Ο εμφύλιος πόλεμος, εκτός των άλλων συνεπειών, δημιούργησε αδράνεια με αποτέλεσμα να μην αντιμετωπισθεί όπως έπρεπε ο εχθρός. Έτσι, είχαμε την καταστροφή των Ψαρών, η οποία ήταν ασυγχώρητη. Διότι μετά από λίγο αποδείχτηκε εάν κινούνταν έγκαιρα οι Έλληνες μπορούσαν να την προλάβουν.

Η κυβέρνηση έδωσε στους νησιώτες μέρος του αγγλικού δανείου. Έτσι μπόρεσε να εξοπλιστεί ο στόλος και να πλεύσει για να αντιμετωπίσει τον εχθρό. Τότε άρχισε ισχυρή πάλη μεταξύ των δύο στόλων. Από τον Ιούλιο μέχρι το Νοέμβριο του 1824 έγιναν οι σημαντικότερες επιχειρήσεις από άποψης τακτικής στη θάλασσα στη διάρκεια της Επανάστασης.

Ο Ελληνικός και ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος πάλεψαν γύρω από τη Σάμο, την οποία ήθελαν σύμφωνα με το σχέδιο της Υψηλής Πύλης να καταστρέψουν οι Τουρκοαιγύπτιοι. Ο αγώνας έγινε σε τρεις φάσεις: Κατά πρώτον ο Ελληνικός Στόλος πήρε θέση στο στενό μεταξύ Σάμου και Μ. Ασίας και εμπόδισε τον Χοσρέφ να αποβιβάσει τον τουρκικό στρατό στη Σάμο, που είχε συγκεντρωθεί στην απέναντι πλευρά (στη Μ. Ασία). Ναύαρχος του Ελληνικού Στόλου ήταν ο Σαχτούρης.

Εκεί, από την 31η Ιουλίου μέχρι την 5η Αυγούστου 1824 έγιναν πολλές συμπλοκές στις οποίες αποδείχτηκε για μια ακόμη φορά η υπεροχή των Ελλήνων ναυτικών. Τέσσερις φορές ο τουρκικός στόλος με ναύαρχο τον Χοσρέφ όρμησε, για να διασπάσει τον ελληνικό κλοιό και να αποβιβάσει τα στρατεύματά του στη Σάμο και έγιναν τέσσερις ναυμαχίες, κατά τις οποίες, οι Τούρκοι αποκρούστηκαν καταντροπιασμένοι και με σημαντικές απώλειες.

Ο Κων. Κανάρης έκαψε μία φρεγάτα με πυρπολικό. Ο υδραίος Βατικιώτης και ο σπετσιώτης Ματρόζος έκαψαν δύο μικρότερα πλοία. Ο Χοσρέφ αναγκάστηκε να υποχωρήσει πηγαίνοντας προς την Κω και να περιμένει εκεί την άφιξη του αιγυπτιακού στόλου, πιστεύοντας ότι ενωμένοι οι δύο στόλοι θα κατατρόπωναν τους Έλληνες. Όμως, απατήθηκε οικτρά ο Χοσρέφ…

Στις 20 Αυγούστου κατέπλευσε ο αιγυπτιακός στόλος υπό τον Ιμπραήμ και ενώθηκε με τον τουρκικό βόρεια της Αλικαρνασσού (Βουδρούμ, τη λένε σήμερα οι Τούρκοι). Ο ενωμένος εχθρικός στόλος αποτέλεσε τεράστια δύναμη από 300 φορτηγά, 40 βρίκια, 25 κορβέτες, 20 φρεγάτες και ενός πλοίου της γραμμής, το οποίο έφερε τη σημαία του Χοσρέφ, με 2.500 τηλεβόλα και 30 χιλιάδες στρατό.

Αλλά και ο Ελληνικός στόλος ενισχύθηκε με την άφιξη της πρώτης μοίρας της Ύδρας υπό την ηγεσία του Μιαούλη και συγκεντρώθηκε μεταξύ Λέρου, Λειψούς και Πάτμου. Αριθμούσε 70 πλοία με 850 τηλεβόλα και 5 χιλιάδες ναύτες. Άρχισε τότε σειρά συγκρούσεων.

