Γράφει ο Αινείας Νεστούρης

Χτισμένο κατά τον 5ο αιώνα π.Χ σε μια κορυφή λόφου με υπέροχη θέα, το κάστρο της Χιμάρας απαιτεί λίγη προσοχή. Ένα ιστορικό κομμάτι της περιοχής παρακμάζει και φθείρεται, όπως τα δικαιώματα της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας θα συμπλήρωναν πολλοί. Το κάστρο της Χιμάρας χτίστηκε από τους Χάονες σε έναν βραχώδη λόφο σε στρατηγικό σημείο. Στη βόρεια πλευρά «στέκονται» τα Ακροκεραύνια όροι σαν ένα σύνορο φυσικό, που χωρίζει μέχρι και σήμερα τις ελληνόφωνες περιοχές από τις αλβανόφωνες. Στα δυτικά ο λόφος χωρίζεται από το φαράγγι της Βίσας.
Η περιοχή κατοικούνταν κατά την αρχαιότητα από τους Χάονες, -αρχαίο ελληνικό φύλο της Ηπείρου- οι οποίοι πιστεύετε ότι ίδρυσαν την αρχαία πόλη «Χίμαιρα», (εξ ου και το όνομα Χιμάρα). Η πόλη λειτούργησε για πολλά χρόνια ως εμπορικός σταθμός στη Χαονική ακτή. Άλλες πόλεις της αρχαίας Χαονίας ήταν το Ωρικόν, η Παλαίστη (Παλάσα), η Μαιάνδρεια, η Φοινίκη, το Βουθρωτό κ.α.

Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, οι Χάονες ήταν λαοί χωρίς βασιλείς, κυβερνούμενοι από δύο άρχοντες που εκλέγονταν κάθε χρόνο και κατάγονταν από τις αρχαίες βασιλικές οικογένειες, των οποίων τα προνόμια είχαν περιοριστεί. Οι Χάονες, ήταν το αρχαιότερο από τα 14 ηπειρωτικά φύλα.

Μέσα στα ελληνιστικά τείχη του κάστρου της Χιμάρας, βρίσκεται μια βυζαντινή εκκλησία με αριστοκρατική και πλούσια αρχιτεκτονική. Χτίστηκε πάνω στα θεμέλια ενός αρχαίου ναού που θεωρείται ότι ήταν ο ναός του Απόλλωνα. Μια επιγραφή στα αρχαία ελληνικά που βρέθηκε στα ερείπια του ναού του Απόλλωνα, έγραφε ότι «ΦΟΙΒΟΣ ΑΠΟΛΛΩΝ ΧΙΜΑΙΡΑΝ ΕΠΟΛΙΣΕΝ», δηλαδή ο Φοίβος Απόλλωνας ίδρυσε την πόλη της Χίμαιρας.

Κοιτάζοντας τη περιοχή του Κάστρου από την πόλη της Χιμάρας, ανακαλύπτεις τη σπουδαία ιστορία της πόλης. Φαντάζεσαι τη μορφή του «χθές» στα ερείπια του σήμερα, που το κάνουν να φαίνεται ένα ερημωμένο χωριό, παρά ένα επιβλητικό κάστρο που έζησε ηρωικές στιγμές. «Σκαρφαλωμένο» σε ένα λόφο για χιλιάδες χρόνια, να προστατεύει -τους αυτόχθονες Έλληνες της περιοχής- ως ορμητήριο, το κάστρο σήμερα αναζητά την προσοχή που του πρέπει.

Πέρα από την ιστορική σημασία της περιοχής, το κάστρο βρίσκεται στο επίκεντρο του τουρισμού της Αλβανίας. Όσοι ξένοι επισκέπτες αποφασίζουν να επισκεφθούν τη Χιμάρα θα επισκεφθούν και το κάστρο της .Ωστόσο, η κατάσταση της περιοχής είναι τουλάχιστον αποκαρδιωτική. Η εγκληματική αμέλεια του Αλβανικού κράτους, οι βανδαλισμοί σε επιγραφές, χόρτα και θάμνοι, καθιστούν αδύνατο το πέρασμα από όλα τα μονοπάτια της παλιάς πόλης. Τα διαλυμένα πλακόστρωτα δρομάκια που οδηγούν στον αρχαιολογικό χώρο του κάστρου κάνουν ακόμα πιο επικίνδυνη τη διαδρομή. Γκράφιτι στα τείχη, ξεχαρβαλωμένα καλώδια και σπασμένες λάμπες στις ήδη σκουριασμένες κολώνες φωτισμού. Εικόνα απόλυτης εγκατάλειψης από το αλβανικό κράτος που υποτίθεται ότι «κόπτεται» για τον τουρισμό της περιοχής.

Ο μοναδικός παράγοντας που σώζει προς το παρόν το τουριστικό προϊόν της περιοχής είναι οι άνθρωποί της. Οι Χιμαριώτες και η εξαιρετική φιλοξενία τους. Γενναιόδωροι, χαμογελαστοί και έξω καρδιά άνθρωποι έτοιμοι να σε εξυπηρετήσουν με κάθε τρόπο. Η επίσκεψη στη Χιμάρα, είναι μια εμπειρία ζωής για ανθρώπους που θέλουν να απολαύσουν τη μοναδική φιλοξενία αλλά και αξέχαστες διακοπές. Κάποιοι από αυτούς ζουν μέχρι σήμερα εντός των τειχών του κάστρου. Αυτοί οι άνθρωποι είναι ο λόγος που η περιοχή της παλιάς πόλης της Χιμάρας είναι προσβάσιμη, χάρη στις επεμβάσεις συντήρησης που κάνουν σε διάφορα σημεία του οικισμού. Τα βραχώδη μονοπάτια -χωρίς πινακίδες κατεύθυνσης- τελικά θα σας οδηγήσουν στα ερείπια του κάστρου. Όταν τελικά βρεθείτε στην κορυφή του λόφου, η πανοραμική θέα θα σας ανταμείψει.

Μεταξύ άλλων σημαντικών μνημείων που βρίσκονται στη παλιά πόλη της Χιμάρας, υπάρχουν ορισμένες εκκλησίες, όπως της Παναγίας της Κασσωπίτρας, η Επισκοπή, καθώς και η εκκλησία των Αγίων Πάντων, στην είσοδο του κάστρου. Το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής είναι σε κακή κατάσταση, σε καμία περίπτωση δεν μπορείς να αντιληφθείς την ακμή και το μεγαλείο που ήταν κάποτε. Οι Χιμαριώτες πρέπει να απαιτήσουν από το αλβανικό κράτος, μια γενναία κρατική χρηματοδότηση, για την τουριστική αξιοποίηση του κάστρου και την συντήρηση και επισκευή των κατοικιών της παλιάς πόλης, της ιστορικής Χίμαιρας.