Τα Δυτικά Βαλκάνια περιβάλλονται από κράτη της ΕΕ που εξαρτώνται από τη σταθερότητα. Αλλά εν μέσω του πολέμου στην Ουκρανία, η Σερβία απειλεί το Κοσσυφοπέδιο και υπολογίζει στην υποστήριξη της Μόσχας στην κλιμακούμενη σύγκρουση. Για το Κρεμλίνο, αυτό ανοίγει νέες στρατηγικές επιλογές, σημειώνει η Welt.
Η γέφυρα δεν είναι σύνορο, αν και μοιάζει με σύνορο. Μεταλλικές μπάρες, αστυνομία, διεθνείς δυνάμεις ασφαλείας. Απέναντι από το ποτάμι: σερβικές σημαίες μέχρι εκεί που φτάνει το μάτι. Καχύποπτα βλέμματα, σχεδόν κανείς εδώ δεν θέλει να μιλήσει στον Τύπο. Ακόμα και η βιτρίνα ενός καταστήματος αθλητικών ειδών είναι διακοσμημένη με μια σερβική σημαία. Η πωλήτρια Μαρίνα, 41 ετών, με ροζ πουλόβερ, μιλάει τελικά: "Για μένα αυτό είναι η Σερβία. Και προσθέτει: "Ληστεύτηκε με τη βία από Αλβανούς και Αμερικανούς".
Η Μιτρόβιτσα βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του Κοσσυφοπεδίου. Ο ποταμός Ίμπαρ χωρίζει τους ορθόδοξους Σέρβους και τους μουσουλμάνους Αλβανούς, οι οποίοι αποτελούν την πλειοψηφία του πληθυσμού του Κοσσυφοπεδίου. Η πόλη είναι ο τόπος των συγκρούσεων με τη Σερβία. Πρόκειται για το ερώτημα αν το Κοσσυφοπέδιο είναι ανεξάρτητο κράτος, το οποίο το Βελιγράδι απορρίπτει σθεναρά. Η διαμάχη αυτή τη στιγμή απειλεί να κλιμακωθεί και πάλι. Ο σερβικός στρατός θέλει να εισέλθει στο Κοσσυφοπέδιο με χίλιους άνδρες. Είχαν προηγηθεί νυχτερινοί πυροβολισμοί κατά αστυνομικών, αποκλεισμοί δρόμων και επίθεση κατά των δυνάμεων της αποστολής της ΕΕ Eulex με χειροβομβίδα αναισθητοποίησης.Ένα πρόσωπο επωφελείται ιδιαίτερα από την αστάθεια: ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν. Είναι ο σημαντικότερος σύμμαχος του Σέρβου προέδρου Αλεξάνταρ Βούτσιτς στο ζήτημα του Κοσσυφοπεδίου. Η Ρωσία θα βοηθήσει τη Σερβία να διεκδικήσει τα "νόμιμα" εθνικά της συμφέροντα, σύμφωνα με το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών. Ο Πούτιν θέλει να αποσταθεροποιήσει την Ευρώπη εκ των έσω. Τα Δυτικά Βαλκάνια, που περιβάλλεται σαν νησί από κράτη της ΕΕ, του προσφέρουν επανειλημμένα ευκαιρίες να το πράξει.
Η Μαρίνα, η πωλήτρια του καταστήματος στη Μιτρόβιτσα, δεν θέλει να δει το επώνυμό της ή τη φωτογραφία της στην εφημερίδα. "Έχω τρία παιδιά", εξηγεί. Με καταγωγή από το Βελιγράδι, μετακόμισε πριν από οκτώ χρόνια.
Ο σύζυγός της μεγάλωσε στο βόρειο Κοσσυφοπέδιο. Ανήκει στη σερβική μειονότητα, όπου πολλοί απορρίπτουν την κυβέρνηση του Κοσσυφοπεδίου. Το Βελιγράδι ενθαρρύνει αυτούς τους ανθρώπους στις προσπάθειές τους να αντισταθούν στην εξουσία της Πρίστινα. Οι εθνοτικές εντάσεις επιδεινώνονται από εθνικιστές πολιτικούς, το οργανωμένο έγκλημα και μια αδύναμη οικονομία. Ένα τοξικό κοκτέιλ.
