Η πρόσφατη απόφαση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για την επιβολή νέων δασμών στις εισαγωγές στις Ηνωμένες Πολιτείες σηματοδοτεί μια σημαντική μεταβολή στην εμπορική πολιτική της χώρας, με σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις για τα Βαλκάνια. Από τις 5 Απριλίου, θα ισχύσει γενικός δασμός 10% στις εισαγωγές, ενώ ορισμένα κράτη θα αντιμετωπίσουν ακόμα υψηλότερες επιβαρύνσεις. Ιδιαίτερα πληγείσα είναι η Σερβία, η οποία θα υποστεί δασμούς ύψους 37%.

Ποικίλουν οι επιπτώσεις ανά χώρα

Η Σερβία είναι από τις χώρες που επηρεάζονται περισσότερο, κυρίως στους τομείς της αυτοκινητοβιομηχανίας (με έμφαση στα ελαστικά) και της αμυντικής βιομηχανίας (πυρομαχικά), όπου οι εξαγωγές προς τις ΗΠΑ θα χάσουν την ανταγωνιστικότητά τους. Παρότι ο αγροδιατροφικός τομέας δεν είναι η βασική εξαγωγική δραστηριότητα της χώρας, οι νέοι δασμοί ενδέχεται να επηρεάσουν και αυτόν τον κλάδο. Ωστόσο, οι εξαγωγές υπηρεσιών πληροφορικής, που αποτελούν σημαντική οικονομική δραστηριότητα, δεν υπόκεινται σε δασμούς και δεν αναμένεται να επηρεαστούν.

Οι υπόλοιπες χώρες των Βαλκανίων θα αντιμετωπίσουν ποικίλα επίπεδα δασμών, γεγονός που θα δυσκολέψει την πρόσβασή τους στην αμερικανική αγορά. Ενδεικτικά, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη θα επιβαρυνθεί με δασμούς 35%, η Βόρεια Μακεδονία με 33% και τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως η Κροατία, η Ελλάδα, η Βουλγαρία και η Ρουμανία, με 20%. Για τις χώρες της ΕΕ, αυτή η εξέλιξη ενδέχεται να αυξήσει τις πιέσεις για ενίσχυση της εσωτερικής αγοράς και την αναζήτηση νέων εμπορικών εταίρων.

Οικονομικές και γεωπολιτικές προεκτάσεις

Η νέα δασμολογική πολιτική του Τραμπ δεν αποτελεί απλώς ένα οικονομικό μέτρο, αλλά συνιστά μια στρατηγική γεωπολιτική κίνηση που ανατρέπει δεκαετίες φιλελεύθερης εμπορικής πολιτικής. Η επιβολή των δασμών αυξάνει την πιθανότητα ανταποδοτικών μέτρων από τις πληγείσες χώρες, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε αλυσιδωτές επιπτώσεις, όπως αύξηση τιμών και διαταραχές στις αλυσίδες εφοδιασμού. Ο ίδιος ο Τραμπ χαρακτήρισε την απόφαση ως «Ημέρα Απελευθέρωσης», δίνοντας έμφαση στην προτεραιότητα της εγχώριας οικονομίας έναντι του παγκόσμιου εμπορίου.

Για τις βαλκανικές οικονομίες, οι συνέπειες θα εξαρτηθούν από το πόσο γρήγορα θα μπορέσουν να προσαρμοστούν, να διαφοροποιήσουν τις εξαγωγές τους και να στηρίξουν τις εγχώριες βιομηχανίες. Σε μια περιοχή όπου μεγάλο μέρος της οικονομίας εξαρτάται από τις εξαγωγές, οι νέοι δασμοί ενδέχεται να επιβραδύνουν την ανάπτυξη και να εντείνουν τις οικονομικές προκλήσεις. Παράλληλα, το ενδεχόμενο έμμεσων επιπτώσεων σε τομείς όπως η μεταλλουργία απαιτεί στενή παρακολούθηση, καθώς οι διεθνείς αγορές είναι ευμετάβλητες.

Η απόφαση των ΗΠΑ φέρνει τα Βαλκάνια αντιμέτωπα με μια νέα πραγματικότητα προστατευτισμού. Η προσαρμογή στις συνθήκες αυτές, η εξεύρεση νέων αγορών και η ενίσχυση των τοπικών βιομηχανιών θα καθορίσουν τον βαθμό στον οποίο οι χώρες της περιοχής θα επηρεαστούν. Καθώς το διεθνές εμπόριο γίνεται ολοένα και πιο αβέβαιο, οι βαλκανικές οικονομίες καλούνται να αναπροσαρμόσουν τις στρατηγικές τους, ώστε να παραμείνουν ανταγωνιστικές σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον.