Οι αρχαίοι Έλληνες αποκαλούσαν τους Φοίνικες «μωβ ανθρώπους», εξαιτίας της σπάνιας πορφυρής βαφής που παρήγαν από κελύφη σαλιγκαριών. Ωστόσο, οι Φοίνικες ήταν κάτι πολύ περισσότερο από αυτό: θαλασσοπόροι της Μεσογείου που επινόησαν το πρώτο αλφάβητο. Οι Έλληνες ήταν εκείνοι που έδωσαν το όνομα «Φοινίκη» στον πολιτισμό αυτόν της Ύστερης Εποχής του Χαλκού (1500-1200 π.Χ.), που βρισκόταν στην περιοχή του σημερινού Λιβάνου. Οι ίδιοι οι κάτοικοι αποκαλούσαν τη γη τους Χαναάν και τους εαυτούς τους Χαναναίους.

Ο Ηρόδοτος περιέγραψε τους Φοίνικες ως παθιασμένους ναυτικούς, ικανούς εμπόρους, καινοτόμους στην τεχνολογία και πολεμιστές της θάλασσας. Ο Όμηρος τους παρουσίασε ως περίφημους ναυτικούς της Μεσογείου, που έφταναν μέχρι την Ισπανία και την Πορτογαλία, φημισμένους και για τα όμορφα υφάσματα που εμπορεύονταν.

Οι Φοίνικες ήταν σημιτικός λαός που καταγόταν από την περιοχή της Εγγύς Ανατολής και αποτελούσε συνέχεια των πολιτισμών της Χαναάν, οι οποίοι υπήρχαν από το 2000 π.Χ. περίπου. Η γλώσσα τους, η φοινικική, ήταν συγγενική με τα εβραϊκά και τα αραμαϊκά. Οι σημαντικότερες πόλεις τους ήταν η Τύρος, η Βύβλος και η Σιδώνα.

Διατηρούσαν εμπορικές σχέσεις με την Αίγυπτο, τη Μεσοποταμία, την Ανατολία και την Ελλάδα, εμπορευόμενοι ξυλεία, μέταλλα και υφάσματα. Ίδρυσαν αποικίες σε όλη τη Μεσόγειο, όπως η Καρχηδόνα στη Βόρεια Αφρική (σημερινή Τυνησία) και η Γάδειρα (σημερινό Κάδιθ) στις ακτές της Ισπανίας.

Ως επιδέξιοι ναυτικοί και έξυπνοι έμποροι, οι Φοίνικες ίδρυσαν αποικίες όπου ήθελαν, διατηρώντας δίκτυο συναλλαγών που επεκτεινόταν έως τη Βρετανία και τη δυτική Αφρική. Χάρη στην κυριαρχία τους στη ναυσιπλοΐα, συγκέντρωναν αγαθά από μακρινές περιοχές, όπως κασσίτερο από τη Βρετανία και χρυσό από τη Δυτική Αφρική.

Τα έσοδα από το εμπόριο τους επέτρεψαν να οικοδομήσουν ισχυρές πόλεις-κράτη και να διαμορφώσουν ένα είδος «αυτοκρατορίας», βασισμένης όχι σε πολέμους αλλά στο εμπόριο. Ανάμεσά τους, η Τύρος κυριάρχησε από τον 9ο έως τον 6ο αιώνα π.Χ., ενώ ίδρυσαν αποικίες όπως η Καρχηδόνα και η Λέπτις Μάγκνα. Η Τύρος πέρασε στην κυριαρχία των Περσών το 572 π.Χ. και αργότερα κατακτήθηκε από τον Μέγα Αλέξανδρο το 332 π.Χ. Σύμφωνα με τον Ρωμαίο ιστορικό Ιουστίνο, η πόλη ιδρύθηκε από κατοίκους της Σιδώνας που αναζητούσαν νέο λιμάνι. Με τα πλούτη από το εμπόριο, οι κάτοικοί της κατασκεύασαν μεγαλεπήβολα έργα, όπως τον ναό του Μελκάρτ, θεού των θαλάσσιων ταξιδιών.