Η ανεπίλυτη σύγκρουση έχει επίσης γεωπολιτικές συνέπειες, εξηγεί ο Nτάνιελ Σούντερ από το Balkan Security Network, μια πλατφόρμα του Βελιγραδίου που επικεντρώνεται στην άμυνα και την ασφάλεια. "Το ζήτημα του Κοσσυφοπεδίου διαμορφώνει τη σερβική εξωτερική πολιτική", λέει. Εξαιτίας αυτού, λέει, η Σερβία βασίζεται στην Κίνα και τη Ρωσία.
Ενώ περισσότερες από εκατό χώρες παγκοσμίως αναγνωρίζουν το Κοσσυφοπέδιο ως κράτος, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, η Μόσχα και το Πεκίνο απορρίπτουν την ανεξαρτησία του και εμποδίζουν την ένταξή του στα Ηνωμένα Έθνη. Έτσι, ο πρόεδρος της Σερβίας Βούτσιτς διατηρεί στενές επαφές με το Κρεμλίνο. Δεν προσχώρησε στις δυτικές κυρώσεις- πριν από μερικά χρόνια, άφησε τον Πούτιν να του δώσει μαχητικά αεροσκάφη και τανκς.
Οι παρατηρητές βλέπουν επίσης παραλληλισμούς μεταξύ του "σερβικού κόσμου" που προπαγανδίζει το Βελιγράδι και του "Russki Mir", του ρωσικού κόσμου. Και οι δύο έννοιες ορίζουν σφαίρες επιρροής εκτός της επικράτειάς τους, στην περίπτωση της Σερβίας για παράδειγμα στο Κοσσυφοπέδιο, τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και το Μαυροβούνιο. Μια εκρηκτική ιδέα στην πρώην Γιουγκοσλαβία, όπου μαίνονταν πόλεμοι με εθνικιστικά κίνητρα επί δέκα χρόνια τη δεκαετία του 1990.
Από τότε (σ.σ. το 1990), η στρατιωτική αποστολή KFOR υπό την ηγεσία του ΝΑΤΟ διασφαλίζει την εύθραυστη ειρήνη στο Κοσσυφοπέδιο. Έχει περίπου 3.700 στρατιώτες από 27 χώρες - συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας - στο έδαφος. Ο επικεφαλής του γερμανικού αποσπάσματος Έγκον Φρανκ χαρακτηρίζει την κατάσταση στο βόρειο τμήμα της χώρας ως "μόνιμη βάση για πιθανή κλιμάκωση και ενδεχόμενη βία".
Προειδοποιεί τη Welt για τον "συνεχιζόμενο κίνδυνο" να επιδεινωθεί η κατάσταση επί τόπου "σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα". Είναι επίσης η KFOR στην οποία ο Βούτσιτς υπέβαλε το αίτημά του να στείλει Σέρβους στρατιώτες στο Κοσσυφοπέδιο - κάτι στο οποίο το ΝΑΤΟ μάλλον δεν θα συμφωνούσε ποτέ.
Αλλά τα διεθνή στρατεύματα δεν είναι εκεί μόνο για να κρατήσουν τους στρατιώτες του Βούτσιτς έξω. Βρίσκονται επίσης εκεί για να προστατεύσουν τη σερβική μειονότητα. Για παράδειγμα, κοντά στη μικρή πόλη Nτέτσαν στο δυτικό Κοσσυφοπέδιο, όπου αλβανικές παραστρατιωτικές δυνάμεις και σερβικές δυνάμεις πολέμησαν κατά τη διάρκεια του πολέμου.
Ένας στενός δρόμος οδηγεί από το κέντρο της πόλης στο σερβικό ορθόδοξο μοναστήρι Βισόκι Ντετσάνι. Τα "σαμαράκια" ταχύτητας αναγκάζουν τα οχήματα να περπατούν με βήμα μέσα από ένα σημείο ελέγχου με στρατιώτες της KFOR. Πολλοί προβολείς, πολύ καμουφλάζ. Κάθε επισκέπτης πρέπει να ταυτοποιηθεί πριν του επιτραπεί να περάσει τη σιδερένια πύλη. Στην αυλή, οι μοναχοί περπατούν γύρω από την εκκλησία, είναι ώρα προσευχής.
Σε ένα απλό δωμάτιο, ο επικεφαλής του μοναστηριού Σάβα Γιάντζιτς έχει καθίσει σε μια ξύλινη πολυθρόνα. Έχει ένα δασύτριχο μούσι και φοράει στρογγυλά γυαλιά. Λόγω της ζωηρής διαδικτυακής αλληλογραφίας του με ξένους δημοσιογράφους και διπλωμάτες κατά τη διάρκεια του πολέμου στο Κοσσυφοπέδιο, ο 57χρονος είναι επίσης γνωστός ως "κυβερνομοναχός". Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, προσέφερε στους πολίτες - Αλβανούς και Σέρβους - καταφύγιο στο μοναστήρι. Υποδέχθηκε επίσης τον Τζο Μπάιντεν δύο φορές, μία ως γερουσιαστή των ΗΠΑ και μία ως αντιπρόεδρο.
Μια επιτραπέζια λάμπα παρέχει αμυδρό φως. Η ατμόσφαιρα στο μοναστήρι φαίνεται τόσο ειρηνική, που αναπόφευκτα γεννιέται το ερώτημα γιατί ο διεθνής στρατός σταθμεύει στις εισόδους του. Ο Γιάντζιτς το απαντά χωρίς να χρειάζεται να το ρωτήσει.
"Από το τέλος του πολέμου, το μοναστήρι μας είναι ένα από τα μέρη που δέχεται τις πιο συχνές επιθέσεις στο Κοσσυφοπέδιο", λέει. Έκτοτε έχουν σημειωθεί τέσσερις επιθέσεις με βλήματα όλμου, καθώς και γκράφιτι με απειλές. Το 2016, τέσσερις ένοπλοι Κοσοβάροι συνελήφθησαν κοντά στο μοναστήρι. "Ο μεγαλύτερος φίλος μας παραμένει η KFOR, εκτός από τον Θεό", αστειεύεται ο Γιάντζιτς.
Όσο το ζήτημα του Κοσσυφοπεδίου παραμένει ανοικτό, αυτό είναι σαφές, η περιοχή δεν θα σταθεροποιηθεί ούτε θα ενταχθεί στην ΕΕ. Ως εκ τούτου, η Γερμανία και η Γαλλία προσπαθούν να βρουν μια λύση: η Σερβία δεν πρέπει να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου, αλλά να την αποδεχθεί και να εγκαταλείψει τον αποκλεισμό της από την ένταξη του Κοσσυφοπεδίου στους διεθνείς οργανισμούς. Όπως η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία και η Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας (τέως DDR) στη βασική γερμανο - γερμανική συνθήκη του 1972.
Λαμβάνοντας υπόψη τις τρέχουσες εντάσεις, το σχέδιο ακούγεται φιλόδοξο. Ο Γιάντζιτς, ο επικεφαλής του μοναστηριού, είναι επιφυλακτικός. Δεν έχει νόημα να αναγκάσουμε τους αρχηγούς των κυβερνήσεων της Σερβίας και του Κοσσυφοπεδίου να μεταβούν στις Βρυξέλλες, να τους αναγκάσουμε να υπογράψουν και να θάψουμε το πρόβλημα με ποσά εκατομμυρίων, λέει. "23 χρόνια μετά τον πόλεμο, το Κοσσυφοπέδιο εξακολουθεί να βρίσκεται σε μια θεσμική εκκρεμότητα. Ο διάλογος (σ.σ. με τη Σερβία) βρίσκεται σε αδιέξοδο", λέει. "Βρισκόμαστε στα πρόθυρα μιας πιθανής κλιμάκωσης που θα μπορούσε να μας γυρίσει χρόνια πίσω".
Ο Γιάντζτιτς θεωρείται μετριοπαθής, αλλά δέχεται επιθέσεις και από τις δύο πλευρές: άλλοτε ως υποτιθέμενος εκπρόσωπος του Κρεμλίνου και άλλοτε ως "κατάσκοπος του ΝΑΤΟ". Ο ίδιος κρατά αποστάσεις από κάθε πολιτική ιδεολογία και περιγράφει ως αποστολή του τη διατήρηση της κληρονομιάς του μοναστηριού.
"Κινδυνεύει επειδή κάποιοι το βλέπουν ως σύμβολο για κάτι άλλο", λέει ο Janjic. "Για τους Αλβανούς εθνικιστές του Κοσσυφοπεδίου, είναι ένα σημάδι της σερβικής παρουσίας. Στη Σερβία λένε: "Όπου βρίσκονται οι εκκλησίες μας, αυτό είναι το πολιτικό μας έδαφος". Τίποτα από αυτά δεν είναι αλήθεια". Στο επίκεντρο μιας πολιτικής σύγκρουσης, είναι μερικές φορές δύσκολο να είσαι απλά ένας μοναχός.
Σχόλια