Μια συναρπαστική συνεργασία ανάμεσα στον μοναχό πατέρα Κοσμά Σιμωνοπετρίτη και τη γραφολόγο Χριστίνα Σωτηράκογλου αποκάλυψε την ταυτότητα ενός διάσημου βυζαντινού ζωγράφου που έδρασε στη Θεσσαλονίκη, τη δεύτερη σημαντικότερη πόλη της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, από τα τέλη του 13ου έως τις αρχές του 14ου αιώνα. Χρησιμοποιώντας προηγμένες τεχνικές ανάλυσης που εφαρμόζονται και σε εγκληματολογικές έρευνες, αποκωδικοποίησαν ένα μεσαιωνικό χειρόγραφο που φυλάσσεται στο Παρίσι και έλυσαν ένα μυστήριο αιώνων: ο διάσημος αγιογράφος Μανουήλ Πανσέληνος δεν ήταν παρά το ψευδώνυμο του Ιωάννη Αστραπά.
Ο Μανουήλ Πανσέληνος θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες της Μακεδονικής Σχολής, γνωστός για τις τοιχογραφίες του στον καθεδρικό ναό του Πρωτάτου στο Άγιο Όρος. Παρά τη μεγάλη καλλιτεχνική του αξία, ελάχιστα ήταν γνωστά για τη ζωή του, ενώ οι ειδικοί υποπτεύονταν ότι το όνομά του ήταν συμβολικό. Η ανακάλυψη βασίστηκε στη σύγκριση της γραφής του Μαρκιανού Κώδικα, ενός χειρόγραφου του 14ου αιώνα, με τη γραφή στις τοιχογραφίες του Πρωτάτου.
Η Σωτηράκογλου, αναλύοντας λεπτομέρειες όπως το σχήμα και η μορφή γραμμάτων, κατάφερε να αποδείξει ότι ο δημιουργός των τοιχογραφιών και ο συγγραφέας του κώδικα ήταν το ίδιο πρόσωπο. Όπως ανέφερε, η διαδικασία ήταν ιδιαίτερα δύσκολη, καθώς έπρεπε να εργαστεί αποκλειστικά με φωτογραφικό υλικό, λόγω της απαγόρευσης εισόδου γυναικών στο Άγιο Όρος.
Ο πατέρας Κοσμάς τόνισε ότι ο Ιωάννης Αστραπάς ήταν ένας εξαιρετικά ταλαντούχος καλλιτέχνης, ο οποίος συνδύασε αρμονικά την κλασική αρχαία τέχνη με την πνευματικότητα της Ορθοδοξίας. Παρότι δεν υπέγραφε τα έργα του, η σύγκριση της γραφής αποκατέστησε την ταυτότητά του, ανοίγοντας νέους δρόμους για τη μελέτη της βυζαντινής τέχνης.
Σχόλια