Ο Θεμιστοκλής θα υμνείται πάντα ως ο σπουδαίος στρατηγός που κυριολεκτικά έδιωξε τους Πέρσες από την αρχαία Ελλάδα χάρη στη θαυμαστή στρατηγική του στη Ναυμαχία της Σαλαμίνας.

Πολλοί ιστορικοί υποστηρίζουν ότι, αν οι Έλληνες δεν είχαν νικήσει στη ναυμαχία του 480 π.Χ., η πορεία της ιστορίας και του δυτικού πολιτισμού θα ήταν εντελώς διαφορετική.

Ο ευφυής στρατηγός γνώριζε πολύ καλά τα στενά της Σαλαμίνας. Το σχέδιό του ήταν να παρασύρει εκεί τον περσικό στόλο, καθώς ήξερε ότι σε συγκεκριμένη ώρα της ημέρας εμφανιζόταν ένα αεράκι και έντονος κυματισμός που θα αιφνιδίαζε τους Πέρσες.

Πράγματι, ο περσικός στόλος μπήκε στα στενά της Σαλαμίνας, όπου η δυνατότητα ελιγμών ήταν περιορισμένη. Τα εχθρικά πλοία παγιδεύτηκαν, και τα λιγότερα σε αριθμό ελληνικά πλοία τα κατέστρεψαν ένα προς ένα.

Ήταν μια ένδοξη νίκη που οφειλόταν σε έναν έξυπνο στρατηγό, ο οποίος αγαπούσε την πόλη-κράτος του, την Αθήνα, και έκανε ό,τι μπορούσε για να την προστατεύσει από τον ισχυρό στρατό του Ξέρξη. Για τον λόγο αυτό, οι Αθηναίοι τον αντιμετώπισαν ως ήρωα και κέρδισε τον σεβασμό της μεγαλύτερης αντιπάλου της Αθήνας, της Σπάρτης, η οποία μάλιστα τον τίμησε για τη νίκη του.

Μετά την απομάκρυνση της περσικής απειλής, η Αθήνα πέρασε μια περίοδο ανασυγκρότησης και αναγέννησης. Ήταν μια εποχή άνθησης των τεχνών, που ακολούθησε την οικονομική ανάκαμψη. Ο Θεμιστοκλής ενίσχυσε περαιτέρω την οχύρωση της Αθήνας και του Πειραιά, φέρνοντας την πόλη-κράτος ξανά σε περίοδο ακμής.

Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι οι Σπαρτιάτες τον τίμησαν για τη νίκη του στη Σαλαμίνα, δεν ήθελαν να επιτρέψουν την οχύρωση της Αθήνας μετά την καταστροφή της από τους Πέρσες.

Ο Θεμιστοκλής αποθεώθηκε μετά τη νίκη στη Σαλαμίνα και η δημοτικότητά του μεταξύ των Αθηναίων έφτασε στο απόγειό της. Παρ' όλα αυτά, οι πολιτικοί του αντίπαλοι δεν σταμάτησαν να τον υπονομεύουν, ενώ η αλαζονεία του τροφοδότησε την εχθρότητά τους.

Υπάρχει η φράση ότι όσο πιο ψηλά ανεβαίνεις, τόσο πιο δύσκολα πέφτεις. Αυτό ακριβώς συνέβη στον Αθηναίο πολιτικό μετά τη νίκη του επί των Περσών εισβολέων.

Ο κύριος πολιτικός του αντίπαλος ήταν ο συντηρητικός Αριστείδης ο Δίκαιος. Ως πολιτικός και στρατηγός, το 482 π.Χ. είχε αντιταχθεί στην απόφαση του Θεμιστοκλή να χρησιμοποιήσει τον άργυρο από τα μεταλλεία του Λαυρίου για την κατασκευή ισχυρού στόλου, με αποτέλεσμα να εξοστρακιστεί.

Ωστόσο, ο Αριστείδης επανήλθε το 480 π.Χ. και πολέμησε γενναία τόσο στη Σαλαμίνα όσο και στη μάχη των Πλαταιών. Ο συντηρητικός πολιτικός άρχισε να κερδίζει δημοτικότητα, σε αντίθεση με τον Θεμιστοκλή, ο οποίος γινόταν όλο και πιο αλαζόνας λόγω των επιτυχιών του. Ενώ ο Θεμιστοκλής πρότεινε την ενίσχυση του ναυτικού και μια πιο επιθετική εξωτερική πολιτική, ο Αριστείδης υποστήριζε έναν καλά εκπαιδευμένο στρατό ξηράς και σταθερότητα στο εσωτερικό.

