Ο πρώην ΠτΔ Χ. Σαρτζετάκης για το Βορειοηπειρωτικό και η σχέση του με τον Σεβαστιανό

Ο πρώην ΠτΔ Χ. Σαρτζετάκης για το Βορειοηπειρωτικό και η σχέση του με τον Σεβαστιανό

Ο εκλιπών Πρόεδρος της Δημοκρατίας Χρήστος Σαρτζετάκης, οι θέσεις του για το Βορειοηπειρωτικό Ζήτημα και η σχέση του με τον μητροπολίτη Σεβαστιανό.

Στις 3 Φεβρουαρίου έφυγε από τη ζωή ο πρώην Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Χρήστος Σαρτζετάκης. Στον Τύπο και τα Μ.Μ.Ε. γράφτηκαν πολλά για τον χαρακτήρα και την διαδρομή του διακεκριμένου δικαστικού ανδρός, από τις αίθουσες των δικαστηρίων στο ύπατο πολιτειακό αξίωμα, διαδρομή που χαρακτηρίστηκε από ήθος, εντιμότητα και υπευθυνότητα. Πολύ συχνά οι θέσεις και η στάση του σε διάφορα θέματα προκάλεσαν εντύπωση, καθώς δεν δίσταζε να τις υποστηρίξει, ακόμη και αν ερχόταν σε αντίθεση με την κρατούσα άποψη, κάτι που φάνηκε περίτρανα και από την προϋπηρεσία του στα έδρανα της Δικαιοσύνης. Στη διάρκεια της θητείας του υπερασπίστηκε επανειλημμένα τα εθνικά μας δίκαια προς όλες τις κατευθύνσεις αν και απέφυγε να έρθει σε ρήξη με την κυβερνητική πολιτική, σεβόμενος τον κολοβωμένο ρόλο που επεφύλασσε για τον ανώτατο άρχοντα η συνταγματική αναθεώρηση του 1986. Ωστόσο στη συνέχεια εξέφρασε με μεγαλύτερη παρρησία και ευθύτητα τις απόψεις του πάνω σε θέματα επικαιρότητας αλλά και στα εθνικά θέματα και σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής. Είναι ευρύτατα γνωστές οι θέσεις του για τα ελληνοτουρκικά ζητήματα αλλά και για την παραχάραξη της Ιστορίας της Μακεδονίας από το γειτονικό κράτος των Σκοπίων.

Αυτό που δεν είναι ιδιαιτέρως γνωστό όμως, είναι η στάση του στο εθνικό ζήτημα της Βορείου Ηπείρου, αλλά και η σχέση του με τον αγώνα του Μητροπολίτου Δρυϊνουπόλεως Σεβαστιανού την περίοδο εκείνη. Με υλικό από τις εφημερίδες της εποχής εκείνης, αλλά και δημοσιευμένα κείμενα και άρθρα από την προσωπική του ιστοσελίδα (https://www.sartzetakis.gr) θα προσπαθήσουμε να αναδείξουμε την σημασία που έδινε ο κ. Σαρτζετάκης στον μαρτυρικό ελληνισμό της Βορείου Ηπείρου αλλά και τις θέσεις του σχετικά με την ιστορική αδικία που υπέστη από τις μεγάλες δυνάμεις.