Πριν προχωρήσουμε όμως επιβάλλεται να γνωρίσουμε λίγα πράγματα για τον κυριότερο ναύαρχο του Αγώνα τον Ανδρέα Μιαούλη. Ο Ανδρέας Μιαούλης (1769-1835) γεννήθηκε στα Φύλλα της Χαλκίδας στην Εύβοια (αρχαίο Ληλάντιο πεδίο), από όπου αναγκάστηκε να καταφύγει στην Ύδρα, την πατρίδα της μητέρας του. Το επώνυμό του ήταν Βώκος. Υπάρχουν πολλές εκδοχές για την αλλαγή σε Μιαούλης. Από μικρή ηλικία εκδηλώθηκε η ευφυία του προς τα ναυτικά και μόλις 17 ετών έγινε κυβερνήτης εμπορικού πλοίου. Με αυτό απόκτησε σημαντική περιουσία με ριψοκίνδυνες επιχειρήσεις. Στη διάρκεια των ναπολεοντείων πολέμων, όταν η Αγγλία απέκλεισε τα λιμάνια της Ισπανίας, ο Μιαούλης μπήκε στα Γάδειρα με μεγάλο φορτίο στο πλοίο του με σιτάρι. Αλλά, κατά την έξοδό του από το λιμάνι τον συνέλαβαν και τον οδήγησαν στον Άγγλο ναύαρχο Νέλσωνα. Ο Νέλσων χάρισε στο Μιαούλη τη ζωή, γιατί εκτίμησε την γενναιότητά του και την ειλικρίνειά του.

Μετά την έκρηξη της Επανάστασης ο Λάζαρος Κουντουριώτης, ο διακεκριμένος πρόκριτος της Ύδρας διέκρινε σ' αυτόν τον άριστο αρχηγό του πολέμου στον κατά θάλασσα αγώνα. Έτσι, από το δεύτερο έτος του Αγώνα ο Μιαούλης αντικατέστησε τον Ιάκωβο Τομπάζη ως αρχηγός – ναύαρχος της Ύδρας και γρήγορα αναδείχτηκε ο πραγματικός ναύαρχος του Ελληνικού Στόλου.

Έτσι, στα στενά γύρω από τη Σάμο στις 24 Αυγούστου 1824 πρώτοι ανοίχτηκαν οι Έλληνες σε αναζήτηση του εχθρού και ήλθαν σε επαφή, δηλ. ο ένας αντίκρυ στον άλλον, μπροστά στην Αλικαρνασσό. Η δύναμη αυτή ήταν 24 ελληνικά πολεμικά που συνόδευαν έξι πυρπολικά. Έκπληκτοι και περίεργοι οι Ευρωπαίοι αξιωματικοί του Ιμπραήμ παρατηρούσαν τα προπορευόμενα του ελληνικού στόλου πυρπολικά. Ο Χοσρέφ που γνώρισε στο παρελθόν τι μπορούν να κάνουν αυτά τα πυρπολικά, βρήκε πρόφαση τη βλάβη της κεραίας του, ζήτησε άσυλο κάτω από τα τηλεβόλα της Αλικαρνασσού. Οι Αιγύπτιοι όμως δεν ταράχτηκαν και δέχτηκαν τους Έλληνες με σφοδρό κανονιοβολισμό. Όμως οι δύο στόλοι χωρίστηκαν χωρίς σημαντικές βλάβες. Στις 28 Αυγούστου συναντήθηκαν οι δύο στόλοι κοντά στα Τσάταλα βόρεια της Αλικαρνασσού και έγινε μία από τις αξιολογότατες ναυμαχίες του Ελληνικού Αγώνα, η λεγόμενη Ναυμαχία του Γέροντα. Η ναυμαχία αυτή είναι η μεγαλύτερη και σπουδαιότερη από όλες τις συγκρούσεις στη θάλασσα κατά τον απελευθερωτικό Αγώνα. Έγινε στις 29 Αυγούστου 1824 κοντά στο ακρωτήριο Γέροντα της Μικράς Ασίας στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ των νησιών Λειψούς, Λέρου και Καλύμνου και του ακρωτηρίου της Αλικαρνασσού

Ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος μετά την αποτυχία τους να αποβιβάσουν στρατεύματα στη Σάμο κατευθύνθηκαν προς τον κόλπο της Αλικαρνασσού, όπου δέχτηκε επίθεση από τον ελληνικό στόλο με ναύαρχο τον Ανδρέα Μιαούλη με πολλά πυρπολικά.

Στη ναυμαχία αυτή θριάμβευσε το στρατηγικό δαιμόνιο του Μιαούλη στη θάλασσα. Αντιμετώπισε κατά μέτωπο δύο ενωμένους στόλους με εκατοντάδες μεγάλα πολεμικά πλοία και τους ανάγκασε τελικά να χωριστούν και ο ένας να φύγει προς τον Ελλήσποντο και ο άλλος προς τα νότια.

Μόλις συναντήθηκαν οι δύο αντίπαλοι στόλοι, ελληνικός και τουρκοαιγυπτιακός στα Τσάταλα, τέσσερα ελληνικά πυρπολικά περικύκλωσαν ένα αιγυπτιακό βρίκιο και το πυρπόλησαν. Αλλά οι ναύτες του πρόλαβαν και απομάκρυναν τον κίνδυνο και τα πυρπολικά κάηκαν ανωφελώς. Τότε οι Αιγύπτιοι όρμησαν αλαλάζοντας εναντίον των Ελλήνων. Αλλά όταν δύο υδραϊκά πυρπολικά, του Παπαντώνη και του Βατικιώτη περικύκλωσαν και πυρπόλησαν μια δική τους φρεγάτα, πανικόβλητοι οι επιτιθέμενοι έτρεξαν να ζητήσουν ασφάλεια στην Αλικαρνασσό και στην Κω. Αλλά και η αντιζηλία που αναπτύχθηκε μεταξύ του Χοσρέφ και του Ιμπραήμ παρέλυσε την ενεργητικότητά τους.

Επιπλέον δε ο στενός χώρος της θάλασσας στο σημείο εκείνο δεν επέτρεπε την ανάπτυξη και τις κινήσεις των πλοίων τις οποίες δυσκόλευε και το πολύ δυνατό μελτέμι. Γι' αυτό το λόγο οι δύο ενωμένοι στόλοι δεν μπόρεσαν να παρατάξουν εκεί όλες τις δυνάμεις τους. Ευνοήθηκε από αυτό ο ελληνικός στόλος (ιδέ Σαλαμίνα, Θεμιστοκλής).

Εκεί φάνηκε καθαρά η αδυναμία του τουρκικού στόλου και το κατώτερο ηθικό του. Τα πλοία κινδύνευαν συνεχώς από την πυκνότητα τους (τα πολλά πλοία) και τον κλυδωνισμό τους από τη θαλασσοταραχή να συγκρουσθούν και τα τουρκικά πλοία πρόσεχαν περισσότερο να αποφύγουν τις συγκρούσεις παρά να επιτεθούν κατά των ελληνικών πλοίων.

Η ναυαρχίδα του Χοσρέφ λοξοδρόμησε και για λίγο φαίνονταν ακυβέρνητη, ενώ είχε επάνω της τους ικανότερους Τούρκους ναυτικούς. Τότε μόνο μία φρεγάτα τόλμησε να προχωρήσει, αλλά από την καταιγίδα των ελληνικών πυροβολισμών αναγκάστηκε να αποσυρθεί με πολλές απώλειες. Ο αιγυπτιακός στόλος αντίθετα απέδειξε την υπεροχή και το πολεμικό πνεύμα των κυβερνητών και του ναυάρχου του Ισμαήλ Γιβλαρτάρ, ο οποίος επανειλημμένα πέρασε μπροστά από την ελληνική παράταξη με τη ναυαρχίδα του την ώρα που το πυροβολικό ήταν σε πλήρη δράση και από τις δύο πλευρές.