Ο Ηρόδοτος, κατά την επίσκεψή του στην Τύρο το 450 π.Χ., έγραψε ότι σύμφωνα με τους ιερείς η πόλη είχε ιδρυθεί 2300 χρόνια νωρίτερα, δηλαδή το 2750 π.Χ.

Η Βύβλος, 30 χλμ. βόρεια της σημερινής Βηρυτού, είναι μια από τις αρχαιότερες κατοικημένες πόλεις στον κόσμο. Υπήρχε ήδη από τη Νεολιθική εποχή και γνώρισε μεγάλη άνθηση από την 4η χιλιετία π.Χ. Ήταν το κύριο λιμάνι εξαγωγής κέδρου και άλλων πολύτιμων ξύλων προς την Αίγυπτο. Μετά την κατάρρευση του Νέου Βασιλείου της Αιγύπτου τον 11ο αιώνα π.Χ., η Βύβλος έγινε η σημαντικότερη πόλη της Φοινίκης.

Το φοινικικό αλφάβητο δημιουργήθηκε στη Βύβλο, και εκεί έχουν βρεθεί σχεδόν όλες οι πρώιμες επιγραφές, οι περισσότερες από τον 10ο αιώνα π.Χ. Τότε το βασίλειο της Σιδώνας με πρωτεύουσα την Τύρο είχε πλέον κυριαρχήσει. Η Βύβλος, αν και ευημερούσε μέχρι και τα ρωμαϊκά χρόνια, δεν ανέκτησε ποτέ την παλιά της ακμή.

Το φοινικικό αλφάβητο υιοθετήθηκε και προσαρμόστηκε από τους Έλληνες κατά τον 9ο-8ο αιώνα π.Χ., μέσω των εκτενών εμπορικών επαφών. Η φοινικική γλώσσα και κουλτούρα επηρεάστηκαν σε μεγάλο βαθμό από την Αίγυπτο, που είχε κυριαρχήσει στην περιοχή για μεγάλο διάστημα. Ο βασιλιάς της Βύβλου Ριμπ-Άντα παραδέχεται την επιρροή αυτή σε επιστολή του προς τον Φαραώ. Η γλώσσα ήταν κανναναϊκή, συγγενής με τα εβραϊκά.

Πριν το 1000 π.Χ., η φοινικική και η εβραϊκή είχαν ήδη διαφοροποιηθεί από τα αραμαϊκά. Το φοινικικό σύστημα γραφής ήταν απλό, εύκολο στην εκμάθηση και ευπροσάρμοστο σε άλλες γλώσσες, σε αντίθεση με την περίπλοκη σφηνοειδή ή τα ιερογλυφικά. Επιγραφές στα κανναναϊκά και τα αραμαϊκά έχουν βρεθεί σε ολόκληρη τη Μεσόγειο. Η γλώσσα αυτή επηρέασε βαθιά τη γραφή στην Εποχή του Σιδήρου, καθώς χρησιμοποιήθηκε για να καταγραφούν τα πρώιμα εβραϊκά, φοινικικά, αμμωνιτικά, εδωμιτικά και παλαιο-αραμαϊκά.

Η επιρροή του φοινικικού αλφαβήτου οφείλεται τόσο στη δομημένη μορφή του, που γραφόταν από τα δεξιά προς τα αριστερά, όσο και στη διάδοσή του από τους εμπόρους της Φοινίκης σε όλη τη Μεσόγειο.

Ένα από τα καλύτερα σωζόμενα κείμενα στη φοινικική γραφή βρίσκεται στο σαρκοφάγο του βασιλιά Αχιράμ στη Βύβλο, που χρονολογείται γύρω στο 850 π.Χ. Αν και λίγα κείμενα έχουν διασωθεί, το φοινικικό αλφάβητο υιοθετήθηκε από πολλούς λαούς και έγινε ένα από τα πιο διαδεδομένα συστήματα γραφής της αρχαιότητας.