Την άνοιξη του 1985 στην εσωτερική πολιτική επικαιρότητα κυριαρχεί η ανάδειξη στο ύπατο πολιτειακό αξίωμα της χώρας του δικαστικού Χρήστου Σαρτζετάκη. Στην πρώτη του επίσκεψη στην Ήπειρο, ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο κ. Σαρτζετάκης μετέβη στο φυλάκιο της Κακαβιάς, ενώ στο πλαίσιο των εορτασμών του Σουλίου, αναφέρθηκε στον Ελληνισμό της Β. Ηπείρου: «Ὁ Ελληνισμός δεν ξεχνά και δεν θα ξεχάσει ποτέ, τους πικραμένους αδελφούς μας, που πέρα από τα σύνορα ζουν, στην περιοχή που γεωγραφικά ονομάζεται Βόρειος Ήπειρος και που διατήρησαν και διατηρούν την γλώσσα και την πίστη των πατέρων τους.» (1) Η ξεκάθαρη αυτή δήλωση γίνεται δεκτή με ιδιαίτερη ικανοποίηση από τον Μητροπολίτη Σεβαστιανό που με τηλεγράφημά του (2) προς τον Πρόεδρο τον ευχαριστεί τονίζοντας:
«Η επίσημος αναφορά σας εις το Βορειοηπειρωτικόν θέμα, το οποίον είναι εξ ίσου με το Κυπριακό, εθνικόν θέμα, βαθύτατα μας ικανοποίησε. Και ως Μητροπολίτης της ακριτικής αυτής επαρχίας, που εκ του πλησίον ζώμεν το δράμα των υποδούλων, αισθανόμεθα την ανάγκην να σας ευχαριστήσωμεν, και επί πλέον να εκφράσωμεν προς Υμάς, ειλικρινή και εγκάρδια συγχαρητήρια, καθ' ότι είστε ο πρώτος πρόεδρος της Δημοκρατίας που ελάβατε θέση επί του εθνικού ζητήματος.»
Στις 23 Αυγούστου 1985 τον κ. Σαρτζετάκη συναντά στην Αθήνα ο πρόεδρος της Πανηπειρωτικής Ομοσπονδίας Αμερικής, Καναδά και Αυστραλίας κ. Μπέτζιος. Όπως αναφέρει ο ίδιος (3) « … διαπιστώσαμε ότι ήταν πλήρως ενημερωμένος στο θέμα μας αλλά και τόσο πολύ λυπημένος «για τις χαμένες πατρίδες» όπως μας είπε, ώστε δάκρυσε όταν μας έδειξε κάποια στιγμή κατά τη συζήτηση το Χάρτη της Μεγάλης Ελλάδος. Δυστυχώς η θέση του δεν του επέτρεπε να μας πει τίποτε περισσότερο από το ότι «από τη θέση που βρίσκεται θα προστατεύσει τα συμφέροντα του Έθνους». Άλλωστε –είπε– είναι ο μόνος Πρόεδρος που μίλησε ανοιχτά για τη Βόρεια Ήπειρο σε πρόσφατη επίσκεψή του στο Σούλι».
Για το μείζον ζήτημα της μονομερούς άρσης της εμπολέμου καταστάσεως με την Αλβανία από την κυβέρνηση Α. Παπανδρέου στις 28 Αυγούστου 1987, ο κ. Σαρτζετάκης δεν εκφράστηκε την περίοδο εκείνη ούτε θετικά ούτε αρνητικά, τηρώντας επακριβώς τον θεσμικό του ρόλο. Ωστόσο σύμφωνα με μαρτυρία του τότε προέδρου της ΠΟΑΚΑ κ. Μικέλη (4) σε συναντήσεις (του κ. Μικέλη) με παράγοντες της αντιπολίτευσης αλλά και ηπειρωτικές οργανώσεις, κανείς δεν πίστευε ότι η κυβέρνηση θα προχωρούσε στην ενέργεια αυτή χωρίς την έγκριση του ανώτατου άρχοντος. (εξυπακούετο προφανώς ότι δεν υπήρχε η συναίνεση του κ. Σαρτζετάκη για την απόφαση αυτή). Η απόφαση της κυβέρνησης προκάλεσε έντονη πολιτική αντιπαράθεση με τον τότε πρόεδρο της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κωνσταντίνο Μητσοτάκη να τη χαρακτηρίζει «απαράδεκτη πράξη εθνικής μειοδοσίας». Αν και ο κ. Σαρτζετάκης δεν εκφράστηκε δημόσια, μάλλον διαφώνησε με την απόφαση αυτή, για την οποία κατόπιν εορτής ενημερώθηκε από τον πρωθυπουργό σε συνάντηση 1 ώρας και 40 λεπτών. Για τον λόγο αυτό, σύμφωνα με δημοσιεύματα στον ημερήσιο Τύπο, δεν εκδόθηκε και προεδρικό διάταγμα.(5)
Την επόμενη χρονιά σε ανταπόκριση της δημοσιογράφου κ. Λένας Παγώνη από το 25ο συνέδριο της ΠΟΑΚΑ, (22-26 Ιουνίου 1988, Ατλάντικ Σίτυ),(6) τονίζεται ότι έγινε ενθουσιωδώς δεκτό το μήνυμα του προέδρου της Δημοκρατίας κ. Σαρτζετάκη προς το Συνέδριο, στο οποίο μεταξύ άλλων αναφέρονταν και τα εξής : «Υπάρχουν ανάμεσά σας ορισμένοι που μείνατε χωρίς πατρίδα, θύματα μιας άδικης, ενώπιον της ιστορίας, συγκυρίας για την πατρίδα μας, τα στοιχεία της οποίας εξέθρεψαν άθλιοι υπολογισμοί των ισχυρών της γης. Το Συνέδριό σας εκφράζει στον υψηλότερο βαθμό την αρετή της εθνικής αλληλεγγύης, προς τα άτυχα αυτά παιδιά του Ελληνισμού».
Στον απόηχο των περίφημων δηλώσεων Σαμαρά το Δεκέμβριο του 1989, όταν ευχήθηκε να εορτάσουν ελεύθερα την επόμενη χρονιά οι Βορειοηπειρώτες τα Χριστούγεννα, με κοινή απόφαση του αρχιεπισκόπου Σεραφείμ, ως προέδρου της ΚΕΒΑ, της ΠΟΑΚΑ και όλων των Βορειοηπειρωτικών οργανώσεων αποφασίστηκε η διοργάνωση συλλαλητηρίου στα Προπύλαια για τις 11 Ιανουαρίου 1990. Επιτροπή των οργανωτών με επικεφαλής τον Σεβαστιανό, συναντήθηκε την παραμονή, με τον πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Σαρτζετάκη.(7) Ο πρόεδρος της ΠΟΑΚΑ κ. Τσούμπανος περιγράφει τη συνάντηση. «Μετά τη συνάντησή μας με τον κ. Μητσοτάκη, η αντιπροσωπεία της ΠΟΑΚΑ, έγινε δεκτή από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Χρήστο Σαρτζετάκη. Στη συνομιλία που κράτησε μία ώρα και είκοσι λεπτά, ο κ. Σαρτζετάκης επανέλαβε, για μια ακόμα φορά, ότι το θέμα της Β. Ηπείρου και των υποδούλων Ελλήνων είναι κάτι που θα τον απασχολεί πάντοτε, μέχρι την αίσια λύση του. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, αφού εξέφρασε τον θαυμασμό του για τους απόδημους Έλληνες και για το έργο το οποίο επιτελούν, στο εξωτερικό, έπλεξε το εγκώμιο των Ηπειρωτών, για την αγάπη τους και προσφορά στην Ελλάδα, από την απελευθέρωσή της μέχρι σήμερα».(8)