Οι αντίπαλοι του Θεμιστοκλή ήταν κυρίως αριστοκράτες, οι οποίοι δεν του συγχώρησαν τις πολιτικές και κοινωνικές μεταρρυθμίσεις εις βάρος τους. Τον κατηγόρησαν για αυταρχισμό, περιφρόνηση των δημοκρατικών θεσμών, φιλαργυρία και αλαζονικό εγωισμό.

Υπήρχε κάποια βάση στις κατηγορίες αυτές, καθώς ο Θεμιστοκλής ήταν ένας άνθρωπος που επεδίωκε την επιτυχία με κάθε δυνατό τρόπο. Οι εχθροί του αγνόησαν το γεγονός ότι οι προσπάθειές του ήταν προς όφελος της Αθήνας και των πολιτών της, και επικεντρώθηκαν στις αδυναμίες του, εξαπολύοντας πολιτικό πόλεμο εναντίον του.

Τελικά, η φιλολακωνική αθηναϊκή αριστοκρατία επικράτησε και κατάφερε να τον εξοστρακίσει.

Μέχρι το 471 π.Χ., ο άλλοτε δοξασμένος Θεμιστοκλής είχε εξοριστεί, παρά τη μεγάλη του συνεισφορά στην απομάκρυνση των Περσών και το γεγονός ότι δεν είχε διαπράξει κάποιο αδίκημα ως πολιτικός. Ο Πλούταρχος ανέφερε ότι ο εξοστρακισμός δεν ήταν ακριβώς τιμωρία, αλλά περισσότερο ένας τρόπος περιορισμού της υπερβολικής δύναμης και της ζήλιας.

Σύμφωνα με τις καταγραφές, ο Θεμιστοκλής δεν έπεσε απλώς σε δυσμένεια, αλλά εξορίστηκε, διώχθηκε και δεν του επετράπη να μείνει πουθενά για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Αρχικά, έζησε στην εξορία στο Άργος, όπου στοχοποιήθηκε από τους Σπαρτιάτες. Ίσως να τον φθονούσαν ως ήρωα της Σαλαμίνας ή να ήθελαν να τον τιμωρήσουν επειδή τους ξεγέλασε και οχύρωσε την Αθήνα παρά τη θέλησή τους.

Ο Θεμιστοκλής έφυγε κρυφά από το Άργος και πήγε στην Κέρκυρα, όπου οι κάτοικοι, φοβούμενοι την αντίδραση της Αθήνας, δίστασαν να του προσφέρουν άσυλο. Από εκεί, κατευθύνθηκε στο βασίλειο του Άδμητου στη Μολοσσία, όπου έγινε δεκτός, αλλά δεν παρέμεινε για πολύ.

Με λίγες επιλογές στη διάθεσή του, κινήθηκε ανατολικά προς τη Μακεδονία και τελικά ζήτησε άσυλο στην αυλή του Πέρση βασιλιά Αρταξέρξη, ο οποίος είχε ανέβει στον θρόνο το 465 π.Χ., μετά τη δολοφονία του πατέρα του, Ξέρξη.

Ο Πέρσης βασιλιάς, βλέποντας με ενδιαφέρον την προοπτική να έχει κοντά του έναν πρώην Αθηναίο στρατηγό και πολιτικό, τον υποδέχθηκε θερμά και του πρόσφερε εκτάσεις στη Μαγνησία, τη Λάμψακο και τη Μυούς.

Ο Θεμιστοκλής έμαθε την περσική γλώσσα και τα έθιμα και ενσωματώθηκε στην αυλή του Αρταξέρξη, παρέχοντάς του πληροφορίες για την ελληνική πολιτική και τις στρατιωτικές τακτικές.

Πέθανε το 459 π.Χ., αλλά οι συνθήκες του θανάτου του παραμένουν ασαφείς. Κάποιοι λένε ότι αυτοκτόνησε, ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι δηλητηριάστηκε από εχθρούς.

Ο Αρταξέρξης, πάντως, φέρεται να είχε σχολιάσει ειρωνικά ότι θα ήθελε οι Έλληνες να διώχνουν πάντα τους καλύτερους άνδρες τους με αυτόν τον τρόπο.