Ο Ιμπραήμ ήθελε να ξεκάνει τον ελληνικό στόλο, που ήταν ασπίδα κατά θάλασσα της επαναστατικής κυριαρχίας και μέγα εμπόδιο στην πραγματοποίηση του προγράμματος της εκστρατείας του. Ο Μιαούλης όμως ήθελε να σώσει την επανάσταση, το μεγάλο όπλο της, που ήταν η θάλασσα, να το σώσει, αυτό του εμπιστεύτηκε η Πατρίδα.

Επρόκειτο περί της αναμετρήσεως των θαλασσίων δυνάμεων των αντιπάλων, κατά την οποία και μόνον η απόφαση του ελληνικού στόλου να αντιπαραταχθεί με τον αιγυπτιακό, ο οποίος ενισχύθηκε και από τον τουρκικό του Χοσρέφ, ήταν εκπληκτικό και αξιοθαύμαστο τόλμημα.

Τέλος οι Τούρκοι απελπίστηκαν ότι θα μπορούσαν να επιτύχουν απόβαση στη Σάμο και να την καταστρέψουν, όπως έγινε στα Ψαρά… Έτσι, αποφάσισαν να εγκαταλείψουν την επιχείρηση. Και ο μεν Χοσρέφ επέστρεψε στον Ελλήσποντο, ο δε Ιμπραήμ πήρε προς τα νότια το δρόμο για την Κρήτη. Ο Μιαούλης θριάμβευσε! Δύο ισχυρούς στόλους τους έστειλε από εκεί που ήρθαν και η Σάμος σώθηκε…

Αλλά, ο Μιαούλης δεν άφησε σε ησυχία τον Ιμπραήμ. Καθώς έφευγε προς νότον, τον ακολουθούσε κατά πόδας και τελικά χτύπησε τον αιγυπτιακό στόλο κοντά στο Ηράκλειο. Ο στόλος του Ιμπραήμ διασκορπίστηκε και η θύελλα που ακολούθησε προξένησε μεγάλη σύγχυση. Πολλά πλοία ναυάγησαν και λίγα περιέπεσαν στα χέρια των Ελλήνων. Ο Ιμπραήμ όμως μπόρεσε τελικά να φθάσει στη Σούδα με τον κύριο όγκο του στόλου του. Από την κακοκαιρία που ακολούθησε ταλαιπωρήθηκε αρκετά και ο ελληνικός στόλος.

Ο Μιαούλης θεώρησε τελειωμένη και επιτυχούσα τον σκοπό του, την εκστρατεία. Πείστηκε ότι οι Αιγύπτιοι θα ανέστελλαν τις επιχειρήσεις κατά τον χειμώνα και ο στόλος επέστρεψε «εις τα ίδια». Κι όμως, ο Ιμπραήμ το χειμώνα συνέχισε την εκστρατεία. Αλλά αυτό είναι άλλο θέμα…

Το συμπέρασμα που βγαίνει από το παραπάνω θέμα είναι ότι το σημαντικό εκείνο γεγονός του μεγάλου Αγώνα του κατά θάλασσα αγώνα έμεινε συνδεδεμένο με το όνομα του Ανδρέα Μιαούλη. Είχε επιδείξει στο άθροισμα εκείνο των συγκρούσεων με τον εχθρό, το γνωστό ως ναυμαχία του Γέροντα, στρατηγικότητα και σταθερότητα διοικήσεως. Κατά τύπους τα πλοία κάθε μιας των ναυτικών νήσων εξακολουθούσαν να έχουν δικό τους ναύαρχο, αλλά όπου παραβρίσκονταν ο Μιαούλης, τόσο ήταν το κύρος του και η κοινή αναγνώριση, ώστε το πνεύμα του κατηύθυνε τα πάντα…

Πηγή: proinoslogos.gr