Μετά τη λήξη της θητείας του τον Μάϊο του 1990 ο κ. Σαρτζετάκης όπως αναφέρει και ο ίδιος στην ιστοσελίδα του «…ἐτόνιζε και τονίζει καὶ διὰ τὴν Βόρειον Ἤπειρον, τὴν μαρτυρικὴν αὐτὴν καὶ ἀπὸ τὰ πανάρχαια χρόνια μόνον ἑλληνικήν γῆν, πάντοτε μὲ παρρησίαν καὶ ἀκαταμάχητον τεκμηρίωσιν πρὸς πάντας, τὰ δέοντα.»(9) Στις 8 Σεπτεμβρίου 1994 κατά την περίφημη δίκη των 5 ηγετών της ΟΜΟΝΟΙΑΣ, ανακοινώνεται η απόφαση του δικαστηρίου των Τιράνων, που προβλέπει ποινές φυλάκισης από 6 ως 8 χρόνια για όλους τους κατηγορουμένους, χωρίς αναστολή. Ο κ. Σαρτζετάκης με δημόσια δήλωσή του στις 12 Σεπτεμβρίου 1994 με αφορμή «την καταδίκην των πέντε Βορειοηπειρωτών αδελφών μας από δικαστήριο τυράννων, σταλινικών επιγόνων, στα Τίρανα, με κατεσκευασμένες κατηγορίες και ανύπαρκτα αποδεικτικά στοιχεία, τίθεται εναντίον της εγκαταλείψεως της ονομασίας «Βόρειος Ήπειρος» και υιοθετήσεως, αντ' αυτής, του όρου «Νότιος Αλβανία», τον οποίον διάφορα δημοσιεύματα, η ακόμη και ανερμάτιστοι πολιτικοί ταγοί έχουν αρχίσει να χρησιμοποιούν απερισκέπτως, αφού έτσι συντελείται η διολίσθησις προς την εθνικήν μας αμνησίαν και διευκολύνεται η συσκότισις των ελληνικών συνειδήσεων ως προς τα επί της περιοχής απαράγραπτα δίκαια του Ελληνισμού, προς μεγάλην βεβαίως χαράν των επιβούλων».(10)
Μετά την κοίμηση του μητροπολίτη Σεβαστιανού, ο κ. Σαρτζετάκης με μήνυμά του εξέφρασε την οδύνη του για τον θάνατο του ιεράρχη, τον οποίο χαρακτήρισε «μνήμονα ασυμβίβαστο των παραδόσεων της Ορθοδόξου Εκκλησίας που διαφύλαξε το Γένος μας από την εξαφάνιση… Με την αγωνιστική του πορεία έκανε να αναβιώσουν στο πρόσωπό του επικαί μορφαί του πανενδόξου παρελθόντος της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Ολόκληρος ο Ελληνισμός δεν θα λησμονήση τους συνεχείς και πνευματικούς αγώνες του σεπτού ιεράρχου υπέρ της μαρτυρικής Βορείου Ηπείρου, του αδιατιμήτου αυτού τμήματος της Ελληνικής μας Πατρίδας, το οποίο άνομα συμφέροντα ισχυρών και εσχάτη κατάπτωσις της διεθνούς κοινότητος κατεδίκασαν εις αφόρητον δουλείαν. Εις την απορφανισθείσα ακριτική Ιερά Μητρόπολη, εύχομαι να αναδειχθή αντάξιος του εκλιπόντος διάδοχος. Ας είναι ΑΙΩΝΙΑ Η ΜΝΗΜΗ του Μητροπολίτου Σεβαστιανού, αληθινού ορθοδόξου Ιεράρχου και αληθινού Έλληνος!»(12)
Κατακλείνοντας την αναφορά μας στον κ. Σαρτζετάκη, παραθέτουμε σημαντικό άρθρο-παρακαταθήκη του πρώην Προέδρου της Δημοκρατίας σχετικά με τα εθνολογικά όρια του Ελληνισμού, (12)το οποίο φρονούμε ότι θα πρέπει να αποτελεί οδηγό για την εξωτερική μας πολτική. Στο άρθρο αυτό ο κ. Σαρτζετάκης αναφέρει τα εξής για τη Βόρειο Ήπειρο:
«Τα εθνολογικά όρια του Ελληνισμού, ακόμη και κατά τα τέλη του 19ου αιώνος, εμφανέστατα ευρίσκοντο πολύ πέραν των τότε, αλλά και των σημερινών ελληνικών συνόρων. Περιελάμβανον ολόκληρον την Βόρειον Ήπειρον, σχεδόν ολόκληρον το έδαφος του σημερινού κρατιδίου των Σκοπίων, ολόκληρον την Ανατολικήν Ρωμυλίαν, δηλαδή την σημερινήν νότιον Βουλγαρίαν, ως και ολόκληρον την Ανατολικήν Θρáκην. Έκτοτε η μεν Ανατολική Ρωμυλία, που είχε γίνει, με απόφασιν του Συνεδρίου του Βερολίνου του 1878, αυτόνομη επαρχία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με πρωτεύουσαν την Φιλιππούπολιν, κατεβροχθίσθη με το βουλγαρικόν πραξικόπημα του 1885∙ η δε Βόρειος Ήπειρος επεδικάσθη εις το νεοπαγές (1912-13) Αλβανικόν κράτος∙ ενώ η βόρειος Μακεδονία επεδικάσθη, μετά τους βαλκανικούς πολέμους (1912-13), κατά το μεγαλύτερον μέρος της εις την Νοτιοσλαβίαν, κατά δε το μικρότερον (περιοχή του Μελενίκου, Πιρίν) εις την Βουλγαρίαν. Τέλος, η Ανατολική Θράκη μετά την μικρασιατικήν καταστροφήν, με την συνθήκην της Λωζάννης (1923) περιήλθεν εις την Τουρκίαν:
Τα προκύψαντα λοιπόν μετά τον α΄ παγκόσμιον πόλεμον (1914-1918) σύνορα μεταξύ των βαλκανικών κρατών εχαράχθησαν όχι με κριτήριον την εθνολογικήν σύστασιν και την διασαλπιζομένην αρχήν της αυτοδιαθέσεως των λαών, αλλά προς ικανοποίησιν συμφερόντων και επιδιώξεων ξένων προς την Βαλκανικήν δυνάμεων. Έτσι με την δημιουργίαν του Αλβανικού κράτους, εις την οποίαν επρωτοστάτησεν η Ιταλία, αφ' ενός περιελήφθησαν εις αυτό τα ελληνικώτατα εδάφη της, από χιλιετηρίδων, ελληνικωτάτης Βορείου Ηπείρου, και αφ' ετέρου ετέθη εκτός αυτού η, κατοικουμένη από αλβανικής καταγωγής πληθυσμούς, περιοχή του Κοσσυφοπεδίου, η οποία και εδόθη εις την τότε συγκροτηθείσαν Νοτιοσλαβίαν. Εγχείρημα δολιώτατον, διά να ευρίσκεται το νεοσύστατον αλβανικόν κράτος εξ αιτίας της εθνολογικώς αδίκου αυτής κατανομής εδαφών εις προστριβάς και με τους δύο γείτονάς του, την Ελλάδα (διά την Βόρειον Ήπειρον) και την Νοτιοσλαβίαν (διά το Κοσσυφοπέδιον), και να έχη έτσι ανάγκην ξένου προστάτου, εν προκειμένω κυρίως της, εις την απέναντι ακτήν της Αδριατικής, Ιταλίας, η οποία και πολυτρόπως διεισδύσασα καθυπέταξεν εις την ουσίαν την Αλβανίαν ήδη από το 1925, δηλ. πολύ πριν από την στρατιωτικήν εις αυτήν εισβολήν του Απριλίου 1939. Αυτές δε οι άνομες κατά την χάραξι των συνόρων ρυθμίσεις, απετέλεσαν και την αιτία των όσων κακών έκτοτε επηκολούθησαν.
