Το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ (State Department) αναφέρει ότι τα κύρια ζητήματα που σχετίζονται με τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Αλβανία το 2021 ήταν τα «προβλήματα με την ανεξαρτησία του δικαστικού σώματος, ενώ συνεχιζόταν η διαδικασία ελέγχου, οι περιορισμοί στην ελευθερία της έκφρασης και του τύπου και η διαφθορά διάχυτη σε όλους τους κλάδους της κυβέρνησης και των δημοτικών θεσμών».

Αυτά τα ευρήματα περιλαμβάνονται στην ετήσια έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τα ανθρώπινα δικαιώματα παγκοσμίως.

«Η ατιμωρησία παρέμεινε πρόβλημα, αν και η Ειδική Αρχή Καταπολέμησης της Διαφθοράς (SPAK) και τα δικαστήρια κατά της διαφθοράς σημείωσαν σημαντική πρόοδο κατά τη διάρκεια του έτους στη διερεύνηση, τη δίωξη και την καταδίκη ανώτερων αξιωματούχων και του οργανωμένου εγκλήματος», ανέφερε η έκθεση.

Επίσης ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι εκλογές της 25ης Απριλίου ήταν καλά οργανωμένες, οι ψηφοφόροι είχαν εναλλακτικές λύσεις μεταξύ των υποψηφίων που μπορούσαν να εκστρατεύσουν ελεύθερα και ότι η Κεντρική Εκλογική Επιτροπή διαχειρίστηκε επαρκώς τις υποχρεώσεις της.

«Ωστόσο, η έκθεση του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη τόνισε ορισμένες ελλείψεις, όπως η εξαγορά ψήφων, η ροή ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων και το σημαντικό πλεονέκτημα που απέκτησε το κυβερνών κόμμα λόγω της εξουσίας», αναφέρεται σε σημείο της έκθεσης.

Διαφθορά και έλλειψη διαφάνειας στην κυβέρνηση

Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ αναφέρει ότι η αλβανική κυβέρνηση δεν έχει εφαρμόσει αποτελεσματικά τη νομοθεσία που προβλέπει ποινικές κυρώσεις για διαφθορά από δημόσιους λειτουργούς που απαγορεύει σε άτομα που διέπραξαν ποινικά αδικήματα να υπηρετούν ως δήμαρχοι, βουλευτές ή σε κυβερνητικές ή κρατικές θέσεις.

«Η διαφθορά ήταν αχαλίνωτη σε όλους τους κλάδους της κυβέρνησης και οι αξιωματούχοι εμπλέκονταν συχνά σε πρακτικές διαφθοράς ατιμώρητα», αναφέρει η έκθεση.

Ακόμη σημειώνεται ότι μέχρι τον Σεπτέμβριο, άρχισαν έρευνες και απαγγέλθηκαν κατηγορίες από το Γραφείο της Ειδικής Εισαγγελίας κατά της Διαφθοράς και του Οργανωμένου Εγκλήματος (SPAK) εναντίον πολλών δημοσίων στελεχών, συμπεριλαμβανομένων πρώην υπουργών, δημάρχων, δικαστών και εν ενεργεία εισαγγελέων, πρώην δικαστών και δικαστών, του Εφετείου, του Συνταγματικού Δικαστηρίου, τους πρώην δικαστές του Αρείου Πάγου και στελέχη της εκτελεστικής εξουσίας.

Από τον Σεπτέμβριο, ένας δικαστής, δύο εισαγγελείς, ένας δήμαρχος και ένας πρώην διευθυντής προμηθειών στο υπουργείο Εσωτερικών κατηγορούνται για κατάχρηση εξουσίας ή κατηγορίες διαφθοράς.

Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ λέει ότι, παρόλο που αρκετές κυβερνητικές υπηρεσίες διερεύνησαν υποθέσεις διαφθοράς, οι περιορισμένοι πόροι, οι διαρροές ερευνών, η πραγματική και αντιληπτή πολιτική πίεση και ένα ανεπαρκώς οργανωμένο σύστημα διορισμών εμπόδισαν τις έρευνες.

«Ενώ οι εισαγγελείς σημείωσαν σημαντική πρόοδο στη δίωξη υποθέσεων δημόσιας διαφθοράς χαμηλού και μεσαίου επιπέδου, το ποσοστό δίωξης για υψηλόβαθμους αξιωματούχους παρέμεινε χαμηλό», αναφέρει η έκθεση.

Το τμήμα σημειώνει ότι η διαφθορά στην αστυνομία συνέχισε επίσης να αποτελεί πρόβλημα.

«Η αστυνομία δεν εφάρμοζε πάντα το νόμο εξίσου. Προσωπικές, πολιτικές ή εγκληματικές διασυνδέσεις, ανεπαρκής υποδομή, έλλειψη εξοπλισμού και ανεπαρκής εποπτεία είχαν συχνά συνέπειες για την επιβολή του νόμου», αναφέρει η έκθεση.

Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ αναφέρει ότι οι αρχές συνέχισαν να αντιμετωπίζουν αυτά τα προβλήματα αναβαθμίζοντας τις αστυνομικές εγκαταστάσεις, τα οχήματα και δίνοντας δημόσια έμφαση στα μέτρα κατά της διαφθοράς. Η κυβέρνηση δημιούργησε επίσης ένα σύστημα για την επαλήθευση των αξιωματούχων ασφαλείας.

Σύμφωνα με την έκθεση, οι τοπικές και διεθνείς οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων ενήργησαν γενικά χωρίς περιορισμούς από την κυβέρνηση, ερευνώντας και δημοσιεύοντας τα ευρήματά τους για υποθέσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι ήταν γενικά συνεργάσιμοι και υπόλογοι για τις απόψεις τους.

Το σύστημα δικαιοσύνης

«Αν και το σύνταγμα προβλέπει ανεξάρτητο δικαστικό σώμα, η πολιτική πίεση, ο εκφοβισμός, η διαφθορά και οι περιορισμένοι πόροι εμπόδισαν το δικαστικό σώμα να λειτουργήσει πλήρως, ανεξάρτητα και αποτελεσματικά», ανέφερε η έκθεση.

Οι ακροάσεις του δικαστηρίου ήταν γενικά ανοιχτές στο κοινό, εκτός εάν οι περιορισμοί του COVID-19 εμπόδιζαν τους δημοσιογράφους ή το κοινό να εισέλθουν στους χώρους του δικαστηρίου.

Επιπλέον, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ λέει ότι η κυβέρνηση συνέχισε τη διεθνώς παρακολουθούμενη διαδικασία επαλήθευσης δικαστών και εισαγγελέων και απολύσεων ατόμων με αδικαιολόγητα περιουσιακά στοιχεία ή διασυνδέσεις με το οργανωμένο έγκλημα.

Η έκθεση αναφέρει προβλήματα που δημιουργήθηκαν από την έλλειψη επαρκούς αριθμού δικαστών από το Ανώτατο Δικαστήριο, σημειώνοντας ότι στις 31 Ιουλίου, το Ανώτατο Δικαστήριο είχε μεγάλο αριθμό (36.608) εκκρεμών υποθέσεων που εκκρεμούσαν.

«Η πολιτικοποίηση των προηγούμενων διορισμών στο Ανώτατο Δικαστήριο και στο Συνταγματικό Δικαστήριο απείλησε επανειλημμένα να υπονομεύσει την ανεξαρτησία και την ακεραιότητα αυτών των θεσμών», αναφέρεται στην έκθεση.

Η εφαρμογή των διατάξεων της μεταρρύθμισης της δικαιοσύνης οδήγησε σε παύση των κανονικών δικαστικών διαδικασιών ενώ εργαζόταν για τη σύσταση ανεξάρτητων πειθαρχικών οργάνων.

«Ενώ άτομα και οργανώσεις μπορεί να αναζητήσουν αστικά νομικά μέσα για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, έχουν αναφερθεί περιπτώσεις δικαστικής διαφθοράς, αναποτελεσματικότητας, εκφοβισμού και πολιτικής παρέμβασης», ανέφερε η εκθεση.

