπή λάβει απάντηση από τις αρχές, θα αξιολογήσουμε την ανάγκη για οποιαδήποτε περαιτέρω δράση. Δεδομένου ότι έχουμε να κάνουμε με χρήματα των φορολογουμένων της ΕΕ, περιμένουμε από τις αλβανικές αρχές να λάβουν πολύ σοβαρά υπόψη το θέμα», αναφέρεται στην απάντηση που έδωσε η Ευρωπαϊκή Αντιπροσωπεία στα Τίρανα.

Η κατάσταση δεν φαίνεται τόσο απλή όσο αυτό που προσπάθησαν να παρουσιάσουν οι αλβανικές αρχές. Διότι στην αναστολή της έναρξης υλοποίησης της επόμενης φάσης του IPARD III, αξίας άνω των 140 εκατ. ευρώ, προστέθηκε και η αναστολή των κονδυλίων IPARD II.

«Από τον Ιούλιο του 2023, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σταμάτησε την επιστροφή των δαπανών IPARD για την Αλβανία. Επί του παρόντος, η αναστολή αφορά δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν κατά το πρώτο και το δεύτερο τρίμηνο του 2023. Ταυτόχρονα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει σε αναμονή την έγκριση για όλα τα μέτρα IPARD III. Πρόκειται για προσωρινά προληπτικά μέτρα για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης», εξηγείται στην απάντηση της Αντιπροσωπείας της ΕΕ στα Τίρανα.

Στην πραγματικότητα, οι αλβανικές αρχές είχαν προβλέψει ότι το IPARD III θα ξεκινούσε τον Ιανουάριο, αλλά δεν τους έχουν ακόμη ανατεθεί τα καθήκοντα εφαρμογής ή εκ νέου διαπίστευσης. Η θέση των Βρυξελλών είναι αρκετά σαφής: «Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι έτοιμη να συνεχίσει να στηρίζει τους Αλβανούς αγρότες, τον αγροδιατροφικό τομέα και τις αγροτικές περιοχές στο μέλλον, υπό την προϋπόθεση ότι προστατεύονται δεόντως τα οικονομικά συμφέροντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης».

Στη φετινή έκθεση προόδου για την Αλβανία, όταν μιλάμε για «Προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ», σημειώνεται ότι η χώρα έχει σημειώσει μικρή πρόοδο σε αυτόν τον τομέα και ότι «θα πρέπει να βελτιώσει τη συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για έρευνες». Το 2022 αναφέρθηκαν 71 περιπτώσεις ύποπτων παρατυπιών και απάτης στα προγράμματα IPA και IPARD. Σύμφωνα με το έγγραφο, «η Αλβανία θα πρέπει να αυξήσει τις προσπάθειές της για τη δημιουργία σταθερού ιστορικού στη συνεργασία στις έρευνες, παρέχοντας, μεταξύ άλλων, αποτελεσματική επιχειρησιακή βοήθεια στους ερευνητές της OLAF».

Οι έρευνες της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης ξεκίνησαν μετά τις καταγγελίες διαφόρων πολιτών για διαφθορά, ευνοιοκρατία και πολιτικές παρεμβάσεις. Οι εκπρόσωποι του Ευρωπαϊκού Γραφείου πραγματοποίησαν αρκετές αποστολές στην Αλβανία, πραγματοποιώντας επαληθεύσεις στα γραφεία του AZHBR, καθώς και αναλύοντας την τεκμηρίωση ύποπτων περιπτώσεων που είχαν επωφεληθεί από ευρωπαϊκά κονδύλια.