Ένα αρχαίο χρώμα, η πορφύρα, θεωρούνταν το πιο ακριβό βαφικό υλικό του αρχαίου κόσμου και είχε μεγαλύτερη αξία από τον χρυσό στην Αρχαία Ελλάδα, τη Ρώμη και το Βυζάντιο.

Το χρώμα αυτό παραγόταν από την εξαγωγή βαφής από θαλάσσια σαλιγκάρια του είδους μύρεξ και από την αρχαιότητα συνδέθηκε με την εξουσία και την υψηλή κοινωνική θέση.

Η δημιουργία του αποδίδεται συνήθως στους Φοίνικες, τους κατοίκους της σημερινής περιοχής του Λιβάνου, οι οποίοι ίδρυσαν πόλεις όπως η Βύβλος, η Σιδώνα, η Τύρος και η Βηρυτός. Μάλιστα, το όνομα «Τυριανός πορφύρα» προέρχεται από την αρχαία πόλη της Τύρου, μία από τις παλαιότερες συνεχώς κατοικημένες πόλεις της Μεσογείου και του κόσμου.

Κάποιοι άλλοι υποστηρίζουν ότι αρχαιολογικά και επιγραφικά δεδομένα από το Αιγαίο δείχνουν ότι η «βασιλική πορφύρα» πρωτοπαρασκευάστηκε στην Κρήτη. Ο Robert R. Stieglitz, γράφοντας στο περιοδικό Biblical Archaeologist, υποστήριξε ότι πριν από το 1750 π.Χ., οι Μινωίτες στην Κρήτη, καθώς και οι κάτοικοι μινωικών νησιών όπως τα Κύθηρα, είχαν ήδη αναπτύξει μια βιομηχανία πορφύρας, η οποία στη συνέχεια εξαπλώθηκε σε ολόκληρη την ανατολική Μεσόγειο.

Η ελληνική παράδοση αφηγείται μια διαφορετική ιστορία: ο ημίθεος Ηρακλής, καθώς περπατούσε σε μια παραλία με τον σκύλο του για να επισκεφθεί μια νύμφη, είδε τον σκύλο να δαγκώνει ένα σαλιγκάρι και να γεμίζει το στόμα του με μωβ χρώμα. Όταν η νύμφη είδε το χρώμα, ζήτησε έναν μανδύα στο ίδιο χρώμα.

Ανεξάρτητα από το ποιος ήταν ο πρώτος που το δημιούργησε, το γεγονός είναι ότι για να βαφτεί ένα μικρό κομμάτι υφάσματος χρειάζονταν δεκάδες χιλιάδες αδένες από μύρεξ, που συλλέγονταν, αποξηραίνονταν και έβραζαν.

Σε αντίθεση με άλλα βαφικά υλικά, το Τυριανό πορφυρό όχι μόνο δεν ξεθώριαζε, αλλά το χρώμα του γινόταν πιο έντονο με την πάροδο του χρόνου και τη χρήση – ένα θαυματουργό χαρακτηριστικό που δικαιολογούσε την υπερβολική του τιμή, που ξεπερνούσε την αξία του χρυσού.

Αρχικά, τα σαλιγκάρια έπρεπε να συλλεχθούν. Σύμφωνα με τον Ρωμαίο συγγραφέα Πλίνιο τον Πρεσβύτερο, χρειάζονταν χιλιάδες σαλιγκάρια για να παραχθεί μία ουγγιά βαφής. Στη συνέχεια, οι αδένες αφαιρούνταν και τοποθετούνταν σε μολύβδινα δοχεία γεμάτα με θαλασσινό νερό. Τα δοχεία θερμαίνονταν αργά για περίπου δέκα ημέρες, μέχρι το μείγμα να αποκτήσει ένα κοκκινωπό-μωβ χρώμα.

Η διαδικασία ήταν μακρά και εξαιρετικά δυσάρεστη λόγω της έντονης οσμής. Γι’ αυτό, τα εργαστήρια παραγωγής της Τυριανής πορφύρας βρίσκονταν συνήθως μακριά από τις πόλεις. Το έντονο χρώμα και η ανθεκτικότητα του την έκαναν περιζήτητη, ενώ συνδέθηκε με τη βασιλεία, την αριστοκρατία και το κύρος. Χρησιμοποιούνταν κυρίως για βασιλικά ενδύματα, τελετουργικούς μανδύες και αντικείμενα υψηλής αξίας.

Η χρήση της ρυθμιζόταν συχνά από νόμους πολυτελείας, που καθόριζαν ποιος είχε δικαίωμα να τη φοράει. Στην Αρχαία Ρώμη, η πορφύρα συνδέθηκε με την αυτοκρατορική λατρεία και χρησιμοποιούνταν σε τελετουργικές στολές αυτοκρατόρων και ανώτατων ιερέων.

Η χρήση της Τυριανής πορφύρας σε θρησκευτικές και ιεροτελεστικές τελετές ενίσχυσε τη σύνδεσή της με το θείο, προσθέτοντας στη μυστικιστική της γοητεία.

Παρόλο που η παραδοσιακή παραγωγή της από μύρεξ δεν εφαρμόζεται πλέον ευρέως λόγω του υψηλού κόστους και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, σήμερα υπάρχουν συνθετικές εκδοχές του χρώματος, που παράγονται με χημικές μεθόδους. Οι συνθετικές αυτές βαφές είναι πολύ πιο οικονομικές και δεν απαιτούν τη συλλογή σαλιγκαριών.

Ωστόσο, υπάρχουν ακόμη άνθρωποι που επιμένουν στη χρήση των παραδοσιακών μεθόδων. Το 2022, το πρακτορείο Reuters ανέφερε ότι ένας Τυνήσιος, ο Mouhamad Ghassen Nouira, δημιουργεί βαφή από θαλάσσια σαλιγκάρια, εμπνευσμένος από ένα σχολικό πρότζεκτ.

Ο Nouira εργάζεται σε ένα μικρό εργαστήριο στον κήπο του, εφαρμόζοντας αρχαίες τεχνικές για να παράγει Τυριανή πορφύρα, την οποία πουλάει στο διαδίκτυο για περίπου 2.500 δολάρια ανά γραμμάριο. Παρότι αρχικά δέχτηκε κριτική για το χόμπι του, οι επιτυχίες του τελικά κέρδισαν την αναγνώριση και τη στήριξη των γύρω του. «Η κριτική μετατράπηκε σε ενθάρρυνση και αυτόμε ώθησε να συνεχίσω», είπε.