Η Βόρειος Ήπειρος με τον ελληνικόν κατά συντριπτικήν πλειοψηφίαν πληθυσμόν της, δικαιωματικώς μόνον εις την Ελλάδα ανήκε. Εν τούτοις, με την ραδιούργον απαίτησιν της Ιταλίας, παρεχωρήθη εις την Αλβανίαν και, μολονότι απηλευθερώθη τρεις φορές έκτοτε υπό του ενδόξου Ελληνικού μας Στρατού, παραμένει ακόμη υπό τον αλβανικόν ζυγόν, σκλαβωμένη. Έτσι, ούτε καν σήμερα, εποχήν θεοποιήσεως των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εφαρμόζεται για τους δύσμοιρους βορειοηπειρώτες αδελφούς μας έστω το Πρωτόκολλον της Κερκύρας της 17ης Μαΐου 1914, με το οποίον είχε παραχωρηθή πανηγυρικώς εις την Βόρειον Ήπειρον αυτονομία (διοικητική, εκκλησιαστική, εκπαιδευτική, αστυνομική) έναντι του τότε νεοσυσταθέντος Αλβανικού κράτους, αν και το πρωτόκολλον αυτό και από τους Αλβανούς υπεγράφη και επεκυρώθη εν συνεχεία από τας εξ τότε Μεγάλας Δυνάμεις (Γαλλίαν, Αγγλίαν, Ρωσίαν, Ίταλίαν, Γερμανίαν και Αυστρίαν). Σκλαβωμένη λοιπόν παραμένει η βόρειος Ήπειρος χάριν ανόμων συμφερόντων τρίτων, προς αιωνίαν καταισχύνην της διεθνούς διπλωματίας, όταν και η Γερουσία των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής δύο φορές εψήφισε, και μάλιστα ομοφώνως, την 17ην Μαΐου 1920, μετά τον Α΄ παγκόσμιον πόλεμον, και την 29ην Ιουλίου 1946, μετά τον Β΄ παγκόσμιον πόλεμον (με επικύρωσιν εχούσης προηγηθή την 26ην Μαρτίου 1946 αποφάσεως της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων), ότι έπρεπεν η Βόρειος Ήπειρος να παραχωρηθή εις την μητέρα Ελλάδα.»
1. Εφημ. Πρωϊνά Νέα, 11-6-1985.
2. Ἱερά Μητρόπολις Δρυϊνουπόλεως, Σεβαστιανός, Γιά τήν ἀνάσταση τῆς Βορείου Ἠπείρου, σ. 230.
3. βλ. Ηλ. Μπέτζιου, Πανηπειρωτική Ὁμοσπονδία Αμερικής, Ο εθνικός αγώνας των Ηπειρωτών της Ξενιτειάς, Νέα Υόρκη 2010, σ.295 .
4. βλ. Ηλ. Μπέτζιου, Πανηπειρωτική Ὁμοσπονδία Αμερικής, Ο εθνικός αγώνας των Ηπειρωτών της Ξενιτειάς, Νέα Υόρκη 2010, σ. 338 .
5. Εφημ. Ελληνικός Βορράς 6-9-1987.
6. Εφημ. Ελευθεροτυπία, 8-7-1988.
7. Εφημ. Μεσημβρινή, 10-1-1990.
8. βλ. Ηλ. Μπέτζιου, Πανηπειρωτική Ὁμοσπονδία Αμερικής, Ο εθνικός αγώνας των Ηπειρωτών της Ξενιτειάς, Νέα Υόρκη 2010, σ. 364
9. https://www.sartzetakis.gr/ points/boriaipiros.html
10. https://www.sartzetakis.gr/ points/boriaipiros.html
11. Ἱερά Μητρόπολις Δρυϊνουπόλεως, Σεβαστιανός, Γιά τήν ἀνάσταση τῆς Βορείου Ἠπείρου, σ. 678.
12. https://www.sartzetakis.gr/ points/ethologika.html

Φιλόθεος Κεμεντζετζίδης / sfeva.gr

Σχετικά άρθρα


Σχόλια

Προσθήκη σχολίου