Σημειώνει επίσης ότι πρώην πολιτικοί διωκόμενοι κατά τη διάρκεια του κομμουνιστικού καθεστώτος συνέχισαν να ζητούν αποζημιώσεις από την κυβέρνηση.

Η κυβέρνηση δεν έχει σημειώσει καμία πρόοδο όσον αφορά την παροχή αποζημιώσεων κατά τη διάρκεια του έτους. Το Ινστιτούτο για τον Ακτιβισμό και την Κοινωνική Αλλαγή και η Αρχή Πληροφοριών για Φακέλους Πρώην Κρατικής Ασφάλειας (Ασφάλεια) έχουν εκφράσει ανησυχίες για τις ανεπίλυτες υποθέσεις αγνοουμένων που χρονολογούνται από το πρώην κομμουνιστικό καθεστώς.

Τα δικαιώματα ιδιοκτησίας παραμένουν επίσης πρόβλημα, ιδίως η χρονοβόρα διαδικασία αποζημίωσης και τα χαμηλά επίπεδα αποζημίωσης για την απαλλοτριωμένη ιδιοκτησία.

Η έκθεση αναφέρει ότι αν και το Σύνταγμα και οι νόμοι απαγορεύουν την αυθαίρετη ή παράνομη παρέμβαση στην ιδιωτική ζωή, την οικογένεια, το σπίτι ή την αλληλογραφία, υπήρξαν αναφορές ότι η κυβέρνηση δεν συμμορφώθηκε με αυτές τις απαγορεύσεις.

«Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας των βουλευτικών εκλογών του έτους, έγινε γνωστό ότι μια βάση δεδομένων με τα προσωπικά στοιχεία και τα στοιχεία επικοινωνίας περίπου 900.000 πολιτών, καθώς και τις πιθανές κομματικές προτιμήσεις τους, δόθηκε στη δημοσιότητα, εκθέτοντας τους ψηφοφόρους στην πίεση του πιθανού», λέει το ρεπορτάζ, προσθέτοντας ότι η SPAK έχει ξεκινήσει ποινική έρευνα.

Σεβασμός στις Πολιτικές Ελευθερίες και την Ελευθερία των Μέσων Ενημέρωσης

Υπήρξαν αναφορές ότι η κυβέρνηση, οι επιχειρήσεις και οι εγκληματικές ομάδες προσπάθησαν να επηρεάσουν τα μέσα ενημέρωσης με ακατάλληλους τρόπους.

Αναφέρεται ότι τα ανεξάρτητα ΜΜΕ ήταν ενεργά και εξέφρασαν μεγάλη ποικιλία απόψεων, αλλά προσθέτει ότι υπήρξαν προσπάθειες άσκησης άμεσης και έμμεσης πολιτικής και οικονομικής πίεσης στα μέσα ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένων απειλών και βίας κατά δημοσιογράφων που προσπαθούσαν να ερευνήσουν το έγκλημα και τη διαφθορά.

Ένα από τα κύρια προβλήματα που αναφέρονται στην έκθεση είναι το γεγονός ότι οι ιδιοκτήτες επιχειρήσεων χρησιμοποιούσαν ελεύθερα τα μέσα ενημέρωσης τους για να εξασφαλίσουν χάρες και να προωθήσουν τα συμφέροντά τους με την (υποστήριξη) πολιτικών κομμάτων.

Οι περισσότεροι ιδιοκτήτες ιδιωτικών τηλεοπτικών σταθμών χρησιμοποίησαν το περιεχόμενο των εκπομπών τους για να επηρεάσουν τις κυβερνητικές ενέργειες κατά των άλλων επιχειρήσεων τους. Υπήρξαν αξιόπιστες αναφορές ότι ανώτεροι εκπρόσωποι των μέσων ενημέρωσης χρησιμοποίησαν μέσα ενημέρωσης για να εκβιάσουν τις επιχειρήσεις απειλώντας τις με αρνητική κάλυψη.

Ακόμη, η πολιτική πίεση, η διαφθορά και η έλλειψη χρηματοδότησης περιόρισαν τα ανεξάρτητα έντυπα μέσα ενημέρωσης και τους δημοσιογράφους που φέρεται να εμπλέκονται σε αυτολογοκρισία.

Επιπλέον, η οικονομική αβεβαιότητα λόγω της έλλειψης συμβάσεων εργασίας διάβρωσε την ανεξαρτησία των δημοσιογράφων και συνέβαλε στην προκατάληψη της κάλυψης. Η Ένωση Αλβανών Δημοσιογράφων συνέχισε να αναφέρει σημαντικές καθυστερήσεις στην πληρωμή των μισθών σε δημοσιογράφους σε πολλά μέσα ενημέρωσης. Σύμφωνα με το σωματείο δημοσιογράφων, η πανδημία επιδείνωσε αυτές τις καθυστερήσεις. Τα οικονομικά προβλήματα οδήγησαν ορισμένους δημοσιογράφους να βασίζονται περισσότερο σε εξωτερικές πηγές εσόδων, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται ερωτήματα σχετικά με την ακεραιότητα των ρεπορτάζ τους.

Οι ΜΚΟ εξέφρασαν επίσης ανησυχία ότι η επαγγελματική δεοντολογία ήταν χαμηλή προτεραιότητα για ορισμένες από τις πάνω από 900 πύλες ειδήσεων της χώρας, εγείροντας ανησυχίες για τη διάδοση ψευδών ειδήσεων που εξυπηρετούσαν «ειδικά οικονομικά, πολιτικά και εγκληματικά συμφέροντα. Η δραματική άνοδος των διαδικτυακών μέσων ενημέρωσης έχει προσφέρει ποικίλες προοπτικές καθώς και ευκαιρίες για διαφθορά».

Η Ένωση Δημοσιογράφων εξέφρασε επίσης ανησυχία για τις πιέσεις στους δημοσιογράφους από τα συμφέροντα της πολιτικής και των επιχειρήσεων, καθώς και για περιπτώσεις βίας εναντίον τους.

Πριν από τις κοινοβουλευτικές εκλογές του Απριλίου, τα μέσα ενημέρωσης και οι ενώσεις δημοσιογράφων παραπονέθηκαν για την έλλειψη πρόσβασης ανεξάρτητων μέσων στις προεκλογικές συναντήσεις που πραγματοποιούσαν πολιτικά κόμματα, τα οποία προτιμούσαν να προσφέρουν στα μέσα ενημέρωσης το περιεχόμενό τους που επεξεργάστηκε από τα κόμματα», αναφέρει η έκθεση.

Όπως επισημαίνει το VOA, οι οργανώσεις εκφράζουν επίσης ανησυχίες για μηνύσεις για συκοφαντική δυσφήμιση κατά δημοσιογράφων και τα υψηλά πρόστιμα και ποινικές δικογραφίες κατά δημοσιογράφων ως αποτέλεσμα αυτών των αγωγών, υπονόμευσαν την ελευθερία της έκφρασης. Τα προβλήματα με το πακέτο κατά της δυσφήμισης, το οποίο μετά την κριτική, τις συζητήσεις και τη γνώμη της Επιτροπής της Βενετίας που το έκρινε προβληματικό, παρέμεινε σε αναστολή.

Η έκθεση περιγράφει επίσης προβλήματα με τις ατομικές ανθρώπινες ελευθερίες, συμπεριλαμβανομένης της δολοφονίας ενός εφήβου που παραβίασε την απαγόρευση της κυκλοφορίας τον Δεκέμβριο του 2019, τις υπερπλήρεις φυλακές και την ανεπαρκή φροντίδα των κρατουμένων, τη βία κατά των γυναικών και την οικογένεια που επιδεινώνεται κατά τη διάρκεια της πανδημίας και τις διακρίσεις λόγω σεξουαλικής προσανατολισμό και ταυτότητα φύλου.